Жалпы психология
§3. Мінездің щрылымы жэне мінез бітістері
жүктеу/скачать 11,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы психология
| §3. Мінездің щрылымы жэне мінез бітістері
ХМінездің қүрылымын зерттеу міндеті ең алдымен мінез бітісін бөліп көрсету жөне жүйелеу, олардың өзара байланысын орнату болып табьшады. Мінезді түсіну, түтастай талдаусыз оны қарастыру мүмкін емес. Күнделікті өмірде адамдарға берілетін мінездемелер, оньщ ішінде шәкірттерге педагогтардьщ берген мінездемелері бүл тек қана қарапайым суреттеу емес, кейбір негізгі сапаларын бөліп көрсеіу арқылы мінезді талдаудың нөтижесі және осының негізінде оларды белгілі типтерге келтіру. Мінезді таддаусыз оның дүрыстығын түсінуді дәлелдеу, оған дүрыс баға беру мүмкін емес.Л Жазушылар мінездердің көркем бейнесін жасағанда олардың жекелеген мінез бітістері мен керінуін бөліп көрсетеді, оларды салыстырады. Образ жасағанда талдау жүмысының барлық мөнін түсіну үшін Гоголь мен Чеховтың қойы н дәптерлерін оқып шыгу жеткілікті. Бейнені оқырмандардың түсінуінің негізіне талдау жатады. 322 Кейде мінезді түсінуде интуиция ерекше рөл атқарады. Егер интуиция жемісті болса, тек талдаудың жемісі түрінде пайда болады. Интуиция шабыт сияқты тек гана еңбексүйгіш адамдарға төн. Л.Н.Толстой “Жексенбі” романыңда былай деп жазды: “Адаэдцар өзен сияқты: су бәрінде де бірдей және өруақытта да біреу, бірақ өрбір өзен бірде тар, бірде тез, бірде кең, бірде тыныш, бірде таза, бірде салқын, бірде лас, бірде жылы. Адамдар да сондай. Әрбір адамның бойында кісінің барлық қасиетгерінің негіздерін кездестіруге болады жөне кейде біреулерін, кейде басқаларын аңғарамыз, кейде тіптен өзіне-өзі үқсас болмайды”1. ІМінездің қүрылымында оның тарихы күшті бейнеленеді. Сондықтан да мінезді зерттеуде оны міндетті түрде қалыптастыру шарттарымен тығыз байланысты қарастыру қажет. Күнделікті өмірде біз адам мінезі турлы айтқанда өруақытта белгіді мінез бітістерін тікелей атаймыз: қатынас жасай білушілік немесе түйықтық, батылдық немесе қорқақтық және т.б. Сынып жетекшілері оқушыларға мінездеме бергенде олардың анық байқалатын даралық белгілерін керсетеді. Кейде педагогтар оқушыға мінездеме беруге қиналады, оның себебі шөкіртгің мінез бітісінің басты көрсеткіиггерін көрсете алмайды немесе бүл мінез бітістері қарама-қайшы, әрбір адамдарға қатысты сияқты көрінеді, түтас мінез туралы түсінік бере алмайды. . . . . Қалыптасқан мінездің қүрылымында біз мінездің екі жағын атап көрсетуіміз керек: мазмүн және түр. Оларды бір-бірінен белуге болмайды жөне органикалық бірлікте караіідьг/І Мінездің қүрылымын таддап қарағанда, оньщ объективпк шындыққа қаты сы ны ң мазмүны бірінші орынға қоиылуға тиіс. Қоғамдық өсерді бейнелейтін мінездің мазмүны жеке түлғаның емірлік бағыттылығын қүрайды, демек, оның материалдық жене рухани кажеттіліктері, кьізыгуларьі, мүраттары және әлеуметтік үстанымдары. тұлғаньщ баіъптылығы адамның мақсатгарын, өмірлікжсюпарын, оньщ өмірлік белсеңділігінің дәрежесін элыктаильу Жеке түлғаның жүктеу/скачать 11,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|