Химиялық технология туралы түсінік. Негізгі ұғымдары мен анықтамалары.
Технология – табиғи шикізатты тұтыну бұйымына жəне өндіріс құралына дейін өңдеудің əдістерімен құралдары туралы ғылым.
Технология механикалық жəне химиялық технология болып екіге бөлінеді.
Механикалық технология шикізатты өңдегенде бастапқы заттардың құрамы жəне ішкі құрылыстары өзгермейтін, мысалы, ағаштан жиһаз, металдардан машина жəне аппараттар, мақтадан, зығырдан, жүннен жіп, содан кейін мата жасау сияқты үдерістерді зерттейді.
Химиялық технология шикізатты химиялық өңдегенде жүретін табиғаты жағынан күрделі химиялық жəне физика-химиялық құбылыстарға негізделген үдерістерді қарастырады. Мысалы, табиғи газ, мұнай, көмірді өңдеу нəтижесінде, бұларға құрамы мен құрылысы, қасиеті жағынан ұқсамайтын – тыңайтқыш, пластмасса, химиялық талшық жəне т.б. өнімдер алынады.
Химиялық технологияның негізгі ұғымдары Химиялық өндіріс – шикізатты қажетті өнімдерге химиялық өзгерістер жолымен өңдеуге арналған машиналар мен аппараттарда жүзеге асырылатын процестер мен операциялардың жиынтығы.
Технологиялық процесс – шикізат жəне материалдарды өнімдерге дейін өңдеу операциялары мен үдерістердің жиынтығы.
Химия-технологиялық процесс – бастапқы затты өнімге айналдыру кезіндегі химиялық және физико-химиялық процесстердің тізбегі.
Зерттеу объектісі – химиялық өндіріс (бастапқы затты пайдалы өнімге дейін өңдеу әдістері мен үрдістері).
Химиялық технологияда өңдеудің әртүрлі кезеңдерінде Келесі технологиялық компоненттерді бөлуге болады: шикізат, аралық өнім, жанама өнім, мақсатты өнім және қалдықтар.
Шикізат– өндірісте қолданылатын табиғи материалдар.
Мақсатты өнім (R) - осы химиялық технологияны жүзеге асыруда көзделіп отырған өнім.
Аралық өнім (жартылай өнім) - өндірістің бір немесе бірнеше сатыларынан кейін шикізатты қайта өңдеу процесінде қалыптасқан материалдар және келесі кезеңдерге арналған шикізат болып табылады.
Жанама өнім (S) – шикізатты өңдеу процесі барысында мақсатты өніммен қатар түзілетін, бірақ берілген өндірістің мақсаты болып табылмайтын материал
