Дәріс 11
Дәріс тақырыбы: Қатты дене ертініді фазалар жанасу шегіндегі
адсорбция. Иондық және молекулалық адсорбция. Фрейндлих Бедеккер
теңдеуі.
Жоспар:
1. Қатты дене ертініді фазалар жанасу шегіндегі адсорбция.
2. Иондық және молекулалық адсорбция
3. Фрейндлих Бедеккер теңдеуі.
Дәріс тезистері: Егер судың шексіз үлкен бетіне онда аз еритін сұйықтың
аздаған мөлшерін тамызса, онда мынадай екі құбылысты байқауға болады:
1)сұйық су бетінде не линза тәрізді тамшы түзеді; 2)не ол су бетінде жайылып,
мономолекулалық қабат түзеді.
Бірінші жағдайда сұйық молекулаларының арасындағы өзара тартылыс
онымен су молекулалары арасындағыдан үлкен. Тамшы суға полярсыз сұйық
қосылса пайда болады.
Екінші жағдайда сұйық молекулаларының су молекулаларына тартылысы
сұйық молекулаларының бір-біріне тартылысынан үлкен. Сұйықтың су
бетінде жайылуы және мономолекулалық қабаттың түзілуі сұйық
молекулалары дифильді болса орындалады.
Су бетіндегі жұқа линза түріндегі (θ≈0) “май” тамшысының жайылу шарты
𝜑 = 𝑊
𝑎
− 𝑊
к
= 𝜎
с
− 𝜎
м
− 𝜎
см
> 0 (1)
теңдеуімен анықталады. Мұндағы: 𝜑–жайылу коэффициенті; 𝑊
𝑎
–адгезия
жұмысы; 𝑊
к
–когезия жұмысы; 𝜎
с
-су-ауа шекарасындағы беттік керілу;
𝜎
м
-
май-ауа шекарасындағы беттік керілу; 𝜎
см
-су-май шекарасындағы беттік
керілу. Бұл шартты сумен жақсы әрекеттесетін полярлы топтары бар
молекулалар қанағаттандырады.
Жайылу құбылысы теңізшілерге ертеден таныс болған. Олар егер су бетіне
май құйылса, онда теңіз толқындарының өшетінін және тынышталатынын
білген. Беттік қабыршықтарды алу әдістері шамамен бұдан 4000 жыл бұрын
Вавилонияда, Ассирияда, Мысырда, Финикияда жасалды.
Франклин (XVIIIғ.) қосылған “май” массасының көлемін (V) біле отырып,
қабыршық ауданын (s) өлшеп, қабыршықтың қалыңдығын (𝛿 = 𝑉 𝑠
⁄ ) = 25 ∙
10
−8
см) есептеп тапты. Егер 1м
3
“май” қалыңдығы 25Å қабыршық түзейтін
болса, онда оның ауданы – 𝑠 = 𝑉 𝛿
⁄ = 1м
3
25 ∙ 10
−10
м = 4 ∙ 10
8
м
2
= 400км
2
⁄
(!) болады.
Тәжірибе жүзінде мономолекулалық қабыршықтардың (ММҚ) суда
газ
Достарыңызбен бөлісу: 
