К. Жаңабеков Г. К. Жаңабекова Жануарлар морфологиясы жəне латын терминологиясы
жүктеу/скачать 3,09 Mb.
|
ÐоÑÑологиÑ-emirsaba.org
| Шыны тəрізді дене — көз бұршағы мен торлы қабық арасындағы
куысты толтырып тұратын мөлдір торлы қоймалжың зат. Оның сыртқы жағы сəл тығаздау келеді. Шыны тəрізді дененің негізін витреин белогі жəне гиалурон қышқылы құрайды. Сындырғыш коэффициенті — 1,33. Торлы қабық жарық тітіркеністерін қабылдайтын көз алмасының ішкі қабығы. Ол сыртқы жағынан тамырлы қабықпен, ішкі жағынан мөлдір шыны 494
Торлы қабық екі бөлімнен: жарық сезгіш жəне жарық сезбейтін бөлімдерден тұрады. Соңғы бөлім нұрлы қабықпен кірпікті дененің артқы беттерін астарлайды. Оның құрамында жарық сезгіш (фоторецепторлы) нейроциттер болмайды. Тек пигментті эпителиоциттерден құралған. Жарық сезгіш бөлімді: сыртқы жұқа пигментгі қабат жəне ішкі негізгі жүйкелі қабат құрайды. Пигментті қабат бір қабатта орналасқан, пішіні алтыбұрышты биік призма тəрізді эпителий жасушалары — пигментоциттерден тұрады. Олар сыртқы тамырлы қабықтан негіздік жарғақ арқылы бөлінген. Ең биік пигментоциттер сары дақ маңайында, ал аласа жалпақ жасушалар торлы қабықтың шеткі жағында орналасады. Пигментоциттердің апикальды ұшындағы микробүрлер фоторецепторлы таяқша жəне
нейроциттердің сыртқы дистальды буындарымен (сегменттер) жанасып,
буындарымен жанасады. Микробүрлер цитоплазмасында жалпы органеллалар, меланосомалар, фагосомалар болады. Сауытша нейроциттердің сыртқы буындарын қоршайтын микробүрлер ұзындау келеді. Олардың цитоплазмаларында органеллалар болмайды. Тек меланосомалар кездеседі. Пигментоциттер меланосомалары тым күшті жарықтан фоторецепторлы нейроциттерді қорғайды. Пигментоциттердегі фагосомалар сезгіш фоторецепторлы нейроциттердің сыртқы буындарының жарамсыз бөліктерін фагоцитоз арқылы жою кезінде ғана түзіледі. Сондықтан, пигменттоциттерді жүйке жүйесінің маманданған макрофагтарының ерекше түрлеріне жатқызады. Көз алмасына өтетін жарық сəулелерінің 85-90 % -ын меланосомалар жұтып, көздің көру мүмкіндігін күшейтіп, родопсиннің ыдырауын төмендетеді. жүктеу/скачать 3,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|