Жылдар аралығындағЫ Қазақстанның медицина жүйесінің даму тарихы
&7. 1990-1991 жылдардағы медицинаның дамуы
жүктеу/скачать 150,51 Kb.
|
&7. 1990-1991 жылдардағы медицинаның дамуыКСРО одағы ыдырағаннан кейін ғана Қазақ КСР-і дербес, егеменді мемлекетке айналды. 1991 жылы Қазақстанның теуелсіздігі жарияланған сәттен бастап бес жыл бойына мемлекеттіліктің негізгі нышандарының калыптасу барысы жүрді. ХХ ғасырдың 90-жылдарының басында Еуразия құрлғының ұлан-байтақ аумағында социалистік деп аталған бір мемлекеттік-құқықтық жүйе сапалы әрі мазмұнды өзге бір мемлекеттік-құқықтық жүйемен ауысты. Бұл КСРО одағы ыдырағаннан соң және бұрыңғы одақтас республикалардың, негізінде дербес егеменді мемлекеттер құрылғаннан кейін жүзеге асты. Бірнеше жылдың ішінде тарихта өте сирек кездесетін екі оқиға орын алды. Біріншісі, құдіретті астам держава деп есептеліп келген одақтас мемлекет бір сәтте құлады. Екіншісі, бір федеративтік мемпекеттің орнында 15 дербес мемлекет құрылды. Соған сәйкес ескіні ысырып, оның орнына жаңа тұрпатты мемлекет пен жаңа құқықтық жүйені жасақтаудың объективті қажеттігі пайда болды.15 КСРО ыдырағаннан кейін Қазақстанда денсаулық сақтау жүйесін орталықсыздандыру жүзеге асырылды. Денсаулық сақтау министрлігінен көптеген функциялар облыстар мен республикалық маңызы бар қалалардың атқарушы органдарына берілді, облыстық және қалалық денсаулық сақтау басқармалары айтарлықтай дәрежеде денсаулық сақтау саласына ие болды. Сонымен бірге тегін жалпыға бірдей денсаулық сақтау жүйесін реформалау және оңтайландыру басталды, ол бүгінгі күнге дейін жалғасуда. 1990 жылдары АҚШ-тан келген шетелдік ұйымдардың ұсынысы бойынша бүкіл республика бойынша медициналық мекемелерді ауқымды оңтайландыру басталды да жүздеген медициналық мекемелер таратылды немесе жекешелендірілді (жеке қолдарға сатылды). Осы кезеңнен бастап мұрағаттық дереккөздер, субъективтілікті жеңу үшін жағдайларды, саяси-идеологиялық көзқарастар мен мүмкіндіктерін кеңейту мәселелеріне объективті ғылыми зерттеулер ашылды. Қазіргі кезеңде жүйені реформалау мәселелері денсаулық сақтау, басқару саласындағы мемлекеттік саясат және қаржыландыру, медициналық көмек көрсетудің әртүрлі аспектілері мен жағдайы мамандардың бірқатар еңбектерінде халықтың денсаулығы зерттеледі, оған экономистер, социологтар, философтар, заңгерлер және т.б олар тақырыпқа кең ғылыми қызығушылық танытып пәнаралық зерттеу жүйені Қазақстандық денсаулық сақтау саласына үлесін қосқан болатын. Тіпті 1990 жылы 25 қазанда Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Декларация қабылдады. 1991 жылы 10 желтоқсанда Қазақ КСР-ін Қазақстан Республикасы деп өзгерту туралы заң қабылданды. 