К ә с І п т І к б І л І м б е ру г. В. Ярочкина электротехника негіздері


Электр станцияларда ӛндірілетін электрлік энергияның қатаң 
тҥрде анықталған параметрлері болуы тиіс. 

Электр энергиясының сапасын кӛп жағдайда кернеу деңгейі 
мен электр тогының жиілігі анықтайды. 
БАҚЫЛАУ СҦРАҚТАРЫ 
1.
Қандай кәсіпорындарды электр станциялары деп атайды? 
2.
Жылу электр станциялары қандай отынды пайдаланады? 
3.
СЭС-ның жҧмыс істеу принципі неде? 
4.
8.3 суретіндегі схема бойынша таралған электр энергиясының 
мәні неде? Схеманың суретін салыңыз. 
8.1.3. ЭЛЕКТР ЖЕЛІЛЕРІ 
 
Электрлік энергияның оның кӛздерінен тҧтынушыларға қарай 
жеткізілуі электр желілері кӛмегімен жҥзеге асырылады. Олардың қҧрамына 
электрлік энергияны жеткізу, тҥрлендіру, тарату бойынша жҧмыс істейтін 
барлық имараттар: трансформаторлы қосалқы станциялар, ашық және жабық 
таратқыш қондырғылар және ЭЖЖ кіреді.
Электр желілердің келесідей тҥрлерін ажыратады: 

Магистралды – бҧл желі мемлекеттің бӛлек аймақтары мен 
электр энергиясын ӛндірудің ірі кӛздерін, тҧтыну орталықтарын 
байланыстырады. Аса жоғары және жоғары кернеумен және қуаттың ҥлкен 
ағындарымен (гигаваттар) сипатталады; 

Аймақтық – аймақ тӛңірегіндегі желілер (Ресейде – Ресей 
Федерациясы субъектілерінің деңгейі). Олар магистралды желілерден және 
ӛздерінің 
аймақтық 
қоректену 
кӛздерінен 
қоректендіріледі. 
Ірі 
тҧтынушыларға қызмет етеді (қала, аудан, кәсіпорын, кен орны, кӛлік 
терминалы). Жоғары және орташа кернеу деңгейімен және қуаттың ҥлкен 
ағындарымен (гигаваттар, жҥздеген мегаваттар) сипатталады. 

Аудандық, таратқыш – аймақтық желілерден қоректендіріледі. 
Кӛбінесе ӛздерінің қоректену кӛздері жоқ, орташа және ҧсақ тҧтынушыларға 
(ішкі тоқсандық және ауыл желілері, кәсіпорындар, ҥлкен емес кен 
орындары, кӛлік тораптары) қызмет етеді. Орташа және тӛмен кернеу 
деңгейімен және қуаттың аздаған ағындарымен (мегаваттар) сипатталады; 

Ішкі – ҥлкен емес кеңістікте: қала, ауыл, зауыт, кварал ауданы 
тӛңірегінде электр энергиясын таратады. Кӛбінесе ондай желілердің сыртқы 
желіден қоректенетін бір немесе екі кӛзі болады. Кей жағдайда ӛздерінің 
резервті қоректену кӛзі де болады. Тӛмен кернеу деңгейімен және қуаттың 
аздаған ағындарымен (жҥздеген киловаттар, мегаваттар) сипатталады. 


Электртартылым – ең тӛменгі деңгейдің желілері (бӛлек 
тҧрған ғимараттардың, цехтардың, бӛлмелердің). Тӛменгі және тҧрмыстық 
кернеу деңгейімен және қуаттың кішігірім ағындарымен (жҥздеген, ондаған 
киловаттар) сипатталады. 
Трансформаторлы қосалқы станция – электр энергиясын тарату мен 
тҥрлендіруге арналған электрқондырғы. Қосалқы станциялар басты 
жабдықтарының орналысуына байланысты ашық немесе жабық болулары 
мҥмкін. Егер де жабдықтар ғимараттың ішінде орналасқан болса, онда 
қосалқы станция жабық деп аталады. 
Қосалқы станцияның жабдығы блоктар немесе қондырғылардың 
жинақы тҥрінде келген бӛлек элементтерінен қҧрылуы мҥмкін. Қосалқы 
станцияның жабдығына электр тізбектердің қорғанысы мен коммутациясын 
жҥзеге асыратын аппараттар кіреді.
Қосалқы станцияның басты элементі – кҥштік трансформатор. Кҥштік 
трансформаторларды ӛзекше мен орамдардан жҧмыс істеген кезде, бӛлінетін 
жылуды қоршаған ортаға қарай максималды тҥрде жеткізетіндей етіп 
жасайды. Электрқондырғы қуатының коэффициентін ҧлғайту ҥшін, қосалқы 
станциялардағы жҥктеменің реактивті қуатын ӛтемдейтін статикалық 
конденсаторды орнатады. 
Қосалқы станция аппараттарын басқару мен қадағалаудың автоматты 
жҥйесі жҥктеме мен электрмен жабдықтау желістерінде орын алатын 
процестерді бақылайды. Ол трансформатор мен желістерді қорғау 
функциясын атқарады. Тӛтенше режим кезінде қорғаныстағы учаскілерді 
ажыратқыш кӛмегімен сӛндіреді. Қайта қосуды, резервтің автоматты 
қосылуын жҥзеге асырады. 
Сур. 8. 4. Таратқыш 
қондырғысының қҧрылымдық 
схемасы: ТҚ – таратқыш 
қондырғысы. 
Ӛнеркәсіптік 
кәсіпорындарының 
трансформаторлы қосалқы станциялары 
қоректендіргіш 
желісіне 
тҥрлі 
әдістермен 
қосылады. 
Бҧл 
тҧтынушыларды 
ҥздіксіз 
электрмен 
жабдықталуын 
қамтамасыз 
етудің 
сенімділік талаптарына байланысты 
болып келеді.
Таратқыш 
қондырғылар 
– 
электр 
энергиясын қабылдау мен таратуға 
арналған ғимараттардың жиынтығы 
(шиналар, ажыратқыштар, айырғыштар 
және т. б.). 
Бӛлек 
таратқыш 
қондырғылар 
жҥктеменің әр тҥрлі тағайындалуына 
орай жасалады (сур. 8.4). 

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: