Ұжымдық оқыту технологиясы
жүктеу/скачать 19,64 Kb.
|
|
Ұжымдық оқыту технологиясы (В. К. Дяченко, А. Г. Ривин) Ұжымдық өзара оқыту технологиясын (ұйымдастырылған диалог, байланыстырушы диалог, талгенизм таланттар жəне дарындылар, оқудың ұжымдық тəсілі, ауыстыру құралында оқушылардың жұппен жұмысы) А. Г. Ривин жəне оның оқушылары мен ісін жалғастырушылары (В. К. Дяченко, М. Д. Брайтермен, А. С. Соколов, т.б.) жасап шығарған. Мұндай технологияда оқу материалын дайындау оқу мəтіндерін, қосымша жəне анықтама, сабақ тақырыбы бойынша (немесе сабақтар циклі бойынша), оқу мазмұнынмеңгерубірлігіне бөлу(авторлық нұсқада ойлаусағаттары), мақсатты тапсырма жасау, оның ішінде үй тапсырмаларын жасау жатады. Оқушылар екі кезеңді бағдарға алады: дайындық, қажетті жалпы оқулық біліктер мен дағдыларды қалыптастыру жəне өңдеу мақсатындағы; кеңістікті бағдарлау; жолдасыңды тыңдап, оның не айтып отырғанын есту; шулы ортада жұмыс істеу; қажетті ақпаратты табу; жекеше есеп парақтарын қолдану; белгілі кейіпкерді сөзге жəне сөзді кейіпке айналдыру. Бұл біліктер арнайы тренингтік сабақтар кезінде іске асады; таныстырушылық, жалпы элементі «ойын ережесін» меңгеру, мақсатты ұстанымды хабарлау, өңдеу мінезімен нұсқау жəне оқу қорытындысын есептеу тəсілі болып табылатын əртүрлі модификациялары бар. Оқу сабағының жүрісі сабақ мазмұнының жасына, оқу материалының көлемі мен оны меңгеруге кететін уақытына қарай, таңдалған технология нұсқасына байланысты əр түрлі өтуі мүмкін. Ұжымдық өзара оқыту технологиясы келесі сатылардан тұрады: əрбір оқушы өзінің іс-əрекетін анықтайды (бұл əріп, буын, сөз, сөйлем, мəтін бөлігі, суреттеме, мінездеме, буын немесе оқулық та- рауы, статья, тарихи құжаттар жəне т.с.с болуы мүмкін); қасыңдағы оқушымен білім алмастыру рөлдік ойын «мұғалім оқушы» ережесі бойынша. Рөлдерді ауыстыру міндетті түрде қажет. Мұғалім жаңа сабақ тақырыбының өз нұсқасын, өзінің жоспарын ұсынады, қойылған сұрақтарға жауап береді, бақылау сұрақтарын немесе тапсырмалар жəне т.с.с ұсынады. Бұл саты білім алмастырумен аяқталады; жаңа ғана қабылданған ақпаратты өңдеу жəне өзара оқытуға жаңа жолдас іздеу жəне т.с.с. Орындаған тапсырмалар есебі не жекеше карточкалар немесе ұйымдастырылған диалогқа қатысқандардың ата-тектері жəне барлық оқу элементтері көрсетілген топтық құжаттар жүргізіледі. Ұжымдық өзара оқыту технологиясы жағдайында əрбір оқушы өзін еркін ұстайды, жекеше түрде жұмыс істейді. Онда тек қана өзінің жетістіктеріне ғана жауап бермей, сонымен қатар ұжымдық еңбек қорытындысына да жауапкершілігі жоғарылайды, тұлғалық өзін-өзі бағалау, өзіндік мүмкіншіліктері мен қабілеттері мəртебесі мен жұтаңдығын бағалау қалыптасады. Мұғалімде біреулердің алға жылжуын азайту мен кейбіреулерді алға итермелеуді іске асыру қажеттілігі жоғалады, бұл ұжым микроауданына дұрыс əсер етеді. Бір ақпаратты бірнеше ауыстырмалы жұптарымен талқылау, ассоциативті байланыстар санын көбейтеді, олай болса, неғұрлым тереңірек