Л.Н. Гумилева атындағы
Еуразия ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені
Басылым:
алтыншы
ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым
Тақырыбы: В.И.Вернадский бойынша тірі заттың өліден
айырмашылығы. Жердегі химиялық элементтердің биологиялық
айналымы. 1 сағ.
Мақсаты: В.И.Вернадский бойынша тірі заттың өліден айырмашылығымен
және Жердегі химиялық элементтердің биологиялық айналымымен танысу.
Дәрістің жоспары:
1.
В.И.Вернадский бойынша тірі заттың өліден айырмашылығы.
2.
Жердегі химиялық элементтердің биологиялық айналымы.
3.
А.И. Перельман заңы.
4. Каустобиолиттер, олардың пайда болуы.А.Е.Ферсман бойынша
техногенез.
1.
«Тірі заттар»-биосфераның негізі, бірақ аз ғана бөлімін құрайды. Тірі
заттардың ең жоғарғы орта өзгерткіш іс әрекетіне байланысты, негізгі
ерекшеліктеріне келесілер жатады: барлық еркін кеңістікті тез меңгеру
қабілеттілігі, белгілі геологиялық кезеңдер үшін тірі заттардың саны тұрақты
болды, қозғалыстың белсенділігі,тіршілік кезіндегі тұрақтылық және
өлгеннен кейін тез арада ыдырау, әртүрлі жағдайларға жоғарғы
бейімделушілік қабілеттілігі (адаптация), реакция жүруінің ең жоғарғы
жылдамдығы, тірі заттардың жаңаруының жоғарғы жылдамдығы.
Орташа жанару биосфера үшін-8 жыл.
Құрлық үшін-14 жыл. Мұхит
үшін-33 күн.
2. Заттар айналымы 2 түрге бөлінеді:
1)
Үлкен немесе геологиялық (құрлық пен мұхит арасында).
2)
Кіші немесе биологиялық (экожүйе ішінде).
Кіші зат айналым геологиялық зат айналымның бір элементі болып
табылады.
Азот айналымы: Азот биосферадағы заттардың биотикалық айналымына екі
түрлі жолмен келіп түседі:
