Кафедра анатомии, физиологии, зоологии и безопасности жизнедеятельности



Pdf көрінісі
бет2/7
Дата03.04.2017
өлшемі0,72 Mb.
#11040
1   2   3   4   5   6   7

Студент білу керек: 

- Негізгі дидактикалық түсініктерді, 

категорияларды және принциптерді;  

- Антропологияның даму тарихын; 

- Балалардың даму ерекшеліктерін;  

- Антропологиялық-педагогикалық 

жүйенің сипаттамасын; 

- Заманауи педагогқа қойылатын негізгі 

талаптарды; 

- Педагогикалық антропологияның 

жетістіктері және негізгі идеяларын; 

- Адамның сипаттамасы және 

қасиеттерін; 

- Адамның онтогенетикалық дамуының 

ерекшеліктерін. 

Үйрену керек 

А) түсіндіруді: 

- тұлғаның дамуына әлеуметтік-мәдени 

жағдайдың әсерін; 

- адамның спецификалық және түрлік 

ерекшеліктерін; 

- адамның тұтас және қарама-қайшылық 

қасиеттерінің қалыптасуын. 

Б) Ақпаратты жағдайға байланысты 



қолдануды: 

- педагогикалық тапсырмаларды 

орындау; 

- «оқытушы-білім алушы», «оқытушы-

оқытушы», «оқытушы-ата-ана» 

жүйесіндегі қарым-қатынас; 

- әлеуметтік-педагогикалық іс-әрекетте 

антрпологиялық көзқарастарды және 

ұлы ғалым-педагогтардың ойларын 

ескере отырып мәселелердің шешімін 

табу. 

Меңгеру керек:  



- конспекті жасауды; 

- арнайы және ғылыми әдебиеттерге 

талдау жасауды; 

- семинарлық сабақтарда жеке, топтық 

және ұжымдық дискуссияларды 

ұйымдастыра білуді. 

Адам 


анатомияс

ы 

Адамның морфологиялық 



және анатомиялық 

құрылысы-ның 

ерекшеліктері; мүшелер мен 

жүйелердің құрылысы және 

функционалды 

сипаттамасы; мүшелер және 

жүйелердің жасқа, жынысқа 

сай және жеке даму 

ерекшеліктері. Нерв 

жүйесінің маңызы, оның 

құрылымдары 

Қарапайымдылардан адамға 

дейінгі нерв құрылым-

дарының эволюциясы. 

 

Адамның 


морфологиялық 

және анатомиялық 

құрылысы-ның 

ерекшеліктері; 

мүшелер мен 

жүйелердің 

құрылысы және 

функционалды 

сипаттамасы; 

мүшелер және 

жүйелердің жасқа, 

жынысқа сай және 

жеке даму 

ерекшеліктері. Нерв 

жүйесінің маңызы, 

оның құрылымдары 

Қарапайымдыларда

н адамға дейінгі 

нерв құрылым-

дарының 


эволюциясы. 

 



Жалпы 


биология,  

Жас 


физиологиясы, 

Жеке даму 

биологиясы, 

гистология 

Анатомия,  

Адам және 

жануарлар 

физиологиясы, 

Генетика,  

Адам 


биологиясы, 

Жеке даму 

биологиясы. 

Пәнді оқытудағы күтілетін нәтижелер  

Студент  пәнді  оқу нәтижесінде білуі 

тиіс: 


Жас ерекшеліктеріне  байланысты адам 

денесінің  құрылысы  мен даму 

заңдылықтарын , денсаулық жағдайын, 

физикалық дайындық деңгейін :   

  

үйрету керек - оқушылардың 



физикалық сапасының жан-жақты және 

гармониялық дамыту мақсатында  оқу 

және жаттықтыру сабақтарын 

ұйымдастыру  кезінде анатомиядан 

алған білімін қолдана алуда. 

игеру керек - оқушылардың 

физикалық дұрыс дамуын, бақылау 

әдістерін. 

Құзыреттілігі: 

- оқушылардың психикалық және 

физикалық сапасын жетілдіру үшін  

қажетті дағдыларды және медициналық 

– биологиялық, психологиялық – 

педагогикалық білімді игеру 

қабілеттілігі. 

- сабақтан тыс және оқу – тәрбие  

үрдісі саласындағы  оқушылардың 

денсаулығы мен өмірін сақтауды 



қамтамасыз етуге дайындылығы. 

