Жаратылыстану ғылыми сауаттылық
жүктеу/скачать 1,43 Mb.
|
Жаратылыстану ылыми сауаттылы
43. 160 564 : 548 өрнегінің мәні 293 44. Дұрыс емес теңдікті белгіле 98 : 2 = 48 45. Өрнектің мәнін тап: 201 · 5 + 98 709 : 13 8598 46. Есепте: 252 – 19 · 28 93 252 = 625 625 – 532 = 93 47. Есепте: 9 855 : 15 657 48. Разрядтық қосылғышқа жікте: 9 786 9 000 + 700 + 80 + 6 49. Өрнектің мәнін тап: 12 090 – 416 · 6 9 594 50. Есепте: 10 122 : 14 723 51. 78 932 санында барлығы неше ондық бар? 7893 52. Өрнектің мәнін тап: 15 260 : 70 · 80 – 8 809 8631 53. Өрнектің мәнін тап: 999 · 1 + 208 · 2 · (2 948 – 2 928) 9319 54. Көбейтуді орында: 387 · 30 11610 55. Бос орынды толтыр: ◻ : 812 = 19 (572 қалд.) 16000 56. Теңдік тура болатын өрнек 110 – (40 – 5) = 75 57. 2 830 046 санында барлығы неше жүздік мың бар? 28 жүзд. Мың 58. Теңдеуді шеш: х – 560 : 7 = 20 000 x – 560 : 7 = 20000 x – 80 = 20000 x = 20000 + 80 x = 20080 59.Әріпті өрнектің мәнін тап: 102 060 : а + 3 402 · 3, мұндағы а = 3 102 060 : а + 3 402 · 3 = 44 226 60. Теңдеудің шешімін тап: у + 125 = 960 : 3 у + 125 = 960 : 3 у + 125 = 320 у = 320 – 125 у = 195 61.Екі ауылдан бір-біріне қарама қарсы бағытта жолға шыққан екі салт атты жолда 3 сағат болды. Олардың бірі кездескенге дейін 5 кмсағкмсағ, ал екіншісі 4 кмсағкмсағ жылдамдықпен жүрген болса, екі ауылдың арасы қанша километр? (5 кмсағкмсағ + 4 кмсағкмсағ) · 3 сағ = 27 км 62. Әр гектардан 455 центнер арпа жиналды. Егер егін алқабының ауданы 8 га болса, бүкіл өнімнің массасы қандай? 455 ц · 8 га = 3 640 ц 63. Бірінші жәшікте 12 кг ірімшік, ал екінші жәшікте 8 кг ірімшік болды. Бірінші жәшіктегі ірімшік екінші жәшіктегі ірімшіктен 3 200 теңгеге қымбат. Әр жәшіктегі ірімшік қанша тұрады? 12 кг – 8 кг = 4 кг 3 200 тг : 4 кг = 800 тг 12 кг · 800 тг = 9 600 тг 8 кг · 800 тг = 6 400 тг 64. Теңдеудің шешімін көрсет: 3 200 : (у · 8 – 400) = 400 3 200 : (у · 8 – 400) = 400 у · 8 – 400 = 3 200 : 400 у · 8 – 400 = 8 у · 8 = 400 + 8 у · 8 = 408 у = 408 : 8 у = 51 65. Теңдеу құр және есепте: белгісіз сан мен 325 683-тің айырмасы 228 662 мен 2-нің бөліндісіне тең х – 325 683 = 228 662 : 2 х – 325 683 = 114 331 х = 325 683 + 114 331 х = 440 014 66. Теңдеу құр және есепте: 300 237 мен белгісіз санның айырмасы 5 066 мен 46 080 сандарының қосындысына тең. Белгісіз санды тап 300 237 – а = 5 066 + 46 080 300 237 – а = 51 146 a = 300 237 – 51 146 а = 249 091 67. Теңдеу құр және оны шеш. 800-ге ойлаған санды қосқанда 620 мен 5-тің көбейтіндісіне тең сан шығады. Мен қандай сан ойладым? 800 + а = 620 · 5 800 + a = 3 100 a = 3 100 – 800 a = 2 300 68.Теңдеудің шешімін тап: ойлаған сан мен 9-дың бөліндісі 62 мен 3-тің көбейтіндісіне тең х : 9 = 62 · 3 х : 9 = 186 х = 186 · 9 х = 1 674 69.