Жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Бірінші басылым Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

ЕҰУ Ф 703-13-17 Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Бірінші басылым 

сақталды.  Л.Пастер  қарапайым  ғана  тәжірибесі  арқылы  ағза  тек  тірі  ағзадан  ғана  пайда 

болады деген биогенездік теорияның дұрыстығына көз жеткізді. 

Абиогенез теориясын жақтаушылар Л.Пастер тәжірибесінің дәлелділігін мойындамады. 

Олардың бір тобы жер бетіндегі тіршілік мәңгілік әрі оны жаратушы күш бар деген пікірді 

ұсынды.  Бұл  көзкарас  креационизм  (латынша  "creatio"  —  жаратушы)  деп  аталады.  Осы 

көзқарасты  К.Линней,  Ж.Кювье,  т.б.  колдады.  Жер  бетіне  тіршілік  тұқымы  басқа 

ғаламшарлардан метеориттер арқылы үнемі таралып тұрады деген де көзқарастар болды. бұл 

көзқарас ғылымда  панспермия теориясы (грекше "pan"  — барлық және "sperma"  — тұқым) 

деген  атпен  белгілі.  "Панспермия  теориясын"  1865  жылы  алғаш  неміс  ғалымы  Г.Рихтер 

ұсынған.  Оның  пікірі  бойынша  жер  бетінде  тіршілік  бейорганикалық  заттардан  пайда 

болмайды,  яғни  тіршілік  басқа  ғаламшарлардан  таралған.  Бұл  көзқарасты  сол  кездегі 

көрнекті ғалымдар Г.Гельмгольц, Г.Томсон, С.Аррениус, П.Лазарев, т.б. қолдады. 

Тіршілік мәңгі, ол ғарыш кеңістігінде кеңінен таралған. XX ғасырдың бас кезінде швед 

ғалымы  С.Аррениус  (1859—1927  жж.)  панспермия  тұжырымын  колдады.  "Ол  тіршілік 

ғарыш  кеңістігінде  күн  сәулелерінің  қысымы  арқылы  бір  аспан  денелерінен  екіншісіне 

ауысып  отырады,"—  деп  түсіндірді.  бұл  тұжырымды  қолдаушылар  тіршілік  Жерге 

метеориттер арқылы келуі мүмкін деген пікірде болды. 

Тіршілік  жер  бетінде  мәңгілік  деген  теорияны  1880  жылы  неміс  ғалымы  В.  Прейер 

ұсынды. бұл көзқарасты аса көрнекті орыс ғалымы В.И. Вернадский де жақтады. бұл теория: 

"Тірі  организмдер  мен  өлі  табиғаттың  арасында  ешқандай  айырмашылық  жоқ",—  деген 

пікірге  келіп  тіреледі.  Тіршіліктің  пайда  болуы  деген  ұғым  тікелей  тірі  азғалар  туралы 

деректердің кеңеюімен жене тереңдей түсуімен тығыз байланысты. Бұл салада неміс ғалымы 

Э.  Пфлюгердің  (1875  ж.)  нәруызды  заттардың  шығу  тегін  зерттеуінің  маңызы  зор.  Ол 

нәруыздың  цитоплазма  құрамының  негізгі  бөлігі  екендігіне  ерекше  мән  беріп,  тіршіліктің 

пайда болуын материалистік тұрғыдан түсіндіруге тырысты. 

Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі кездегі көзқарас биопоэз теориясы 

деп  аталады  (биохимиялық  эволюция  теориясы  деп  те  атайды).  Бұл  теорияны  1947  жылы 

ағылшын ғалымы Дж. Бернал ұсынды. Дж. Бернал биогенездің үш кезеңін ажыратты. Оның 

