Жануар физол
жүктеу/скачать 9,54 Mb. Pdf көрінісі
|
| В
3 дəрмендəрісі (пантотен қышқылы) А коферментінің құрамына енеді, оның қатысуымен организмде зат алмасу кезінде пайда болатын сірке қышқылы мен басқа да қышқылдар қалдықтары белсендіріліп, лимон қышқылы, стеролдар, глицеридтер жəне басқа көптеген қосылыстар синтезделеді. Жануарлар ұлпалары мен бактериялар денесінде пантотен қышқылы А коферменті түрінде кездеседі. Ол бауырда, бүйрек үсті бездерінде, жүректе, жұмыртқаның сары уызында, бүйректе көп жинақталады.
Пантотен қышқылы жеткіліксіз болған жағдайда малдың өсіп-жетілуі баяулайды, терісі ауруға шалдығып, жүйке жүйесінің, ас қорыту ағзаларының қызметі бұзылады. Бізде пантотен қышқылының қабылдау нормасы азықтың құрғақ затының əр килограмына тауық үшін 10 мг, ал торайлар үшін 10 мг, мегежіндер үшін - 12 мг деңгейінде қабылданған. В 4 дəрмендəрісі (холин) лецитиндер құрамында болады. Ол көп мөлшерде жас жапырақтарда, ашытқыларда, дəнді дақылдарда, күнжарада, бауырда, балық жəне ет ұнында кездеседі. Холин бауырды май басудан сақтауда, майдың сіңімділігін күшейтуде маңызды рөл атқарады, ацетилхолин медиаторын синтездеуге қатысады. Бұл дəрмендəрі жетіспеген жағдайда бүйректің құрылысы бұзылып (дегенерация), организмнің өсуі баяулайды, жүйке жүйесінің қызметі нашарлайды. Малдың холинге деген мұқтаждығы рацион құрамындағы метионин деңгейіне, организмнің фоли қышқылымен, цианкобаламинмен қамтамасыз етілуіне байланысты өзгеріп отырады. Оның нормасы əлі толық анықталмаған. В 5 дəрмендəрісі (никотин қышқылы, РР дəрмендəрісі) тотығу- тотықсыздану дегидрогеназасының құрамына еніп, тотығатын органикалық заттардан сутегінің бөлінуін жандандырады. Ол қарын сөлі мен ұйқы безі сөлінің бөлінуін өршітіп, жүрек жұмысын жиілетіп, шеткі тамырлар 109-ñóðåт . Â 2
ä¸ðìåí- ä¸ðiñiíi» á-ë-ï-íä-ð- äû» ¼ñóiíå ¸ñåði (î» æ-ºт- ä¸ðìåíä¸ði æåтiñïåãåí á-ë-ï-í)
298
арнасын кеңейтеді, эритроциттердің түзілуін жақсартып, бауырдың қызметін реттейді, көмірсулар мен майлардың алмасу процесіне əсер етеді. Никотин қышқылы ашытқыларда, кебекте, бидай ұрығында жəне жануарлардың ішкі ағзаларында (бүйректе, бауырда) көп жинақталады. Кейбір жануарлар ұлпаларында ол триптофан амин қышқылынан синтезделеді. Никотин қышқылына көбінесе шошқа мен тауықтар зəру болады. Оның тапшылығы рацион құрамында жүгерінің үлесі көбейген, белоктар мен триптофан жетіспеген жағдайда байқалады. Бұл дəрмендері тапшылығының салдарынан пеллагра деп аталатын ауру байқалады. Бұл ауруға шалдыққанда тері зақымданады, іш өтеді, үлкен ми жарты шарларының қызметі бұзылады, шартты рефлекстер өзгереді (110-сурет). Никотин қышқылының нормасы азықтың құрғақ затының əр кг-на шаққанда: тауық балапандарына 20 мг, күрке тауық пен үйрек балапандарына - 30, тауық, күрке тауық, үйректерге 10 мг, мегежіндер мен 4-10 айлық торайларға əр азық өлшеміне - 10 мг. В 6 дəрмендəрісі (пиридоксин) өсімдік құрамында да, жануарлар организмдерінде де кеңінен
тараған. Ол
амин қышқылдарын карбоксилсіздендіретін, көмір қышқыл газын ажырата отырып ыдырататын, қайта аминдеу реакцияларын өршітетін ферменттер құрамына енеді. Сондықтан пиридоксин жетіспегенде белок синтезі бұзылып, малдың өсуі баяулайды, қан плазмасы құрамындағы кейбір белоктар мен гемоглобиннің түзілуі нашарлайды.
жүктеу/скачать 9,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|