Тамырлар жүйесі тақырыбы бойынша бақылау сұрақтары:
1. Тамырлар жүйесіне сипаттама беріп, оның бөлімдеріне тоқталыңыз.
2. Қан айналым жүйесінің мүшелерін атап, оларға сипаттама беріңіз.
3. Жануарлар организміндегі қан тамырларының түрлеріне тоқталып, олардың
құрылысы мен қызметіне толық сипаттама беріңіз.
4. Жүректің топографиясы мен құрылысына тоқталыңыз.
5. Жүректің жүйке-бұлшық ет жүйесі қандай құрылымдардан тұрады?
6. Жүрекқаптың құрылысы мен маңызы.
7. Қандай қан айналым шеңберлерін білесіз? Оларға сипаттама беріңіз.
8. Тақырып мəтініндегі қазақша-латынша терминдерді сөздікке көшіріп алып,
жаттаңыз.
КІШІ ҚАН АЙНАЛЫМ ШЕҢБЕРІНІҢ АРТЕРИЯЛАРЫ
Кіші қан айналым шеңбері жүректің оң қарыншасынан өкпе арқылы
жүректің сол жүрекшесіне дейінгі қанның ағып өтетін жолы. Кіші қан
айналым шеңберінде газ алмасу процесі жүреді. Жүректің оң карыншасынан
өкпе артерия бағаны арқылы көмірқышқыл газына қаныкқан вена каны
өкпеге əкелініп, өкпеде газ алмасу процесі жүреді. Қан оттегіні сіңіріп,
көмірқышқыл газын бөліп, артерия канына айналады да, өкпе веналары
арқылы жүректің сол жүрекшесіне барады. Өкпе артерия бағаны (truncus
pulmonalis) жүректен шамалы кеңейіп басталады. Бағанның бұл аймағын
өкпе артерия бағанының қойнауы (sinus trunci pulmonalis) - деп атайды.
Өкпе артерия бағаны жүректен шыққан соң, дорсо-каудальды бағытта
көтеріліп, өкпе түбірі маңында оң жəне сол өкпе артерияларына (a.
pulmonalis dexter et sinister) ажырайды. Сол өкпе артериясы өз кезегінде екі:
алдыңғы жəне артқы тармактарға, ал оң өкпе артериясы төрт: алдыңғы,
ортаңғы, артқы жəне қосымша тармақтарға бөлінеді. Аталған артериялар
бронхтар тарамы бойымен тармақтала отырып, өкпе альвеол ал ары
кабырғаларын
шырмай
орналасқан
қан
капиллярларына
айналады.
Альвеолалар тарамындағы ауа мен қанның арасындағы газ алмасу
384
процесінен кейін, өкпеге əкелінген вена қаны оттегімен каныққан артерия
қанына
айналады.
Артерия
қаны
өкпе
көпіршіктері
тарамындағы
капиллярлар арқылы, осы қан капиллярларының бір-бірімен өзара
қосылуынан түзілген өкпе веналарына (3-4) өтеді. Артерия канды өкпеден
Достарыңызбен бөлісу: |