Адам 



биологияс

ы 

Адам тірі табиғаттың бір 



бөлігі болғандықтан да, ол 

өзін қоршаған ортамен етене 

байланысты ұстауы 

керек.Адам денесін 

құрайтын мүшелер 

күрделі,біртұтас жүйе.Олай 

болса,адам ағзасы жөнінде 

жан-жақты мағұлмат беретін 

оның құрылымын егжей-

тегжейлі ұғындыратын 

тәнтану пәні жаратылыстану 

саласындағы оқушы 

қауымға  табиғи көзқарасты 

қалыптастыратын пәндердің 

бірі болып 

саналады.Сонымен,тәнтану 

адам ағзасының құрылысын 

ғана емес,тарихи даму 

барысында оның қалай 

қалыптасып,жетілгенін,дам

ығанын 

зерттейді.Эволюцияның 



қозғаушы күштерін және 

ағзаны  қоршаған ортаның 

нақты жағдайына 

бейімделуіндегі 

құрылымдық өзгерістерін 

эволюциялық морфология 

анықтайды. 

Адам биологиясы. 

Жасуша жалпы 

түсінік.Тірек-қимыл 

жүйелі 

мүшелер.Сүйектер 



туралы ілім-

Остеология.Адамны

ң қаңқасы.Қол және 

аяқ 


қаңқалары.Қолдың 

еркін қозғалатын 

қаңқасы.Аяқ 

қаңқасы.Аяқтың 

еркін қозғалатын 

қаңқасы.Бас 

қаңқасы.Ми 

сауытының 

сүйектері.Бет 

бөлігінің 

сүйектері.Бас 

қаңқасының тұтас 

қарағанда 

сүйектердің 

орналасуы.Қолдың 

қаңқасы,аяқтың 

қаңқасы,бұлшықетт

ер. 


Ішкі мүшелердің 

орналасуын білу. 



Адам 



анатомиясы. 

Цитология. 

Гистология 

.Эмбриология.Ж

алпы биология 

Педогогика. 

Психология. 

Генетика. 

Физиология. 

Зоология 



«Адам биологисы» пәнін оқытудың 

мақсаты нәтеижесінде студент:  

-адам денесінің сыртқы пішіні мен ішкі 

құрылысын зерттеу; 

-адам биологиясы пәнін негізгі 

міндеттері:соңғы ғылыми 

жаңалықтармен ұштастыра отырып,адам   

орг-ң қаңқасын ішкі органдарының 

құрылысын білуі керек  

-атқаратын қызметін,басқа пәндермен 

байланыстыру; 

Адам биологиясы пәнін оқыту 

нәтежиесінде студент:адам денесінің 

сыртқы пішіні мен іщкі құрылысын 

зерттеу мен бірге олардың өзара 

байланысын және сыртқы ортамен 

қатынасын және біртұтастығын 



ажырата білуі керек 

2-курс 

Өзін-өзі 



тану 

Пәннің мақсаты болашақ 

педагогтардың ізгілікті 

дүниетанымын дамыту, 

олардың тұлғалық және 

кәсіби өзін-өзі дамытуы, 

оқушылардың өзін-өзі 

тануы мен өзін-өзі 

дамытуына педагогикалық 

қолдау көрсету жөнінде 

теориялық білім мен 

практикалық іскерліктер 

жүйесін қалыптастыру 

Ізгілікті 

дүниетаным. 

Тұлғалық және 

кәсіби өзін-өзі даму. 

Оқушылардың өзін-

өзі тануы мен өзін-

өзі дамытуына 

педагогикалық 

қолдау көрсету. 

Шығармашылық 

өзін-өзі тану. 

Әлемнің тұтас 



Қазақстан 

тарихы, қазақ  

тілі   қоғам және 

адам, 


педагогикалық 

мамандыққа 

кіріспе  

Мәдениеттану , 

педагогикатәрб

ие жұмысының 

әдістемесі , 

педагогикалық 

тәжірибе 

 

 



 

 

 



 

Студент  келесі іскерліктер мен 

дағдыларды игеруі тиіс: 

-

 



кәсіби өзін-өзі дамытуда 

өзінің әлеуетін; 

-

 

кәсіби өзін-өзі тану мен өзін-



өзі дамытудың жеке бағдарламасын 

жобалау және жүзеге асыру;  

-

 

педагогикалық міндеттерді 



шешуге шығармашылықпен қарау; 

-

 



кәсіби құзыреттілігін жүйелі 

түрде арттырып отыру. 

