Жануарлар экологиясы

Популяцияньщ өзгермелі керсеткіштері

жүктеу/скачать 12,6 Mb.

Pdf көрінісі

бет	83/112
Дата	15.11.2023
өлшемі	12,6 Mb.
	#122838

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 112

Популяцияның озгермелі (динамикалық) корсеткіштері белгілі бір уакыт аралыгыцда популяцияда жүрілген
Популяцияныц негізгі озгермелі корсеткіштеріне туу, олім-жітім, популяцияиыц осім каркыны жатады.

8.4
Популяцияньщ өзгермелі керсеткіштері
Популяцияның ішіндегі әртүрлі қүбьшыстардың (туу, өлу,
қоныс аудару т.б) жэне сыртқы ортаның әртүрлі әсерінің саддырынан
популяциядағы дарақгардың саны мен тығыздығы үнемі өзгеріп
отырады.
Популяцияның озгермелі (динамикалық) корсеткіштері
белгілі
бір
уакыт
аралыгыцда
популяцияда
жүрілген
қүбылыстарды мәлімдейді.
Популяциялық генетиканың негізін
қалаушылардың бірі С.С.Четвериков бүл өзгерістерді «тіршілік
толқыны»
деп
атаған.
Популяцияныц
негізгі
озгермелі
корсеткіштеріне туу, олім-жітім, популяцияиыц осім каркыны
жатады.
Табиғи популяциядағы бүл көрсеткіштерді тек ол популяция
сол түрдің басқа популяцияларынан ерекше оңашаланған жағдайда
ғана толық аныктауға болады. Мысалы аралда мекендейгін
жануарлардың популяциясының туу, өлу көрсеткіпггсрі мен өсім
қарқынын анықтау оңайға түседі. Басқадай жағдайда кейбір
популяция бірнеше ондаған ғана дарақтан, ал кейбірі миллондаған
дарақгардан қүрапады. Жэне кейбір популяцияның тараган мекен
орны бір неше жүз шаршы метрден аспайды, ал енді біреулері
көптеген
мың
шаріны
километр
аумақты
иеленеді.
Кейбір
жануарлардың нопуляциясында туу бір неше сагат сайын жүріліп
(мысалы, қарапайымдар) популяцияның саны кысқа мерзімде
өзгеріске түседі, ал кейбір жануарлар жылына бір рет, 2-3 жылда бір
рет туады. Сондықган популяциядағы туу, өлім-жітім т.б өзгерістерді
анықтау оңай емес, жэне эрбір жануарлардың биологиялық ,

экологиялық ерекшеліктерін біліп, соған сәйкес зерттеу жүргізуді
талап етеді.
Егер популяцидағы дарактардың кейбірінің қоныс ауыстырып
басқа
популяциядан
келіп қосылуын немесе басқа популяцияға кетуін
ескермесек популяцияның саны популяциядағы
туу
және өлім-жітім
көрсеткіштерінін сандык ара қатынасы арқылы анықталады.
Популяцияның
өзгерімелі
көрсеткіштерін
сипатгау
үшін
төмендегі белгілер колданылады:
N - популяциядағы дарақтардың саны;
4 — уақыт;
АИ/

жүктеу/скачать 12,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 112