Жануарлар этологиясы
Бәсекелі күрделі коммундар
жүктеу/скачать 1,51 Mb. Pdf көрінісі
|
| Бәсекелі күрделі коммундар.Солтүстік Америкада өмір сүретін емен
тоқылдағының отбасыларының құрылысы күрделі.Бұл ақ құрсақты және қызыл қалпақты қара құстар. Олар еменді және аралас ормандарда өмір сүреді. Әр отбасылық топ өзінің аумағын қызғаншақтықпен қорғайды. Тоқылдақтар балапандарын жәндіктермен азықтандырады, басқа жағыдайларда еменмен қоректенеді. Көбею кезеңі аяқталғаннан соң, топтың барлық мүшелері қымтық қорды дайындауға кіріседі. Ол үшін тотықұстар жиі өлі құрғаққа төзімді діңгектерді қолданады. Бұл жерлерге құстар емен жаңғағын жинайды, жас құстар бұл үрдіске белсенді қатысады және өздерінің топтарында қалады. Әсіресе, егер отбаслық ұяшық жақсы қршалған ацмақта болатын болса, жыл сайын коммундарға ұлғайып, жаңа мүшелерге толысады. Осындай кеңейген отбасы үш – төрт көбейтуші аналықтардан, төрт аталық өндіргіштерден және беске жуық бірнеше көмекшілерден тұрады. Өндірушілер бірімен – бірі туысқандық қатынаста болады, жиі анасы мен қызы немесе әпкелері. Сонымен қатар, аталықтар бірімен – бірінің туысқандықтарымен ерлі тармақтарды құрады. Ұрықтануға дайын аталықтар жұбы ретінде аталықтарын таңдайды. Аталықтар бірімен – бірі шағылыса береді. Аналықтар арасындағы қатты бәсекелсектік жұмыртқалау кезінде басталады. Ұяға өзінің бірінші жұмыртқасыну тууға дайын аналықтар, сол жерде юөгде заттың болуына шыдамайды. Осы жағыдайдағы аналықтардың мінез – қылығы ымырасыз: олар барлық туған жұмырталарын ұядан лақтыра береді. Емен тоқылдағының аналығы тәулігіне бір жұмыртқадан туады және жұмыртқалауды - күн ішінде тоқтатады. Егер аналықтары өзінің серіктесінен ерте жұмыртқалап қоятын болса, барлық жұмыртқаларынан айырылып қалуы мүмкін. 264 Жұмыртқалауға кіріскен аналық, ұядағы заттарды лақтырып тастайды, тіпті басқа құстың жұмыртқасында. Бірақ, бірінші жұмыртқасын туғаннан кейін, ұяны тазалауын доғарады. Соныһдықтан, өзінің бірінші жұмыртқасын туған аналық, одан кейінгі басқалары туған жұмыртқаға тиіспейді. Жұмыртқа басуға және балапандарын азықтандыруға топтың барлық мүшелері қатысады. Ұялау кезеңінде екі немесе үш, сирек төрт зайыпты жұптар бір немесен бірнеше ұзақ мерзімге бірігеді. Олар индивидтердің қандас туыстығынан тұрады. Құстар бірігіп, өздері сыйатындай етіп ұя салады, ары қарай сол ұяларында өзінің ұрпағын өсіреді. Ортақ ұяға жұмыртқалай отырып, бұл құстардың аталықтары ондағы барлық туылған жұмыртқан лақтырып тастайды. Аналықтар ертерек жұмыртқалауды бастас, ұрпақтары аз қалуы мүмкін. жүктеу/скачать 1,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|