Жалпы психология

Дүнисде коптеген күбылыстар кездеседі, біз оларды 
қабылдай, елестете алмаймыз, ал олар туралы ойлауға болады. 
Мысалы, елестету арқылы 1 секундына 300.000 км 
жылдамдыкпен болатын қозғалысты білуге болмайды, ал 
ойлау арқылы біле аламыз (бүл жарықтың жылдамдығы). 
Осьшдай жылдамдықты сезім органдарымыз арқылы 
ажырату мүмкін емес, тек ойлау арқылы мүмкін.
Сонымен, ойлау деп қоршаган дүниедегі заттар мен 
күбылыстарды жанама жэне жалпы создік түрде бейнелеу 
үрдісін айтады.
Ойлау таным үрдісінде ерекше рөл атқарады. Ойлау 
танымның шекарасын кеңіте түседі, түйсіктер мен 
қабылдаудың тожірибесінің сыртқа шығуына мүмкіншілік 
берсді.
Ойлау үрдісінің мэні, оның қүдіретті күші туралы 
заманымыздың үлы жазушысы-гуманисі Шыңғыс Айтматов 
былай деп жазды:
“Кез-келген жағдайлардағы адамның қуатты қүралы -
оның акыл-парасаты. Дүниені шексіз тануда, болмысты 
озгертіп, адамның шексіз қажеттеріне бейімдеуде ақыл- 
парасат қүдіретті де сарқылмас мол. А қы л-ойды н 
шыгармашылық байлығын Күннің ғана энергетикалык 
баіілыгымсн теңестіруге болатын шыгар деп ойлаймын”1.
ОГшау жоғаргы таным үрдісі болып табылады. Ойлау 
оруакытта да қандай да болсын міндеттерді шешуге 
багытгалган.
Ойлау үрдісінің физиологиялық негізіне бас ми үлкен 
жартышарларының қыртысының күрделі анализдік-синтездік 
қызметі жатады.
Бас ми қыртысында сыртқы, ішкі тітіркендіргіштерді 
анализдеу жоне синтездеу нәтижесінде уақытша жүйкелік 
баланыстар немесе ассоциациялар үйымдасады, олар оіілау 
үрдісінің физиологиялық негіздері болып табылады.
Ойлау үрдісінің негізіне екі түрлі уақытша жүйкелік 
байланыстар жатады: бірінші және екінші сигналдар 
жүйелері. Бірінші сигнал жүйесі тітіркендіргіштерінін 
осерімен паііда болатын уақытша байланыстар тікелей біздін 
түйсінулерімізбен, қабылдауларымызбен және коршаған 
дүние туралы елестетулерімізбен байланысты. Бірақ ойлау 
тек бірінші сигнал жүйесіне негізделіп қоймайды, сонымен 
қатар негізінен екінш і сигнал ж үйесінің уақытш а
1 

жүктеу/скачать 11,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: