Жануар физол
жүктеу/скачать 9,54 Mb. Pdf көрінісі
|
Zhanuarlar-fiziologiyasy Nesipbaeb
|
Қан қозғалымына əсер ететін факторларды мына төмендегі теңдеумен бейнелеуге болар еді. Q=(Р,– Р 2 ):R
Осы теңдеу бүкіл денедегі қан айналым мөлшерін ғана емес, сонымен қатар жеке органдардың қанмен қамтамасыз етілу дəрежесін де анықтауға мүмкіндік береді. Бұл теңеуден артерия мен вена тамырларындағы қысым
100
айырмасы (Р 1 – Р 2 ) неғұрлым көп жəне қан ағынына кедергі (R) неғұрлым аз болса, белгілі бір уақыт ішінде қан тамырлары арнасынан өтетін қан мөлшері соғұрлым мол болатынын байқауға болады. Демек, қан айналымның үлкен шеңбері арқылы бір минут ішінде өтетін қанның мөлшері қолқа мен қуыс веналардағы қан қысымының айырмасы мен тамырлар жүйесіндегі жалпы кедергі мөлшеріне тəуелді. Ал органдар арқылы өтетін қанның мөлшері болса, ол осы органдағы артерия мен веналардағы қысым айырмасы мен оның тамырларындағы қан ағысына кедергінің мөлшеріне байланысты. Кедергі (R) мөлшері қанның тұтқырлығына, қан тамырының ұзындығы мен диаметріне қарай өзгереді. Тамырдағы гидродинамикалық қысым Пуазейль (француз физигі жəне физиологы) теңдеуімен анықталады: R=(Р 1
2 ):Q = 8 η l /
π r 4 Мұнда: - η
пропорциональдық коэффициент; l - тамырдың ұзындығы; r - тамырдың радиусы. Бұл теңдеуден қан тамырлары ұзын, қан тұтқырлығы жоғары, тамыр арнасы тар болса, гидродинамикалық қысымның соғұрлым жоғары болатыны сезіледі. Қан тамырларының жалпы гидродинамикалық кедергісі, немесе шеткі кедергі, дин. с/см -5 бірлігімен өлшенеді. Малда қан тамырларының шеткі кедергісі 1400–2000 дин. с/см -5 шамасында. Кіші қан айналым шеңберінде кедергі үлкен шеңбер тамырлары кедергісінен көп төмен. Қан тамырларының кедергісін салыстыру мақсатында шеткі кедергі бірлігі (ШКБ) деп аталатын салыстырмалы мөлшер ұсынылған. Бұл бірлікпен бейнеленетін шеткі кедергі мына жолмен есептеледі: Минуттық сиымдылық (л/мин, не мл/мин)
жүктеу/скачать 9,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|