Жануарлар этологиясы
жүктеу/скачать 1,51 Mb. Pdf көрінісі
|
Жануарлар этологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Жыртқыштардан қашу.
- Дене тазалығын сақтау.
| Баспана іздеу.Көптеген жануарлар
түрлері қандай да бір баспана іздестірді, себебі температура ауытқуларынан, жауын-шашын мен жыртқыштар аман қалу үшін қолданылады. Кейде жануар жай ғана үңгірлерді, тесіктерді немесе ағаштарды, басқа жағдайларда өте күрделі ұяны немесе індерді салып паналайды. Көптеген түрлерінің ұя құрылғысы көбеюмен тығыз байланысты. Жыртқыштардан қашу.Аман қалу және көбею үшін көптеген жануарлар түрлері жыртқыштармен кездесуді болдырмауын тырысады, себебі кейбір жануар түрлері жыртқыштар үшін азық ретінде болады. Жыртқыштардан басты қорғану тәсілдері - бұл олардан жасырыну, өз түріне жататын дарақтарын ескерту, қашу және белсенді қарсылық. Ұйқы - ұзақ уақыт бойы созылатын белсенділік, әдетте ұйқыға тән төрт белгісі бар: 1) жиі-тәуліктік (немесе толқынды) ырғақ; 2) әдетте - шектелген реакциялардың түрлі арттырулары; 3) жиі - белгілі бір орындарға үйренгіштігі (әдетте қандай да бір сенімді баспана); 4) осы түрідің өзіне тән дене тұрысы. Оның екі басты фазалары ажыратылады: баяу және парадоксальды (жылдам) ұйқы. Баяу ұйқыға жоғарыамплитудті баяу тербелістер әлеуетті іс-әрекеттері мен бұлшық ет тонусының төмендеуі тән. Парадоксальды үшін сергектік кезіндегі электроэнцефалограмма ұқсас келеді, бұл ретте құлдырау байқалып, қаңқа 173 бұлшық еттерінің тонусы төмендеуі, көздерінде жылдам қозғалыстары пайда болады . Дене тазалығын сақтау. Дененің тазалығын сақтау және эктопаразиттердің жұқтыруына жол бермеу- жануарлардың көпбінің, негізінен, денсаулығы мен әл-ауқатына байланысты. Көптеген сүтқоректілер жүн тазалуы дене тазалыгының бірін құрайды. Жиі ол тамақтан кейін жүргізіледі Кейде дененің тазалығын сақтауын, басқа түрлерінің өкілдері қамтамасыз етеді. Приматтарда груминг қызметі- теріні таза ұстау ғана емес, сондай –а қоғамдастық құрылымын қолдауында маңызды факторы болып табылады . Жылқылардағы груминг Бөлу. Зәр шығару және дефекации ерекшеліктері әр түрлі түрлерінде үлкен қызығушылық тудырады. Ең алдымен, көптеген түрлері үшін бір кейіп кезінде қолданылатын несеп шығару және дефекации белгілірі тән. Назар бөлу дәрежесі зәр шығарудың немесе дефекация орындарын таңдауы, ұясының аймағына және оның тұрақтылығына тәуелді. Зәр мен нәжіс жан-жануарлардың арасындағы қарым-қатынастың маңызды рөлін атқарады, әсіресе ол сезім сигналдары жағдайларда негізделген болатын болса. Көптеген психологтар жануарлардың 174 "эмоционалдығын" салыстырмалы деңгейін бағалауға тырысып жүр. Бұл ретте пайдаланылатын көрсеткіштердің бірі ретінде, жануарлар бөлінетін экскременттерінің саны қызмет етеді, ол жабыстырып, жаңа оған жағдайды. Жануарлар тіпті аштықты да, шөлді де, жыныстық қозуды да сезбеген кездегі, олардың қозғалу және қоршаған ортаны зерттеуіндегі құштарлығына – зоопсихологтар белсенділікті зерттеуге аса мән береді. Қоршаған ортамен танысу – жануарлар үшін жиі үлкен пайда әкеледі, олардың өмір сүруін және көбейуін жеңілдетеді. Өзінің аймақтарын жүйелі түрде зерттей отырып, жануар азық-түлік және басқа да ресурстарының орналасқан, әлеуетті некелік серіктестердің және орнын, онда жыртқыштардан жасырынатын жері туралы түсінік алады. Зерттеу мінезқұлықнысандарына мыналарды жатқызуға болады: заттарды зерттеу, локомоторлық зерттеу қызметі, жаңа ретінде нығайту, жаңа заттардан қашу (неофобия). Өзінен-өзі зерттеу мінезқұлықтуа біткен болып табылады, бірақ оны алдын ала оқыту және өмірлік тәжірибиеде үйренуі міндетті емес.Жануарлардың зерттеу кездегі мінезқұлығында "жаңашылдық" мәселесі туындайды. Жаңашылдығы абсолюттік (тітіркендіргіші ешқашан жануарларға кездеспеген) және салыстырмалы (ерекше үйлесімді жануарларға таныс тітіркендіргіші) болуы мүмкін. Әр түрлі жаңа қоздырғыштары жануарға қоздырғыштық әрекетін тудырады, осылайша, ынталандыруын, зерттеушілік белсенділігін арттырады. жүктеу/скачать 1,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|