«Жалпы және жас ерекшелік психологиясы» пәні бойынша Жалпы және жас ерекшелік психологиясы туралы жалпытүсiнiк
«Филогенез», «онтогенез» ұғымдарын тусiнiктеме. Адам дамуының негiзгi принциптері
жүктеу/скачать 346,9 Kb.
|
| 34.«Филогенез», «онтогенез» ұғымдарын тусiнiктеме. Адам дамуының негiзгi принциптері
Психологияда филогения эволюция процесінде бір нәрсенің тарихи дамуын білдіреді. Психологиядағы филогенез - бұл жеке адамдардың психикалық жағдайы арқылы дамудың көрінісі. Бұл терминді ғылыми айналымға немістің жаратылыстанушы ғалымы және философы Эрнст Генрих Геккель 1866 жылы енгізген. Жануарларға қоршаған әлемдегі рефлекстерге негізделген инстинктивті тіршілік тән. Жоғары жануарлар, басқалармен қатар, ақылдың көрінісіне тән. Өз кезегінде, адамда жоғарыда аталған сипаттамалардан басқа сана мен ойлау бар. Дәл осы филогенездің көмегімен психологияның қазіргі кездегі формасында адам психикасын қалыптастырған негіздер мен факторларды іздей отырып, осындай зерттеулер жүргізуге мүмкіндігі бар. Онтогенез - бұл филогенез туралы ілім пайда болғанға дейін-ақ ғылыми қолданысқа енген және организмнің жеке қалыптасуын және оның тіршілік барысында орын алатын дәйекті қайта құрулардың жиынтығын белгілейтін ұғым. 19 ғасырдың ортасында Фридрих Мюллер мен Эрнст Геккель биогенетикалық заңды ашқаннан кейін филогения онтогенезге байланысты зерттеледі. Осы заңға сәйкес кез-келген онтогенез - бұл шын мәнінде берілген түрдің филогенезінің қысқа және жылдам қайталануы. Сонымен бірге онтогенезді және филогенияны «ерекше және жалпы» деп санауға болады. Осы екі ұғымның байланысын Чарльз Дарвин филопениядағы ата-бабаларының сипаттамаларын онтогенездеу кезінде эмбриондарда қайталануды уағыздайтын рекапитуляция ілімінде де растады. Чарльз Дарвин рекапитуляцияның екі негізгі түрін анықтады: атавизм және рудимент. Қорытындылай келе, Онтогенез және филогения ұғымы өзара тығыз байланысты. Біз айтқанымыздай, онтогенез организмнің жеке дамуын зерттеуге жауап береді, оның қандай фазалардан өтетінін және анатомиялық та, функционалды да жаңа құрылымдар алатындығын көреді. Филогенез түр эволюциясы мен эволюциялық қатынастарды зерттеуге жауап бередіБұл олардың басқа қазіргі түрлермен де, жойылып кеткен түрлермен де түраралық туыстық қатынасы. Онтогенезді зерттеп, эмбриондарға назар аудара отырып, ғалымдар эволюциялық тарихты білуге болады деп санайды. Бұл әрдайым бола бермейтіндігіне қарамастан, кез-келген түрдегі эмбрионды байқау кезінде ата-баба кейіпкерлері кездеседі аталған организмнің дамуында сақталған. жүктеу/скачать 346,9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|