Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология
Гистологияның электронды микроскоптық кезеңі 1950 жылдан
жүктеу/скачать 6 Mb. Pdf көрінісі
|
| Гистологияның электронды микроскоптық кезеңі 1950 жылдан
басталады. Гистологияның ілгері дамуына неміс ғалымдары Е. Руска, М. Кнолль, Б. Боррненің электронды микроскопты 1928-1931 жылдары ашулары мен оны гистологиялық зерттеулерде 50-ші жылдардың басында қолдануы әсерін тигізді. Жасушаның құрылысы қысқа мерзімнің ішінде ультрақұрылымдық деңгейде зерттелді. А. Родин пероксисомаларды 1954 жылы ашты. Екі ірі ғылыми жаңалықтың ашылуымен 1955 ж. сипатталады: Г. Паладе рибосомалар мен эндоплазмалық торды, К. де Дюв лизосомаларды ашты. 60-шы жылдардың басында сол кезеңге дейін белгісіз болған органеллалардың барлығы анықталды. Жарықтық микроскоптың деңгейінде белгілі болған органеллалардың нәзік құрылымы белгілі болды. Электронды гистохимия мен электронды ауторадиография әдістері 60-80 жылдары дами бастады. Барлық жасушалардың, тіндердің және мүшелердің электрондымикроскопиялық сипаттамасы осы кездерде аяқталады. Ультрқұрылымдарды үлкейтіп кӛрсететін сканерлік электрондық микроскоптар гистологиялық зерттеулерге енгізіледі. 8 Электронды микроскоптың енуімен қатар жарықтық микроскоптың әдістері гистологиялық зерттеулерде жетілдіру жалғасты. Флуоресцентті бояулармен ұлпалар мен жасушаларда анықтайтын заттарды таңбалауға негізделген иммуноцитохимиялық және иммуногистохимиялық әдістер ашылды. Әртүрлі типке жататын жасушаларды, гормон және әртүрлі биологиялық белсенді заттарды бӛлуші, жасушалық рецепторларды, секреторлық және биосинтетикалық процестерді бұл әдістермен дәлірек ажыратуға болады. Иммуноцитохимиялық және гистохимия принциптер кейінірек электронды микроскопта да қолданылды. Сонымен қатар, таңбаланған антиденешіктер ретінде коллоидты алтын мен ферритинді қолдана бастады. Жарықтық және электрондық авторадиография әдістері рецепторлардың орналасуын, жасушалардың бӛліну заңдылықтарын, жасушалардағы макромолекулалардың синтезі мен секрециясы туралы деректерді алу үшін кеңінен қолданыла бастады. Бұл әдістер морфофункционалдық, синтетикалық болғандықтан, гистологияның даму барысындағы үшінші кезеңді синтетикалық кезең деп атауға болады. Жасуша кӛпжасушалы жануарлар мүшелерінде жеке-дара тіршілік етпей, ұлпалардың құрылымдық бірлігі болатыны XIX ғасырдың екінші жартысында белгілі болған. Сол уақытта ұлпалардың соңғы жіктелуін ашуға мүмкіндіктер жасалған. Ф. Лейдиг (1853) және А. Келикер (1855) жиналған мәліметтерді жүйеге келтіріп, сол кезеңге дейінгі белгілі барлық ұлпаларды 4 топқа біріктірді. Бірақ, жануарлардың ұлпалық құрылысының заңдылықтарын түсіну үшін фактілер қажет болды. Ондай фактілер XIX ғасырдың екінші жартысында жаңа құрылымдағы микроскоптардың пайда болғанынан кейін анықталды. Сонымен қатар, гистологиялық техника да дамыды. Оған зор үлес қосқан атақты чех ғалымы микроскоп маманы, физиолог, гистолог Я. Пуркине және ол алғаш рет микротомды ашқан. Соның нәтижесінде XIX ғасырда жасушалардың, ұлпалардың және мүшелердің құрылысы туралы жаңа деректер алынды. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|