Бөлгішті табу үшін бөлінгішті бөліндінің мәніне бөледі: 906 500 : 50 Теңдеудің шешімін көрсет: (5 · у – 50) : 4 = 60 (5 · у – 50) : 4 = 60 5 · у – 50 = 60 · 4 5 · у – 50 = 240 5 · у = 240 + 50 5 · у = 290 у = 290 : 5 у = 58 70. а · 2 өрнегінің мәндерін есептеп көрсет, а = 324; 4 324; 7 976; 15 645 Әріпті өрнектің мәнін тап: а · 580, а = 8, 9 8 · 580 = 4 640, 9 · 580 = 5 220 71. Бір мезгілде бір-біріне қарама-қарсы бағытта екі жаяу адам жолға шықты. Біріншісінің жылдамдығы – 10 м/мин, екіншісінікі – 15 м/мин. Олардың 20 минуттан кейінгі арақашықтығын тап. 10 + 15 = 25 25 · 20 = 500 м 72. Көрсетілген өлшем бірліктерін өрнекте: 604 кг; 1 604 кг; 12 604 кг центнермен өрнекте 6 ц 4 кг; 16 ц 4 кг; 126 ц 4 кг 73. 3 минут 45 секундты секундпен өрнектеп көрсет 225 секунд 74. 1 килограммның төртен бір бөлігі неше грамм? 250гр 75. Өсу ретімен жаз: 5 ғасыр, 500 мин, 5 сағ, 5 000 с 5 000 с, 5 сағ, 500 мин, 5 ғасыр 76. Көрсетілген өлшем бірліктерін дециметрмен өрнекте: 7 м, 42 м, 600 см. 70дм, 420дм, 60дм 77. Есепте: 30 ғасыр – 76 жыл 2 924 жыл 78. Кему ретімен жаз: 4 т, 4 400 кг, 4 004 г, 4 кг 40 г 4 400 кг, 4 т, 4 кг 40 г, 4 004 г 79. Килограммен өрнекте: 4 ц, 8 ц, 6 000 г, 60 000 г 1 ц = 100 кг 1 кг = 1 000 г 4 ц = 400 кг, 8 ц = 800 кг, 6 000 г = 6 кг, 60 000 г = 60 кг 80. Марат күндегі бір сағат уақытын кітап оқуға жұмсайды. Ол осы уақыттың 1/4 бөлігінде ертегі оқиды. Ол қанша уақыт ертегі оқиды? 15мин 1 тонна 5 центнерді килограммен өрнекте 1 т = 1 000 кг 1 ц = 100 кг 1 т 5 ц = 1 500 кг 81. Минутпен өрнекте: 1 тәул. 5 сағ 35 мин 1 тәул. = 24 cағ 1 сағ = 60 мин 24 сағ · 60 мин + 5 сағ · 60 мин + 35 мин = 1 775 мин 82. 2 тоннаның бестен бір бөлігі неше килограмм? 1 т = 1 000 кг 2 т = 2 000 кг 2 000 г : 5 = 400 кг 83. Килограммен өрнекте: 8 т 6 ц 3 кг 1т = 1 000 кг 1ц = 100 кг 8 т 6 ц 3 кг = 8 603 кг 84. 218 сағатты тәулік және сағатқа түрлендір 1 тәул. = 24 сағ 218 сағ : 24 сағ = 9 тәул. 2 сағ 85. Минутпен өрнекте: 4 сағ 18 мин, 7 сағ 48 мин 1 сағ = 60мин 4 сағ 18 мин = 4 сағ · 60 мин + 18 мин = 258 мин 7 сағ 48 мин = 7 сағ · 60 мин + 48 мин = 468 мин 86. 1 т 359 кг · 5 өрнегінің мәні қанша? 1 т 359 кг · 5 = 6 т 795 кг 87. 207 мин + 44 мин = 251(240+11) мин:60 = 4сағ 11мин 88. Айдос ағай бағалары бірдей 17 баскетбол добын және 24 футбол добын сатып алды. Егер футбол добына 10 500 теңге артық төлесе, онда Айдос ағай әр допқа неше теңге төлеген? 10 500 : (25 – 17) = 1500 тг 1 500 · 17 = 25 500 тг 1 500 · 24 = 36 000 тг 89. Қораптың ұзындығы 15 см, ені 12 см, биіктігі 14 см. Көлемін тап 15 см · 12 см · 14 см = 2 520 cм 90. Көкөніс қоймасында бір күнде 185 тонна картоп сатылды. Бұл барлық картоптың 51 бөлігін құрайды. Қоймада неше тонна картоп болған? 185 т · 5 = 925 т 91. Шебер бір сағатта 25 бөлшек жасайды, ал шәкірті одан 8 бөлшек кем жасайды. Екеуі бірігіп 8 сағатта қанша бөлшек жасайды? 25 – 8 = 17 (25 + 17) · 8 = 42 · 8 = 336 бөлшек 92. Арасы 215 км екі кемежайдан бір уақытта бір-бірінен қарама-қарсы бағытта екі кеме екі жаққа шықты. Біріншісінің жылдамдығы 23кмсағкмсағ, екіншісінің жылдамдығы 28кмсағкмсағ. Егер олар тұрақты жылдамдықпен қозғалатын болса, онда олар 12 сағаттан кейін қандай қашықтықта болады? 1) 23 · 12 = 276 (км) – S жүрген жол I; 2) 28 · 12 = 336 (км) – S жүрген жол II; 3) 276 + 336 = 612 (км) екеуініңде жүрген жолы; 4) 612 + 215 = 827 (км) – 12 сағаттан кейінгі қашықтық. 93. Көркем сөз үйірмесіне 24 оқушы қатысады. Бұл математика үйірмесіне қатысатын оқушыларға қарағанда 3 есе артық. Математика үйірмесіне қарағанда көркем сөз үйірмесіне неше оқушы кем қатысады, екі үйірмеге барлығы неше оқушы қатысады? 24 : 3 = 8 (математика үйірмесіне қатысатын оқушылар саны) 24 – 8 = 16 24 + 8 = 32
75 000 дм3 – 169 дм3 = 74 831 дм3; 11 000 мм3 – 73 мм3 = 10 927 мм3; 80 000 000 мм3 – 3 546 мм3 = 79 996 454 мм3 95. Бір қаладан бірінен-бірі қарама-қарсы бағытта екі жүк көлігі жолға шықты. 2 сағаттан кейін олардың арақашықтығы 140 км болды. Бірінші жүк көлігінің жылдамдығы 40кмсағкмсағ. Екіншінің жылдамдығын тап 140 : 2 = 70 кмсағкмсағ 70 – 40 = 30 кмсағ 96. Бірінші қорада 65 қой, ал екінші қорада 70 қой бар. Әр қойдан шамамен 6 кг жүн қырқылды. Барлық қырқылған жүннің үштен бірі жүн фабрикасына жіберілді. Сонда неше килограмм жүн қалды? (65 + 70) · 6 = 810 (қырқылған барлық жүн) 810 : 3 = 270 (фабрикаға жіберілгені) 810 – 270 = 540 (қалғаны) 97. Екі шебер бірігіп 450 бөлшек жасады. Бірінші шебер күніне 50 бөлшек жасай отырып, 4 күн жұмыс жасады. Ал екінші шебер одан бір күн артық жұмыс жасады. Екінші шебер бір күнде неше бөлшек жасады? 450 – (4 · 50) = 250 250 : (4 + 1) = 50 98. Тікұшақ 2 200 км ара қашықтықты 5 сағатта ұшып өтті. Егер тікұшақ жылдамдығын 110 кмсағкмсағ арттырса, онда ол осы қашықтықты неше сағатта ұшып өтер еді? 2 200 км : 5 сағ = 440 кмсағкмсағ 440 кмсағкмсағ + 110 кмсағкмсағ = 550 кмсағкмсағ 2 200 км : 550 кмсағкмсағ = 4 сағ 99. Ұзындығы 90 м жолды жөндеу жұмысын бірдей өнімділкпен істей отырып, бірінші бригада 30 күнде, ал екінші бригада 45 күнде аяқтайды. Егер екі бригада осындай өнімділікпен бірге істесе, бұл жұмысты қанша күнде бітіреді? 90 м : 30 = 3 м 90 м : 45 = 2 м 90 м : (3 м + 2 м) = 18 күн 100. Анасы бірінші күні 7 банка, екінші күні осындай 9 банка тосап дайындады. Анасы екі күнде 96 литр тосап қайнатқан болса, әр күні неше литр тосап дайындаған? 96 л : (7 + 9) = 6 л 7 · 6 л = 42 л 9 · 6 л = 54 л 101. Арасы 40 км екі ауылдан бір мезгілде бір бағытта жеңіл машина мен мотциклші шықты. Жеңіл машинаның жылдамдығы 65 кмсағкмсағ, ал мотоциклінің жылдамдығы 45 кмсағкмсағ. Егер жеңіл машина мотоциклшінің соңынан жүріп отырса, оны қанша уақыттан кейін қуып жетеді? 40 км : (65 кмсағкмсағ – 45 кмсағкмсағ) = 2 сағ 102. Бір уақытта қаладан бірінен-бірі қарама-қарсы бағытта бірдей жылдамдықпен екі жүк көлігі жолға шықты. 3 сағаттан кейін олардың арасы 510 км болса, көліктер қандай жылдамдықпен жүрген? 510 км : 3сағ = 170 кмсағкмсағ 170 кмсағкмсағ : 2 = 85 кмсағ 103. Әжей көкөніс дүкенінен 15 кг картоп пен 12 кг пиязды бірдей бағамен сатып алды. Егер пиязға қарағанда картопқа 510 теңге артық төлеген болса, барлық сатып алған көкөніске қанша ақша төлеген? 15 – 12 = 3 510 тг : 3 = 170 тг (15 + 12) · 170 = 4 590 тг 104. Дүкенге барлығы 1 248 л күнбағыс пен мақта майы әкелінді. Оның үштен бір бөлігі мақта майы болса, күнбағыс майынан қанша литр әкелінген? 1 248 – (1 248 : 3) = 832 л 105.Бірінші велосипедшінің жылдамдығы 60 кмсағкмсағ, екіншісінікі 70 кмсағкмсағ. Екеуі бір мезгілде арасы 500 км екі қаладан бір-біріне қарама-қарсы бағытта жолға шықты. Олар 2 сағаттан кейін аялдады. Әлі неше км жол жүру керек? 60 кмсағкмсағ + 70 кмсағкмсағ =130 кмсағкмсағ 130 кмсағкмсағ · 2 сағ = 260 км 500 км – 260 км = 240 км Тігінші 42 м матадан әрқайсысына бірдей мата жұмсай отырып, ерлердің 8 пальтосы мен әйелдердің 6 белдемшесін тікті. Тігінші әр бұйымға неше метр мата жұмсаған? 8 + 6 = 14 42 м : 14 = 3 м Айжан 9 қалың дәптерге 1 890 теңге төлеуі тиіс. Егер ол 4 дәптерді ғана алатын болса неше теңге береді? 1 890 : 9 = 210 210 · 4 = 840 Арасы 27 км екі қаладан бірінен-бірі қарама-қарсы бағытта екі жеңіл көлік жолға шықты. Біріншісінің жылдамдығы 80 кмсағкмсағ, ал екіншісінікі 75 кмсағкмсағ. Олардың 3 сағаттан кейінгі арақашықтығын тап. (80 кмсағкмсағ + 75 кмсағкмсағ) · 3 сағ = 465 км 465 км + 27 км = 492 км Алмас бір сан ойлады. Оны 11 есе арттырып, шыққан санға 2 164-ті қосқанда 13-тің кубы шықты. Алмастың ойлаған санын тап х · 11 + 2 164 = 133 (133 = 13 · 13 · 13 = 2 197) х · 11 + 2 164 = 2 197 х = 33 : 11 х = 3 Жұп санды үшке бөлгенде қандай қалдық қалуы мүмкін? 1 және 2 Қонақ үйдің үш бөлмесіне 12 адам орналасты. Бірінші бөлмедегі адам саны екіншіге қарағанда 1-ге кем, ал үшіншіде екіншіге қарағанда 1-ге артық. Әр бөлмеге неше адамнан орналасқан? 3, 4, 5 Сыныптан 24 бала шығып кеткен соң, сыныпта шығып кеткендердің жартысын құрайтын бала қалды. Сыныпта барлығы қанша бала болған? 24 : 2 = 12 24 + 12 = 36 Ойлаған санға бірді қостым, қосындыны екіге көбейттім. Көбейтіндіні төртке бөлдім. Бөліндіден үшті азайттым. Бір шықты. Қандай сан ойладым? (x + 1) · 2 : 4 – 3 = 1 (x + 1) · 2 : 4 = 4 (x + 1) · 2 = 16 x + 1 = 8 х = 8 – 1 x = 7 Торт сегіз тілімге бөлінген. Жанар 3 тілімін жеп қойды. Раушан қалғанын 600 теңгеге сатып алды. Торт қанша теңге тұрады? 8 – 3 = 5 600 тг : 5 = 120 тг 120 тг · 8 = 960 тг Есеннен «жасың нешеде?» деп сұрағанда ол былай деп жауап берді: «Егер 3-тен бастап бір сан қалдыра отырып, 4 сан санасаңыз, соңғы санды 3-ке бөліп, 6-ны қосыңыз, менің нешеде екенімді білесіз»-деп жауап берді. Есеннің жасы нешеде? 9 жаста Дүкенде 5 түрлі кесе мен 3 түрлі тәрелке бар. Дүкеннен 1 кесе, 1 тәрелкеден неше әдіспен сатып алуға болады? 5 · 3 = 15 Тәрелкедегі кәмпиттерді үш бала бөліске салып жатты. Ермек: «Әрқайсымыз 6 кәмпиттен алсақ, тәрелкеде екеуі қалып қояды, ал егер 7-ден алсақ бір кәмпит жетпей қалады»,– деді. Тәрелкеде қанша кәмпит бар? 3 · 6 = 18 + 2 = 20 3 · 7 = 21 – 1 = 20 Екі жас коллекционердің әрқайсысында 20 маркадан және 10 значоктан бар. Бір маркаға бір марка, бір значокқа бір значок беруді олар шынайы айырбас деп атайды. Онда екі коллекционер бір-бірімен неше тәсілмен шынайы айырбас жасай алады? 20 · 20 = 400 10 · 10 = 100 400 + 100 = 500 Глобуста 18 параллель және 24 меридиан сызылған. Глобустың беті неше бөлікке бөлінген? 18 · 24 = 432 Ғажайып елде А, Б, В деген 3 қала бар. А қаласынан Б қаласына 6 жол, ал Б қаласынан В қаласына 4 жол апарады. А қаласынан В қаласына неше тәсілмен жетуге болады? 6 · 4 = 24 Бір жәшік алманың салмағы 22 кг. Жарты жәшік алма сатылған соң, жәшікті өлшесе 12 кг көрсетіп тұр. Бос жәшіктің салмағы неше килограмм болғаны? 22 кг – 12 кг = 10 кг (алма сатылған) 10 кг · 2 = 20 кг (алма болғаны) 22 кг – 20 кг = 2 кг (бос жәшік салмағы) Кірпілер алмаға таласып жатыр. Оларға көмектесуге тиін келді. Тиін әр кірпіге бір алмадан берсе, бір алма артылып қалады. Ал әр кірпіге екі алмадан берсе, екі алма жетпей қалады. Неше кірпі бар? Неше алма бар? 3 кірпі бар. 4 алма бар. Мектеп асханасына 300 кг жемістер әкелінді. Алма мен алмұрт 230 кг, алма мен апельсин 200 кг. Мектеп асханасына әрқайсысынан неше килограмнан жеміс әкелінді? 300 кг – 230 кг = 70 кг (апельсин) 200 кг – 70 кг = 130 кг (алма) 300 кг – 200 кг = 100 кг (алмұрт) 20-ның жартысының жартысы мен 80-нің ширегінің ширегін салыстыр. 20 : 2 : 2 = 80 : 4 : 4 Дәптердің тысы 4 теңге тұрады, ал дәптер 16 теңге тұрады. Аружан 56 теңгеге дәптерлер мен одан үш есе көп дәптердің тыстарын сатып алды. Дәптер нешеу және дәптердің тысы нешеу екенін тап. 2 дәптер, 6 қап Саудагер 7 600 теңгеге 38 метр мата сатып алды. Алған матасының екіден бір бөлігін ол тез арада 5 700 теңгеге сатты. Саудагер 1 метр матадан қанша пайда түсірді? 7 600 тг : 38 м = 200 тг (1 м мата) 38 м : 2 = 19 м (матаның екіден бір бөлігі) 5 700 т – (19 · 20 м) = 1 900 тг (жалпы пайдасы) 1 900 тг : 19 м = 100 тг (1 м матадан түскен пайдасы) Мадина Асқардан «Сенің жасың нешеде?» деп сұрады. Асқар: «Егер менің жасымды 3 есе көбейтіп, сосын 16-ға азайтсаң, менің жасым 17-де болар еді», – деп жауап берді. Асқардың жасы қаншада екен? 17 + 16 = 33 33 : 3 = 11 Қозылар мен үйректердің бәрін қосқанда 5 бас пен 14 аяқ бар. Сонда неше қозы, неше үйрек болғаны? 2 қозы мен 3 үйрек 2 қозы · 4 аяқ = 8 аяқ 3 үйрек · 2 аяқ = 6 аяқ Салтанаттан «Сендердің сыныптарында неше озат оқушы бар?» – деп сұрағанда, ол былай деп жауап берді: – Егер ең үлкен үш таңбалы саннан ең үлкен екі таңбалы санды шегерсе және нәтижені ең кіші үш таңбалы санға бөлсе, сонда озат оқушылардың саны шығады. Сыныпта неше озат оқушы бар? (999 – 99) : 100 = 9 (оқу озаты) Тіктөртбұрыштың ені 8 см, ұзындығы 10 см. Тіктөртбұрыштың периметрі қанша сантиметрге тең? P = (8 cм + 10 cм) · 2 = 36 cм Тіктөртбұрыш пішінді спорт залдың ауданы 330 м², ені 15 м екені белгілі болса, оның ұзындығы қанша болады? Спорт залдың периметрін тап. 330 м2 : 15 м = 22 м (15 м + 22 м ) · 2 = 74 м Тік төртбұрыштың ұзындығы 16 см. Бұл оның енінен 2 есе ұзын. Тік төртбұрыштың ауданын тап 16 : 2 = 8 см (ені) S = 16 · 8 = 128 см2 Тіктөртбұрышты параллелепипедтің көлемі 920 см3. Оның бір қыры 23 см. Егер оның қалған екі қыры тең болса, онда олар нешеге тең? 920 : 23 = 40 (қалған екі қыры) Екеуі тең, яғни 40 : 2 = 20 см Ауданы 108 см2, ені 9 см болатын тіктөртбұрыштың ұзындығы нешеге тең? 108 см2 : 9 см = 12 cм Қабырғасы 8 см шаршының ауданы мен периметрін тап S = 8 cм · 8 см = 64 см2 Р = (8 см + 8 см) · 2 = 16 см · 2 = 32 см Үшбұрыштың екі қабырғасы бірдей әрқайсысы 5 см. Периметрі 13 см болса, үшбұрыштың үшінші қабырғасы нешеге тең? 13 см – 5 см · 2 = 3 cм Ұзындығы 9 м, ені 5 м, биіктігі 2 м болатын тіктөртбұрышты параллелепипедтің көлемін есепте 9 м · 5 м · 2 м = 90 м3 Ұзындығы 35 м, ені 15 м, тереңдігі 3 м бассейннің көлемін тап V = 35 м · 15 м · 3 м = 1 575 м3 Параллелепипедтің табанының ауданы 68 см2. Егер оның биіктігі 9 см болса, параллелепипедтің көлемін тап 68 · 9 = 612 см3 Текше тәріздес бөлменің көлемі 216 см3. Қырларын тап 6 · 6 · 6 = 216 см3 Ұзындығы 9см, ені одан 2 см кем тіктөртбұрыштың ауданы мен периметрі нешеге тең? 9 см – 2 см = 7 см S = 9 cм · 7 cм = 63 см2 P = (9 см + 7 см) · 2 = 32 см Үшбұрыштың периметрі 32 см-ге тең. Бір қабырғасының ұзындығы – 9 см, ал екіншісі – 11 см. Үшінші қабырғасының ұзындығы 32 см – (9 см + 11 см) = 12 см жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|