К. Е. Раманкулова, А. М. Омаралиева, И. Килибаев

163
Технологиялық жабдықтардың
жекелеген топтарының негізгі 
ерекшеліктерін көрсететін жалпы сипаттамалық қасиеттер олардың топтық 
жіктелуіне негіз болады.
Технологиялық жабдықты екі критерий бойынша жіктеуге болады: 
өңделетін объектінің салыстырмалы қозғалысы, сондай-ақ автоматтандыру 
жүйесінің дәрежесі мен түрлері.
Бірінші белгі бойынша тамақ өңдеу жабдықтарын үш сыныпқа бөлуге 
болады.
I класты машиналар – циклдік, бір позициялы, өтпейтін; оларда өнім 
бүкіл өңдеу кезінде бір позицияны алады немесе оның шегінде шектеулі 
орын ауыстырады.
II класты машиналар – көп позициялы, үзіліссіз-ағынды, әдетте циклдік 
механизмдермен, олардағы объект мезгіл-мезгіл позициядан позицияға 
ауысады, ал тоқтау кезінде ол өңделеді.
III класты машиналар-үздіксіз ағынды машиналар. Олардың әрекет ету 
принципі технологиялық операцияларды өңделетін объектілерді үздіксіз 
және біркелкі жылжытумен біріктіруге негізделген.
Автоматтандыру жүйесінің дәрежесі мен түрлері қарапайым, жартылай 
автоматты, қарапайым Автоматты және рефлексиялық Автоматты 
(кибернетикалық) машиналарды ажыратады.
Егер негізгі технологиялық операцияларды машина мүшелері адамның 
белсенді қатысуымен жүзеге асырса, онда машина қарапайым деп аталады.
Қазіргі заманғы машиналардың дамуындағы Прогресс-адамның 
физикалық және ақыл-ой, яғни логикалық және есептеу функцияларының 
көбеюі техникалық құралдарға беріледі, соның арқасында адам 
технологиялық процеске тікелей қатысудан босатылады. Негізгі 
технологиялық операциялар адамның қатысуынсыз жүзеге асырылатын және 
тек өңделетін объектіні жеткізуді, орнатуды және алуды жүзеге асыратын 
Машина жартылай автоматты деп аталады. Барлық жұмыс операциялары 
адамның қатысуынсыз берілген бағдарлама бойынша орындалатын Машина 
автомат деп аталады. Егер автомат логикалық операцияларды жасай алатын 
және технологиялық процестің ауыспалы жағдайларын ескере отырып, іс -
қимыл бағдарламасын жасай алатын болса, онда ол өзін-өзі реттейтін немесе 
рефлексивті деп аталады.
Егер жеке машиналар технологиялық процестердің реттілігі бойынша 
орналастырылса және өнімдер бір машинадан екінші машинаға берілсе, онда 
мұндай машина жүйесі ағынды механикаландырылған сызық деп аталады.
Синхронды жұмыс істейтін транс-тігіншілер мен автоматты тиеу -
түсіру механизмдерімен байланысқан автоматты машиналардан тұратын 
ағынды желі Автоматты деп аталады.
Зауыттардың технологиялық жабдықтарын (мысалы, консервілерді 
алыңыз) мақсатына қарай келесі топтарға бөлуге болады:
–
Шикізатты, дайын өнімді және қосалқы материалдарды 
жылжытуға арналған көлік құрылғылары;

164
–
шикізатты, ыдысты жууға және машиналарды, аппараттар мен 
үй-жайларды санитариялық өңдеуге арналған жабдық;
–
шикізатты калибрлеуге, сұрыптауға және тексеруге арналған 
жабдық;
–
шикізаттың жеуге болмайтын бөліктерін жоюға арналған 
жабдық;
–
шикізатты кесуге, ұсақтауға және ұсақтауға арналған жабдық;
–
күрделі тамақ жүйелерін құрамдас бөліктерге бөлуге арналған 
машиналар;
–
тамақ өнімдерін өлшеп-орауға арналған машиналар;
–
консерві ыдысын герметикалауға арналған машиналар;
–
дайын өнімі бар ыдысты ресімдеуге, буып-түюге және салуға 
арналған машиналар;
–
шикізатты қыздыруға, бланширлеуге және қайнатуға арналған 
аппараттар;
–
қуыруға арналған аппараттар;
–
буландыру аппараттары мен қондырғылары;
–
стерилизаторлар мен пастеризаторлар;
–
кептіру аппараттары мен қондырғылары;
–
салқындатуға және мұздатуға арналған аппараттар;
–
жылу жабдықтарының қосалқы құрылғылары;
–
ағынды технологиялық желілер.
Машина үш негізгі механизмнен тұрады: қозғалтқыш, беріліс және 
жетек, сонымен қатар басқару, қорғау және құлыптау механизмдері.
Қозғалтқыш механизмдері ретінде, негізінен, қысқа тұйықталған 
роторы бар айнымалы ток электр қозғалтқыштары қолданылады (жабық, 
асинхронды, үш фазалы немесе бір фазалы). Вагон-мейрамханаларда және 
кемелерде жұмыс істеу үшін Тұрақты токтың электр қозғалтқыштары 
пайдаланылады.
Беріліс механизмі қозғалтқыш пен атқарушы механизмдердің өзара 
байланысын жүзеге асыруға қызмет етеді. Жалпы алғанда, қозғалтқыш және 
беріліс механизмдері жетек құрылғысы немесе машина жетегі деп аталады.
Атқарушы механизм (жұмыс органдары) өнімдерге тікелей әсер етеді: 
жуу, сұрыптау, ұнтақтау, тазарту және т. б.
Машинаның негізгі бөліктеріне төсек, корпус, өңдеу камерасы да 
кіреді.
Төсек-бұл оның негізгі бөліктері бекітілген машинаның негізі; ол 
дәнекерленген жақтау, шойын плитасы, қуыс шкаф түрінде болуы мүмкін.
Корпус машинаның негізгі бөліктерін механикалық зақымданудан, 
ластанудан, ал персоналды жазатайым оқиғалардан қорғайды. Корпус 
өндірістік санитария талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
Өңдеу камерасы-өнім өңделетін машинадағы орын; тиеу және түсіру 
құрылғыларымен жабдықталады. Жұмыс органдары, әдетте, өңдеу 
камерасының ішінде орналасады.

165

жүктеу/скачать 6,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: