16
Бекітілген (фиксациядан өткен) организм мүшелерін, ұлпаларын жəне
жасушаларын зерттеу əдісі. Жануарлар организмдері мүшелерін, ұлпаларын,
жасушаларын микроскоппен зерттеудің морфологияда қалыптасқан əдісі —
организмнен алынған мүшелер ұлпалары мен жасушаларының тірі күніндегі
құрылысын бекіткіш еріұлпаділерге (фиксаторларға) салып сақтау. Ол үшін
дене
мүшелерінен
кесіп
алынған
кесекшелер
жасушалары
лизосомаларындағы еріткіш ферменттерді бекіткіш заттар еріұлпаділерінің
көмегімен
жедел
бейтараптандырып
бекітеді.
Гистологиялық
препараттардағы
жасушалық,
бейжасушалық
жəне
жасушааралық
құрылымдарды бір-бірінен анық ажырату үшін, бекітілген кесекшелерден
дайындалатын
жонынды
кесіктерін
арнайы
бояулармен
бояйды.
Гистологиялық препараттарды дайындауға түрлі жануарлар организмдерінен
алынған жұқа үлдір мүшелердің (шажырқай, іш перде, жұлын мен ми
қабықгары, өкпекап-плевра, жүрекқап т.б.) кесінділері, организмнің сұйық
заттарының (қан, жұлын-ми сұйығы, сүйек майы, қақырық, шəует т.б.)
нысандық шыныға жаққан жағындылары мүшелерден кесіп алынған
кесекшелердің тым жұқа жонында кесіктері пайдаланылады.
Микроскопиялық зерттеуге гистологиялық препараттарды дайындау
процесі төмендегідей кезеңдерден тұрады:
I. Зерттеуге керекті гістологиялық материалды тиісті мүшелерден
кесіп алып бекіту. Мүшелер кесекшелерін, үлдір мүшелер кесінділерін,
сұйық ұлпалар жағындыларын бекітуге формалиннің 5-10% еріұлпадісі, этил
спирті, осмийдің төрттотығы, ауыр металлдар тұздарының еріұлпаділері,
арнайы бекіткіш қосындылар т.б. бекіткіш заттар қолданылады. Бекіткіш
заттар тірі организм мүшелерінен алынған гистологиялық материалдың
жасушалары цитоплазмасындағы еріткіш ферменттерді бейтараптандырып,
ұлпалар жасушалары құрамындагы белоктардың кері айналмас процесін
(коагуляция - ірілену) жүргізіп, оның тірі күніндегі құрылысын сактайды.
Бекіткіш заттардың түрлерін тандап алу жəне оларды пайдалану —
зерттеушілердің ғылыми зерттеу жұмыстарының мақсаттарына жəне
зерттелеұлпа нысандардың ерекшеліктеріне байланысты. Себебі, əр түрлі
бекіткіш заттардың түрлі мүшелер кесекшелеріне сіңуі мен өту касиеттері
бірдей болып келмейді.
Достарыңызбен бөлісу: 
