Жерді қашықтан зондтау саласының даму тарихы
ҒҰА қозғалысына ықпал ететін факторлар
жүктеу/скачать 11,81 Mb.
|
Ғарыштық түсірілімдерді дешифрлеу негіздері пәні бойынша емтихан сұрақтары 2022 (1)
12. ҒҰА қозғалысына ықпал ететін факторларОрбита бойынша ҒҰА қозғалысы аспан механикасының заңына бағынады. Осы қозғалысты сипаттау үшін, алты өлшемді координаттарды және координат жүйесінің остері бойынша жылдамдықты құрайтындарды да білу қажет. Оларды ҒҰА-ның қозғалысын сипаттайтын дифференциалдық теңдеулерді біріктіру арқылы немесе орбита элементтері құрайтын теңдеулердің көмегімен алады. Алғашқыда ҒҰА-ның қозғалысы жылдамдығын анықтау үшін қалыпты жағдайдағы қозғалыс теориясы пайдаланылады, онда: «Қалыпты жағдайдағы немесе Кеплерлік қозғалысы деп – гравитациялық тартылыстың тек бір ғана орталық күшінің әсерімен өтетін материалдық нүктенің қозғалысын айтамыз». Қалыпты жағдайдағы қозғалыс Кеплер заңдарымен сипатталады, олар былайша тұжырымдалады. Бірінші заң: «ЖЖС орбитасы эллипс десек, яғни эллипс фокустарының бірінде денені тартатын масса центрі орналасқан». Орбиталық эллипстің теңдеуі келесідей: Екінші заң: «ЖЖС векторының радиусы уақыттың тең аралықтары ішінде тең аудандарды сипаттайды, яғни жер серігінің секторлық жылдамдығы тұрақты шама». Екінші заң формуласы мынадай: Үшінші заң: «Екі жер серігі ұшу мерзімдерінің квадраттары олардың орбиталарының үлкен жарты остерінің кубы сияқты дене массасының орталықтарына салыстырмалы». Үшінші заң формуласының мынадай түрі бар: Іс жүзінде ҒҰА қозғалысына Жердің гравитациялық өрісінің әртектілігі, атмосфераның кедергілері, басқа аспан денелерінің тартылысы сияқты ауытқушы факторлар және т.б. әсер етеді. Құрылған ҒҰА(Ғарыштық ұшу аппараттары) сан алуандығы олар арқылы шешілетін ғылыми-зерттеу және практикалық міндеттердің үлкен шеңберімен байланысты. Олар жіктелетін белгілер техникалық талаптарды, сипаттамалар мен оларды алуды бірегейлестіруге мүмкіндік береді. Қосымша: Планетаның бетіне жақындаған сайын атмосфераның тығыздығы артады және бұл өз кезегінде атмосфераның тежегіш әсерінің күрт өсуіне әкеледі. Ғарыштық ұшу жылдамдығында, кейбір биіктіктерден бастап, аэродинамикалық күштер гравитациялық күштерден бірнеше есе асып кетуі мүмкін және ғарыш аппараттарының ұшуы одан әрі мүмкін болмайды (ол планетаға түседі немесе қарапайым ұшаққа айналады). Гравитациялық күштер ғарыш аппараттарының ұшу мүмкіндіктерін әрдайым анықтай бермейді. Күштердің келесі үлкен тобы электромагниттік сәулеленуге байланысты. Радиотолқындардың барлық диапазоны, жылу сәулеленуі және көрінетін жарық жатады. Егер қандай да бір дене электромагниттік толқындарды сіңірсе, шағылыстырса немесе шығарса, нәтижесінде осы Денеге әсер ететін күштер пайда болатыны белгілі. Бұл жел теңізде жүзіп бара жатқан кемені итеріп жібергендей болады. Сонымен, жерде тұрған және ғарыш аппаратымен байланысу үшін сигналдар жіберетін немесе оның қозғалыс параметрлерін өлшейтін радиостанция, күн мен жұлдыздардан Жарық сәулеленуі, алыстағы және жұмбақ квазарлардың мерзімді радио импульстары, тіпті сіз жағып тұрған сіріңкенің жарығы бір сөзбен айтқанда, барлық мүмкін сәулелер жалғыз ұшатын аппаратқа және олардың әрқайсысына бірге лақтырылады олар оны өзінен алыстатуға тырысады. Қарама-қайшылықтардың бірлігі мен күресі туралы диалектика Заңының әрекетінің айқын мысалы: гравитациялық күштер бір уақытта және бірге, әр дене шексіз кеңістікте жоғалған аппаратты өзіне қарай тартады, оған ұшуға мүмкіндік бермейді, ал сол денелерде орналасқан электромагниттік толқындар, керісінше, оны бірдей итереді. ҒҰА мынадай негізгі түрлерге бөлінеді: – Жердің жасанды жер серіктері (ЖЖС); – экипажы бар ғарыштық ұшырылатын кемелер (бір рет және көп рет пайдаланылатын); – орбиталық станциялар; жүктеу/скачать 11,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|