Жануарлар этологиясы


Құстардағы жұмыртқа басуды



Pdf көрінісі
бет106/113
Дата07.04.2023
өлшемі1,51 Mb.
#80381
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   113
Құстардағы жұмыртқа басуды тек, ата – аналарының біреуі немесе ата – 
аналарының екеуіде кезектесіп іске асыра алады. 
Жетілген және жетілмеген. Көгершін, шымшық және қараторайлар 
секілді құстардың балапандары жұмыртқаны өздері жарып шығады. Олардың 
жалаңаш және сирек жүнді болады, сондац – ақ жөнжі және жиі азықтануды қажет 
етеді. Ата – аналары оларға азықты әкеліп, денесімен жылытып береді, 
жауларынан қорғайды. Мысалы, көгершіндер туылған балапандарын алғашқы 
күндері жемсауынан құсып тасталған ерекше сүтпен қоректендіреді. Кейбір 
жәндік қоректі құстар, өздерінің балапандарын күніне 200 есе қоректендіреді. 
Балапандары дәрменсіз құстарды жетілмеген деп атайды.  
Тауық, құр, бөдене секілді құстардың балапандары жұмыртқасынан шыққан 
кезде, олардың көзі жүнмен жабылып тұрады. Олардың жүні құрғағаннан кейін, 


258 
олар ата – аналарына ілесіп, емін – еркін қорегін таба алады. Осындай құстарды 
жетілген деп атайды. 
Құстардағы моногамия. Балапандырдың дамуы оларды өсіруге ата – 
аналарының қатысу деңгейіне байланысты. Жұмыртқа басу үшін ұзақ уақыт 
кететін құстардың ата – аналарының екеуіндеде ұрпақтарына деген қамқорлық 
болады. Олардың балапандары әлсіз, дәрменсіз болады. Айтылғандардың барлығы 
бірінші кезекте шала туылған құстардың қатарына жатады. Бұл түрдің құстары 
толығымен қанаттанып, ұшуға бейімделгенше ұяларында қалады. Оларжа 
моногамалық неке байқалады, яғни ат – аналарының екеінде міндеттері бөлек 
болады. 
Осыған ұқсас ара қатынастар орташа ендің климатта өмір сүретін шала 
жетілген құстардың көбісіне тән.
Моногомия жетілген құстардың арасындада болады, яғни
жүні құрғағаннан 
кейін, олар ата – аналарына ілесіп, емін – еркін қорегін таба алатын балапандарда. 
Жетілген құстардың моногамияда қалуының себебі белгісіз. Олардың арасыгда
Тропикада және субтропикада ауа райы жылы және азық жеткілікті болсада, 
ол жерде өмір сүретін құстарда моногамия болмайды. Оған мысал ретінде 
оңтүстік америкалық колибрлерді келтіруге болады. Олардың аталықтары 
отбасылық істермен айналысады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   113




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет