Қоректік заттардың жылу энергиясын бөле отырып, клетка затына айналуы
З иянды сұйық заттар
К өмір қышқыл газ
З әр шығару органдары Зиянды заттардың түзілуі
Т ыныс алу органдары
Сыныпқа: сыртқы ортадан организмге оттек пен қоректік заттар енбесе не болар еді? – деген сұрақ қойылады.
Мұғалім зат алмасудың бұзылуынан организм өлді деген қорытынды жасайды. Зат алмасу барлық тірі организмде жүреді. Зат алмасу болмаса – тіршілік те жоқ. Одан әрі мұғалім өзен шаянының нерв системасы жайында баяндап, шаянның нерв системасы құрттардікі сияқты нерв тізбектерінен тұратынын, бірақ құрылысы жағынан одан гөрі күрделірек екенін атап көрсетеді. сыртқы тітіркендірулерді қабылдайтын сезім органдарының жақсы жетідгендігі өткен сабақтан оқушылардың естерінде. Шаян оған өзінің мінез-қылығын өзгертуімен жауап береді.
Мұғалімнің басқа шаян тәрізділер және олардың маңызы жайында баяндауы. Мұғалім крабтар, креветкалар, лангустар, омарлар және төменгі сатыдағы шаян тәрізділер – циклоп пен дафниялар жайында баяндайды. Ол өзінің баяндауын таблицалар және табиғи объектілерді көрсетумен ұштастырады. Мұғалім өзен шаяны мен дафнияның дене құрылыстарындағы жалпы ортақ белгілерді атап көрсетеді. Шаян тәрізділердің маңызы жайында баяндағанда оны адамның асқа пайдаланатындығын алдымен атап айту керек болады. Мысалы 1963 жылы дүние жүзі бойынша ауланған шаян тәрізділердің мөлшері 1080 мың тоннаға тең болатындығы туралы мағлұматтар айтылады.
Оқушылардың білімін пысықтау: Жаңа материалдарды жақсы ұғулары үшін мұғалім оқушылардың мынандай сұрақтарға жауап беруін ұсынады: шаян тәрізділер класына жататын организмдердің құрылысына қандай белгілер тән болады? Шаян тәрізділер класы неліктен буын аяқтылар типіне жатады? Шаян тәрізділер мен буылтық құрттардың қандай белгілері бар?
Зат алмасуға қандай органдар системасы жатады
Зат алмасуға олар қандай қызметтер атқарады
Ас қорыту системасы
Асты қорытады, қоректік заттарды сіңіреді
Тыныс алу системасы
Сыртқы ортадан оттекті қабылдап көмір қышқыл газды сфыртқы ортаға бөліп шығарады
Қан айналу системасы
Органдар мен клеткаларға қоректік зат пен оттегін алып келеді. Көмір қышқыл газды тыныс органына, сұйық өнімді зәр шығару органдарына алып барады.