меңгеруге əкеледі. Топтық оқыту технологиясы В. К. Дьяченконың айтуы бойынша топтық оқыту тəсілдерінің ұйымдастыру жүйесі аралас болуы мүмкін: топтық, жұптық, жекеше. Осылардың ішінде топтық оқытудың маңызы басымдырақ. Топтық технологиялардың сынып-сабақтық ұйымдастыру, дəріс- семинарлық жүйе, дидактикалық ойындар, бригада-зертханалық əдістер тəрізді формалары бар. Бұл формалар негізгі ұжымдық шарттардың орындалуын жүзеге асырады. Оқушылар ортақ мақсатты түсініп, міндеттерді дұрыс бөліп ала білуге, өзара дұрыс қарым-қатынас жəне бақылау жасауды үйренеді. Топтық оқытудың психология-педагогикалық негіздемесі: 1. Іс-əрекет принципін жүзеге асыру. 2. Оқу мен оқыту мотивациясын қалыптастыру. 3. Білімді жалпы жəне толық бақылау. 4. Оқу ұжымындағы психологиялық жағымды жағдайдың қалыптасуы. 5. Оқыту мен тəрбиенің бірлігі. 6. Субъект-субъектік қарым-қатынастың жүзеге асуы. Топтық сабақтарда мұғалім мен оқушы жəне оқушылар арасында өзара қарым-қатынастың болуы топтық оқытудың маңыздылығын көрсетеді. Топтық оқыту кезінде балалар тыңдай білуге, жолдастарының пікірімен санасуға, жанжал, тартыстарды шеше білуге, ортақ мақсатқа жету үшін бірігіп əрекет ету арқылы өмірге қажетті дағдыларды қалыптастырады, оқу үлгерімі артады, өзін-өзі құрметтеу сезімін тəрбиелейді, сыныптағы достық ұлғаяды, мектепке деген қарым-қатынасы өзгере бастайды, өзара көмектің құндылығын мойындайды. Топтық оқытудың төрт типі белгіленген: 1. Жұптық оқыту. 2. Бірге отырған топтар. 3. Шағын командалар. 4. Бүкіл сынып үшін тапсырмалар. В. К. Дьяченконың айтуы бойынша, оқыту дегеніміз оқушылар мен мұғалімдер арасындағы қарым-қатынас. Қарым-қатынас түрі оқытудың ұйымдастырушылық формасын айқындайды. Қарым- қатынас түрін жұптық, топтық, ауыспалы жұптық, жазбаша қарым- қатынас түрі құрайды. Ал оқытудың ұйымдастыру формасына жұптық (біреуі екіншісін оқытады), топтық (біреуі бір мезгілде бірнеше адамды оқытады), ұжымдық (əрқайсысы əрқайсысын оқытады) жəне жекеше формалары жатады. Оқытудың ұжымдық түрі əр оқушы əрқайсысын оқытқан жағдайда дұрыс деп саналады. В. К. Дьяченко ұжымдық оқыту тəсілі мен топтық оқыту тəсілдерінің ерекшеліктерін төмендегі кесте арқылы көрсетеді. Топтық жəне ұжымдық оқытуды салыстыру Топтық оқыту тəсілі Ұжымдық оқыту тəсілі Ұйымдастырушылық: Нақтылық Нақтылық жоқ Бір бала сөйлейді Барлығы сөйлейді Оқушылар қарым-қатынасы шектеулі Оқушылар бір-бірімен қарым- қатынас жасайды Үнсіздік, тыныштық Жұмыс барысындағы шу Тұрақты жұмыс орны Жұмыс орны ауысып отырады Дидактикалық: Кəсіби педагог оқытады Оқушылар оқытады Барлық материал бірден барлығына беріледі Қарқын жəне материал əртүрлі Өз бетінше жұмыстың аз болуы Толық өз бетінше жұмыс Ынтымақтастық жоқ Ынтымақтастық – оқыту негізі Меңгеруі жəне қолдануы шашыраңқы Максималды жақындатылған Дамытушылық: Оқушы – объект Оқушы – субъект жəне объект Балалардың қабілеттерінің теңестірілуі Жеке ерекшеліктеріне байланысты Оқытудың жүйелілігі Аяқ астынан болуы Ел алдына шығып сөйлеуге үйренбейді Ел алдына шығып сөйлеуге, талдауға, дəлелдеуге үйренеді. Түсіндіре алмайды Педагогикалық қабілеттерін дамытады. Тəрбиелік: Əрқайсысы істейді. өзі үшін жұмыс Өзі жəне басқалар жұмыс істейді. үшін де Ұжымдық емес қарым-қатынас Ұжымдық қарым-қатынас Топтық оқыту кезінде ережелерді анықтап, оларды үйрету керек. Ол үшін оқушыларға дайын ережелерді беру немесе өз беттерінше ережелерді ойлап шығаруды ұсынған жөн. Бұл ережелерді толық талдау керек. Бес ережеден артық болмауы керек. Не істеу керектігі нақты түрде жазылғаны дұрыс. Ереже көрнекті жерге жазылуы керек. Белгіленген ережелерді ойынға қатысушылардың барлығы қатаң орындауы тиіс. Шамамен төмендегідей ережелерді ұсынуға болады: - жылдам жəне шуылдамай бірнеше топ құрыңдар; - қажетті материалдарды дайындаңдар; - ақырын сөйлеңдер; - жолдастарыңның айтқанын мұқият тыңдаңдар; - өз тапсырмаларыңды көңіл қойып орындаңдар. Балалар алдарына қойған нақты міндеттерден басқа сабақтың мақсатын да білуі керек. Балаларға көбірек тапсырма беру олардың жұмыстағы қарқынын өзгертуге көмектеседі. Тапсырманы бөлген кезде əр оқушыға оның орындалу уақытын көрсету қажет. Жұмыс соңында міндетті түрде балалардың жұмыстарын талдау қажет. Жоғарғы жетістіктерге жету үшін ережелерді оқып, топта жұмыс істеу дағдысын қалыптастырып, жауапкершілікке үйреніп, топтық оқыту мен тапсырмалардың өзара сəйкестігіне назар аудару қажет. Өзіндік жұмыс тапсырмалары: 1. Ұжымдық жəне топтық оқыту технологияларының қазіргі кездегі жағдайын анықтаңыз. 2. Ұжымдық оқыту мен топтық оқытуды сын тұрғысынан оқыту технологиясымен салыстырып, талдаңыз. Ұсынылатын əдебиеттер: 1. Дъяченко В. К. Сотрудничество в обучении. Просвещение, 1991. 2. Коллективная учебно-познавательная деятельность школьников // Под.ред. И. Б. Первина. М.: Педагогика, 1985. 3. Лиймитес Х. И. Групповая работа на уроке. М.: Просвещение, 1975. 4. Миртов А. В. Сочинение в школе. Уроки коллективного творчества // Литература в школе. – 2006. 5. Поливанов Н. И., Ривина И. В. Принципы и формы организации совместной учебной деятельности // Психологическая наука и образование. – 1996. 6. Дьяченко В. К. Новая дидактика. – М.: Народное образование, 2001. 7. Таубаева Ш. Т., Барсай Б. Т. Оқытудың қазіргі технология- лары. Алматы, 2005. 8. Əбдіғалиев Қ. Осы заманғы педагогикалық технологиялар. – Алматы, 2004. 9. Өстеміров К. Қазіргі педагогикалық технологиялар мен оқыту құралдары. – Алматы, 2007. 10. Жүнісбек Ə. Қазіргі заманғы педагогикалық технология негізі – сапалы білім. – //Қазақстан мектебі, №4, 2008. 11. Педагогические технологии: Методические рекомендации /Сост. А.П.Чернявская. – Ярославль: изд-во ЯГПУ им. К. Д. Ушинского, 2002. 12. Селевко Г. К. Современные образовательные технологии. – М.: Народное образование, 1998. 13. Монахов В. Проектирование и внедрение новых технологий обучения. – М.: Педагогика, 1990. жүктеу/скачать 19,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|