Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология
Атқаратын қызметтеріне қарай кіші лимфоциттер екіге бӛлінеді
жүктеу/скачать 6 Mb. Pdf көрінісі
|
Цитология және гистология оқу құралы - лаб. сабақ
- Бұл бет үшін навигация:
- А Б В 3 – сурет. Қандағы гранулоциттердің тҥрлері
| Атқаратын қызметтеріне қарай кіші лимфоциттер екіге бӛлінеді:
«Арнайы дайындықты» тимуста ӛткен лимфоциттер – Т -лимфоциттер, ал лимфа түйіндері немесе кӛк бауырда ӛткендер – В – лимфоциттер деп аталады. Т – лимфоциттердің мӛлшері В – лимфоциттерге қарағанда кіші. Қандағы Т және В жасушаларының ара қатысы 80% және 20% сәйкес келеді. Қан ағзаның қажетті бӛлігіне лимфоциттерді жеткізетін тасымалдаушы орта болып табылады. Лимфоциттердің орташа тіршілік ұзақтығы 90 тәулік. 1. Т — лимфоциттер жасушалық иммунитет жүйесіне жауапты. Олар бӛгде жасушалар мен патологиялық жасушаларды жояды, патогенді А Б В 3 – сурет. Қандағы гранулоциттердің тҥрлері А – эозинофил, Б - нейтрофил, В - базофил. 123 вирустарға, саңырауқұлақтарға қарсы тұрады. Сонымен бірге қан жасалу бағытын анықтайды; 2. В — лимфоциттер гуморальдық иммунитет жүйесіне жауапты. Арнайы белоктар антиденелерді бӛліп, ағзаны бактериялық және қайталанатын вирустық инфекциялардан қорғайды. В — лимфоциттер алғаш рет Фабрицус бурсалары (bursa — дорба) деп аталатын құстың лимфоидтық мүшесінде байқалған. Моноциттер лейкоциттердің 2-8% дейінгі мӛлшерін құрайды, лейкоциттердің ішіндегі ең ірісі, пішіні сопақтау, ядросының пішіні әртүрлі болып келеді: таға, бұршақ, таяқша тәрізді немесе сегменттелген. 1 мм 3 қандағы саны 200 - 600-ге дейін жетеді. Цитоплазмасында жақсы жетілген Гольджи аппараты, бос рибосомалар мен полирибосомалар, түйіршікті эндоплазмалық тор және бірен-саран митохондриялар болады. Моноциттерге амебаша қозғалыс пен фагоцитоз тән. Моноциттер бактерияларды ғана емес, сонымен бірге жасушалардың қалдығын, антигендер мен бӛгде белоктарды да фагоцитоздайды (4-сурет Б). И. И. Мечников бұларды макрофагтар деп атаған. Моноциттер трофикалық функция да атқарады. Моноциттер сүйек кемігінде монобластардан түзіліп, бірден қанға шығады, онда 2-4 тәулік тіршілік етіп, ұлпаларға ӛтіп, бірқатар ӛзгерістерге ұшырап, пісіп жетіліп, макрофагтарға айналады. Макрофагтар қандағы ең ірі жасушалар, олардың ядросы сопақша немесе дӛңгелек болып келеді (4- сурет В). Ұлпаларға ӛткен макрофагтар бірнеше ай тіршілік етеді. Макрофагтар ұлпада резидентті немесе ауыспалы жасушалар түзуі мүмкін. Резидентті жасушалар бүкіл тіршілігін белгілі бір ұлпада ӛткізсе, ауыспалы жасушалар тұрақты түрде бір ұлпадан екінші ұлпаға кӛшіп отырады. Ағзаның әртүрлі ұлпаларында резидентті макрофагтардың аталулары әртүрлі. Мысалы, бауырда – купфер жасушалары деп аталса, сүйекте – остеокластар, мида – микрогиалді жасушалар деп аталады. Қандағы моноциттер әртүрлі ферменттерді және реттеуші молекулаларды синтездейді. Ал, реттеуші молекулалар қабыну реакциясын дамытуға қабілетті болуы мүмкін немесе керісінше тежеуі мүмкін. Қабыну реакциясының дамуы немесе тежелу қажеттілігі ағзаның қолдауымен анықталады, моноциттер тек ғана бұйрықты орындайды. Сонымен қатар, моноциттер жараның жазылып кетуіне қатысып, жазылу процесін қарқындатуға үлес қосады және жүйке талшықтарының қалпына келуіне, сүйек ұлпаларының ӛсуіне мүмкіндік туғызады. Ұлпадағы макрофагтар қорғау қызметін атқаруға бейімделген: ауру қоздырғыш агенттерді фагоцитоздайды, вирустардың кӛбеюін тежейді. |