Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология



Pdf көрінісі
бет76/157
Дата25.11.2023
өлшемі6 Mb.
#125829
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   157
Байланысты:
Цитология және гистология оқу құралы 2017 - лаб. сабақ

Изолецитальді 
Центролецитальді 
 
Телолицетальді 
1
5 – сурет. Жҧмыртқа жасушаларының типтері 
1 – вегатативт полюсі, 2 – анимальді полюсі. 
 
Эмбрионалдық кезең 
Эмбрионалдық немесе антенатальдық (адамдарда) кезең зиготаның 
түзілуінен басталады. Ал, аяқталуы онтогенездің типтеріне байланысты.
Личинкалық даму типінде - ұрық жұмыртқа қабығын жарып шығады. 
Личинкасыз даму типінде - ұрық, ұрық қабығын жарып шығады. 
Ұрықтың жатырда даму типінде – дүниеге келуімен аяқталады.
Эмбрионалды кезең келесі сатылардан тұрады (6- сурет):
-
зигота,
-
бөлшектену, 
-
бластула, 
-
гаструляция,
-
гистогенез және органогенез.
Зигота -
бір жасушалы ұрық, ол жұмыртқа жасушасы мен 
сперматозоидтың қосылуы нәтижесінде пайда болып, сол ағзаға тән 
хромосомалардың диплоидтық жиынтығы қалпына келеді. Сүтқоректілер 
мен адамдар зиготасында бӛлшектенуге дейін, цитоплазма бӛліктерінде 
қозғалыстар мен дифференциация жүріп, жұмыртқада билатералді 
симметрия пайда болады. 
Жұмыртқа жасушасының бӛліну процесін 
бөлшектену 
деп атайды. 
Бӛлшектену барлық кӛп клеткалы жануарларға тән. Оның нәтижесінде кӛп 
клеткалы ұрық пайда болады. Бӛлшектену кезінде
П
айда болған клеткалар 



89 
ӛсіп үлгіре алмайды, бӛлінген сайын кішірейе береді, саны ғана кӛбейеді, 
ұрық ӛспейді. Бӛлшектенудің нәтижесінде пайда болған клеткалар 
(бластомерлер) шала жіктелген, бір текті болып келеді.
Бөлшектену
– кезінде зигота митоз жолымен бӛлініп, бластомерлер 
(жасушалар) түзіледі. Зиготадағы бластомерлердің кӛлемі ӛспейді, тек 
бӛліну процесі жүріп жатады. Әртүрлі омыртқалылар ұрығының 
бӛлшектенуі түрліше жүреді, олай бӛлу себебі жұмыртқа клеткасындағы 
сарыуыздың 
мӛлшері 
мен 
цитоплазмада 
таралып 
орналасуына 
байланысты. Сондықтан, бӛлшектену жұмыртқа жасушасының типіне 
тәуелді, оның екі түрі бар: 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   157




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет