ЖАО Алматы қаласында субсидиялауды жҧмыстың нақты кӛрсеткіштері және ӛзіне қамтуы тиіс белгілі бір шарттарды сақтау негізінде жҥзеге асырады:
Шығу және рейстер бойынша жоспарлы кӛрсеткіштерді орындау (қозғалыс тҧрақтылығы);
Маршрутта бекітілген шарттарды сақтау;
Тасымалданған жолаушыларды есепке алу;
Кӛрсетілетін қызметтердің сапасы.
ЭБ енгізудің арқасында осы параметрлерді есепке алу адам факторының араласуын барынша азайта отырып, толық автоматтандырылған.
Автобустар қозғалысының тҧрақтылығын қамтамасыз ету, сапалы мониторинг пен реттеуді қамтамасыз ету мақсатында Алматыда қала ішіндегі және қала маңындағы маршруттардың қозғалысын бақылауға және ҥйлестіруге, автопарктермен келісілген іс-қимылдарды жҥзеге асыруға, автобустарды уақтылы ауыстыруды және қозғалыс кестесін тҥзетуге мҥмкіндік беретін ҚҚТ қҧрылды.
ҚҚТ басқаруды әкімдік конкурстық негізде таңдаған "Алматы қ.Кӛлік холдингі" ЖШС жҥзеге асырады. Басқарудың тиімділігін қамтамасыз ету ҥшін нақты уақыт режимінде мониторингке арналған бағдарламалық қамтамасыз ету әзірленді. Маршруттардағы тасымалдаушылардың жҧмысына талдау жҥргізу, қозғалыс кестесін әзірлеу және т.б. ҥшін талдау және кӛліктік модельдеу басқармасы қҧрылды.
Барлық автобустар GPS-трекерлермен жабдықталған, олар да жҥргізушілерге арналған борттық компьютерлер функциясын орындайды, олар осы қҧрылғылардың кӛмегімен қажет болған жағдайда ҚҚТ диспетчерлерімен байланыса алады, ақпарат алады және т. б.
ҚҚТ бағдарламалық-аппараттық кешенінің кӛмегімен:
Алматы қ. жолаушылар кӛлігінде жҧмыс істейтін жҥргізуші қҧрамның тізілімін жҥргізу;
маршрутта жҥргізуші жҧмысының басталу және аяқталу уақытын анықтау;
жҥргізушінің дӛңгелекте болу ҧзақтығын белгілеңіз.
диспетчерлік қызмет пен жҥргізуші арасында тікелей байланысты қамтамасыз ету;
жҥргізушіге жылдамдық режимі, маршрутты орындау сапасы мен статистикасы, маршруттағы аралықтарды сақтау бойынша ақпараттық қолдау кӛрсету;
ағымдағы және келесі аялдама туралы бірыңғай дауыстық хабарландыруды қамтамасыз ету;
ЭБ жҥйесінің жҧмысын бақылауды жҥзеге асыру.
Автобустардың қозғалыс уақытын реттеу қажет болған жағдайда тҥзету және әртҥрлі паритеттік маршруттардың мәселелеріне жедел ден қоюды ҚҚТ жҥзеге асырады.
ЖАО бекіткен қозғалыс кестесі мен кестесіне сәйкес жоспарлы рейстердің жҥзеге асырылуын бақылау - ҚҚТ қҧзыреті. Автобус тасымалдары қозғалысының тҧрақтылығы жағдайы бойынша тиісті ақпарат кҥн сайын ЖАО-ға беріледі.
Бҥгінгі кҥні ҚҚТ жҧмысы автобустармен кестелерді орындауды бақылау және тіркеу жоспарында жоғары деңгейде ҧйымдастырылған және халыққа Кӛлік қызметтерінің сапасын арттыруға әсер етеді. Сонымен қатар, тасымалдаушылардың қызмет кӛрсету сапасын жақсарту ҥшін лайықты жалақы алатын автобус жҥргізушісі жолаушыларды қуып шықпайтындай, ЖҚҚ мен кестенің сақталуын қамтамасыз ететіндей жҥйелі жҧмыс істеу керек.
Осыған байланысты әкімдік тарапынан Кӛлік комитетінің ресми ілеспе хатымен (22.02.2019 ж. №28-01-28-4/488) жолданған "жолаушыларды автобуспен тасымалдауды ҧйымдастыру бойынша жергілікті атқарушы органдардың ӛкілдері ҥшін әдістемелік ҧсынымдарға" жеткілікті назар аударылмағанын атап ӛту қажет.
Бҧл қҧжат орталық уәкілетті органның әдістемелік кӛмегі ретінде процестің барлық қатысушыларының қалалық автобус тасымалдарының барлық аспектілерін ЖАО-ның ҧйымдастыруы мен бақылауын егжей-тегжейлі сипаттайды. Бҧл ретте ЭБ және ҚҚТ операторының қызметі жолаушылар ағыны, кірістер, шығыстар, автопарктердің кестелерді сақтауы және т. б. бойынша нақты деректерді ҧсына отырып, ЖАО жҧмысын айтарлықтай жеңілдетеді.
Қоғамдық кӛлік жҧмысының сапасы ҚҚТ диспетчерлеріне ғана емес, тасымалдаушылар кәсіпорындарының басшыларына да байланысты, олар ӛз кезегінде жҥргізуші қҧрамының да, маршруттарда басқару процесіне жауапты жауапты адамдардың да жҧмысын ҧйымдастыруы тиіс.
ҚҚТ тарапынан басқару процесін толыққанды жҥргізуге теріс әсер ететін факторлар:
шығару бойынша наряд шарттарының орындалмауы – бҧл қозғалыс кестесінің орындалуын бақылаудың мҥмкін еместігін білдіреді;
қозғалыс кестесіне сәйкес жҥргізуші қҧрамының жҧмысының болмауы, бҧл маршруттарда бекітілген жҧмыс шарттарының орындалуын бақылауды жҥзеге асырудың мҥмкін еместігін кӛрсетеді;
кәсіпорындардың жылжымалы қҧрамын толық шығармауы;
автобустардың маршруттарға кеш шығуы (әсіресе демалыс кҥндері);
жҥргізушілер кӛмекшілерін ажырату;
қозғалыс кестелерінде кӛзделмеген АЖС-ға тҥсу (таңертеңгі уақытта, кҥн ішінде);
куәлікке қосымшаларға сәйкес жҧмыс шарттарының сақталмауы;
қозғалыс кестесіне сәйкес жҧмыс шарттарының сақталмауы;
жалған рейстерді орындау;
жҥргізуші қҧрамы мен жауапты адамдар тарапынан ӛзара тҥсіністіктің болмауы және т. б.
Автобустар қозғалысының тҧрақтылығы жолаушылар автомобиль кӛлігінің негізгі кӛрсеткіштерінің бірі болып табылады және халықтың межелі жерге уақтылы жаппай жеткізілуіне және жолаушының сапарға кететін уақытының ҧзақтығына тікелей әсер етеді.
Бҧл жерде жоспарлы рейстердің бҧзылу фактілерінің жасырынғанын және жолаушыларды тасымалдау бойынша рейстердің жоқ екенін атап ӛту қажет. Әсіресе, кеш рейстердің сапасы жолаушылар тарапынан кӛптеген наразылықтарды тудырады.
Осыған байланысты жолаушылар автокӛлігінің ҚҚТ ҧйымдастыру проблемаларын реттейтін НҚА әзірлеу және қабылдау бизнес пен ЖАО-ға аса қажет.
Алматы қаласының оң тәжірибесін тарату мақсатында 9-қосымшада ҚҚТ ҥлгі шартының жобасы келтірілген.