1992 жылы VO3-тің тәуелсіз және толық мүшесі бола отырып, Қазақстан Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (1998 ж.) барлық халықтарға үндеуін мақұлдағанын жүзеге асыруда мемлекеттік міндеттемелерді қабылдады. Ел дамуының қазіргі кезеңі Қазақстанның қоғамдық өмірі мен экономикалық механизмінің барлық жақтарының өзгеруімен сипатталады, денсаулық сақтау жүйесін жетілдіруге жаңа талаптар қойылды, халық денсаулығында жаралар пайда болды. Мақсатқа жетудегі табысты ілгерілеу – «Поровие всех XXI ғасыр» жетекшілеріне тікелей байланысты денсаулық сақтау серіктестіктеріне саяси шешімдер қабылдайтын әсерлер олардың органдарының басқа да әлеуметтік күштері ДДҰ ұсыныстарын басшылыққа алды. Бұл үшін мемлекет пен жеке адамның ынтымақты, бірлескен жауапкершілігі болуы керек деп санады.16 Онкологиялық ауруларға тоқталатын болсақ, Макишев Абай Қайырғожаұлы 1991 жылдан 1994 жылға дейін хирург болып жумыс атқарды, облыстық онкологиялық диспансерде бас дәрігердің емдеу ісі жөніндегі орынбасары, Көкшетау облыстық әкімшілігі денсаулық сақтау басқармасының бас хирургі болып жұмыс істеді. Педагогикалық қызметпен қатар қатерлі ісікпен ауыратын науқастарды диагностикалауға және емдеуге бағытталған көптеген жұмыстар атқарған болатын. Профессор Макишев А.К. Астана қаласындағы Қалалық онкологиялық диспансер базасында кафедра және диспансер қызметкерлерімен бірлесіп, көмей, ұйқы безі, тоқ ішек, тік ішек, бүйрек , қуық, әйел жыныс мүшелері, сүт безі өкпе, өңеш, асқазан, бауыр ісігі бар науқастарға хирургиялық, сәулелік және дәрілік емдеудің заманауи әдістерін енгізуге үлкен үлес қосты. Өткізілген шаралардың нәтижесінде науқастардың өмір сүру деңгейі артып, онкологиялық аурулардан болатын өлім-жітім күрт төмендеді. Жаңа инновациялардың арқасында Астанада науқастардың қатерлі ісіктерінің күрделі түрлерімен ауыратын науқастарды емдеу мүмкін болды. Қаланың басқа да емдеу мекемелерінде көптеген кеңес беру жұмыстары жүргізілуде. Ақмола және Солтүстік Қазақстан облыстарындағы науқастарға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының облыстарынан кеңес алуға және емделуге келетін көптеген науқастарға практикалық көмек көрсетеді. Жүргізілген жұмыстардың нәтижелері көптеген халықаралық және отандық журналдарда жарияланды. Онкология мәселелеріне және диагностика мен емдеудің заманауи әдістеріне арналған көптеген халықаралық конгресстерге белсенді қатысады. Әрдайым Мәскеудің онкологиялық орталығымен байланыста және тығыз ынтымақтастықта. Онкологиялық аурулар өте кең тараған әрі ең ауыр аурулардың қатарына жатады. Сондықтан Макишев Абай Қайырғожаұлының қазақ халқына тигізген еңбегі орасан зор десе де болады. АИТВ адам ағзасын әр түрлі инфекциядан қорғайтын қорғаныш (иммунды) жүйені зақымдайтын ауру түрі. Эпидемия басталғанда бұл ауруды емдеу мүмкін емес деп есептелген болатын. Пациенттер өздерінің АИТВ статусын мойындамай және диспансерлік бақылау мен емдеуден бас тартып жататын. АИТВ мәртебесіне байланысты стигма мен кемсітушілік профилактика мен емдеуге қол жеткізудегі негізгі кедергі болды. Бірақ соңғы 30 жылда жағдай күрт өзгерді. Түрлі зерттеулер жүргізілді, АИТВ геномы зерттелді, АИТВ-инфекциясын диагностикалау, алдын алу және емдеу бойынша халықаралық ұсынымдар әзірленіп, қолданысқа енгізілді», - дейді сарапшы Асылхан Әбішев, Қазақстандағы жұқпалы аурулар ғылыми орталығы директорының міндетін атқарушысы. Қазақстанда АҚТҚ-ның алғашқы оқиғалары КСРО ыдырағанға дейін, 1987 жылы тіркелген. Алматыда Африка елдерінен келген төрт студенттен ауру анықталды. Келесі сегіз жыл аурушаңдықтың төмен деңгейімен сипатталды: 1995 жылға дейін Қазақстанда АИТВ-инфекциясының тек 30 жағдайы тіркелді, жыныстық жолмен берілу басым болды. 1996 жылы Қарағанды облысының Теміртау қаласында нашақорлар арасында індет пайда болды: содан кейін 36 жағдай тіркелді - бұл топтық инъекциялық есірткіні жұқтыру.Сол уақыттан бері нашақорлар арасында жаңа инфекциялар саны тұрақты өскен болатын.17 Ядролық полигонды жабуға қосқан зор үлесі және жер бетіндегі бейбітшілікті сақтау жөніндегі іс-шараларға белсенді қатысқаны үшін Ұлттық медицина қауымдастығы Халықаралық мерейтойлық медалімен марапатталды. Ядролық қаруға қарсы қозғалыс «Невада-Семей». 1991 жылы алғаш рет алдыңғы қатардағы медицина қызметкерлерінің республикалық слеті ұйымдастырылды. Саябақта соғыс ардагерлері мен медицина факультетінің студенттері «Өмір үшін» аллеясын ашты. 28 гвардияшы-панфиловшы, майдангерлерді еске алып, тау күлін отырғызып, ескерткіш тас орнату. Бұл жобаның бастамашысы Ұлы Отан соғысының қатысушысы болды соғыс, әскери дәрігер Б.С.Садықов. 1991 жылы алғаш рет алдыңғы қатардағы медицина қызметкерлерінің республикалық слеті ұйымдастырылды. Саябақта соғыс ардагерлері мен медицина факультетінің студенттері «Өмір үшін» аллеясын ашты. 28 гвардияшы-панфиловшы, майдангерлерді еске алып, тау күлін отырғызып, ескерткіш тас орнату. Бұл жобаның бастамашысы Ұлы Отан соғысының қатысушысы болды соғыс, әскери дәрігер Б.С.Садықов. 1991 жылдары марапатталған Жанар Ғабиденқызы Мұстафинаны да айта кетсек болады. Медицина саласына қосқан үлесі өте көп, ол медицина мен ғылымға бар күш-жігерін арнады, ҚазҰМУ-де оқу-тәрбие ісін қалыптастыруға ықпалын тигізді. Оның еңбегі республикада және одан тыс жерлерде лайықты бедел мен құрметке ие болды. Халық және мемлекет алдындағы қызметі «Парасат», «Құрмет белгісі», «Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген дәрігері» ордендерімен марапатталған. 1987-2001 жылдары аралығында Көз аурулары ҒЗИ директоры және Алматы мемлекеттік медицина институтының көз аурулары кафедрасының меңгерушісі болып еңбек етті. ТМД-дағы алғашқы «Офтальмология» оқу-әдістемелік, ғылыми-өндірістік бірлестігінің басшысы болды. 1960 жылдан бастап қазақ көз аурулары ғылыми-зерттеу институтында кіші, одан кейін аға ғылыми қызметкер, директордың ғылым жөніндегі орынбасары лауазымдарында қызмет атқарды. Самарқанд қаласында кандидаттық диссертациясын қорғады. 1987-2001 жылдары аралығында Көз аурулары ҒЗИ директоры және Алматы мемлекеттік медицина институтының көз аурулары кафедрасының меңгерушісі болып еңбек етті. ТМД-дағы алғашқы «Офтальмология» оқу-әдістемелік, ғылыми-өндірістік бірлестігінің басшысы болды. жүктеу/скачать 150,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|