 


болып табылады. 

1МОДУЛЬДІҢ міндеттері

-

 

студенттердің өзін-өзі 



тануға және шығармашылық 

өзін-өзі жүзеге асыруына 

қажеттілігін дамыту; 

-

 



әлемнің тұтас 

картинасын 

қалыптастыруға, 

жалпыадамзаттық 

құндылықтардың мәнін 

түсінуге көмектесу; 

-

 

рефлексия, өзін-өзі 



талдау, өзін-өзі тәрбиелеу 

дағдыларын қалыптастыру; 

-

 

білім алу, өмірлік 



жағдаяттарда адамгершілік 

мінез-құлық тәжірибесін 

қалыптастыру. 

«Өзін-өзі танудың» 1 

модулін оқыту білім 

алушыларға:  

 

әлемнің тұтастығын, 



адамның, қоғамның және 

табиғаттың бірлігі және 

өзара тәуелділігін; 

 



адамның, оның 

өмірінің және абыройы мен 

қадір-қасиетін, құқықтары 

мен бостандықтарының 

құндылықтарын, 

жалпыадамзаттық 

құндылықтарға жақындығын 

көрсетуді; 

 

қоғамдағы өзінің орны 



және неге арналғандығын, 

өзін-өзі  мейлінше толық 

шығармашылық жүзеге 

асыру қажеттілігін; 

 

өмірдегі адами қарым-



қатынастар құндылығын 

(отбасы, махаббат, достық) 

терең сезінуге;   

келесі:  

картинасы. 

Жалпыадамзаттық 

құндылықтардың 

мәні. Рефлексия

өзін-өзі талдау, өзін-

өзі тәрбиелеу 

дағдылары. 

 


 

азамат болу, өз Отаны 



– Қазақстан Республикасын 

сүю; 


 

тарихқа, отандық және 



әлемдік мәдени мұраға 

құндылықты қарау; 

 

әлемді және өзін-өзі 



тануда жасампаздық 

белсенділік таныту; 

 

өмірлік және кәсіби 



жағдаяттарда адамгершілік 

критерийлерін басшылыққа 

алу; 



 



адамдарға 

түсіністікпен қарау, өзге 

наным сенім, көзқарастағы 

адамдарға төзімділік 

таныту; 

 



табиғатқа, қоршаған 

ортаға жауапкершілікпен 

қарау; 



 



салауатты өмір салтын 

ұстану, өзінің физикалық 

және эмоционалдық-рухани 

жағдайын бірқалыпта ұстау 

құзыреттерін игеруге 

мүмкіндік береді. 

2 МОДУЛЬДІҢ 

міндеттері: 

-

 

болашақ мамандардың 



кәсіби өзін-өзі дамытуына 

даярлығын дамыту; 

-

 

студенттердің кәсіби 



өзін-өзі тану және өзін-өзі 

дамыту теориясы мен 

практикасы жөніндегі толық 

түсінігін қалыптастыруына 

көмектесу; 

-

 



педагогикалық 

міндеттер мен жағдаяттарды 

тиімді шешу тәжірибесін 

қалыптастыру. 

  Курсты оқыту 


барысында пәннің 

ерекшелігіне сәйкес 

оқытудың белсенді және 

интерактив әдістерінің 

жиынтығы қолданылады. 

  

«Педагогтің кәсіби 



өзін-өзі тануы және өзін-өзі 

дамытуы» модулі осы сала  

бойынша болашақ 

мамандарды даярлауда 

маңызды орын алады. Ол 

мамандықтың негізгі пәндер 

циклына кіреді. 

«Педагогтің кәсіби өзін-

өзі тануы және өзін-өзі 

дамытуы» модулін оқыту 

нәтижесінде студент:  

- педагогикалық 

қызметтің құндылық-мәндік 

негіздерін; 

- кәсіби өзін-өзі 

дамытудың басты 

заңдылықтарын; 

- педагогтің кәсіби өзін-

өзі тануы мен табысты өзін-

өзі дамытуының тетіктері мен 

шарттарын білуі қажет. 

Психолог



ия және 

адамның 


дамуы 

Бұл курс студенттерде 

калыптасуына бағытталған: 

адам дамуының тұтас 

бейнесі, аналитикалық 

тұрғыдан қалыптасу, адамға 

философиялық-

психологиялық аспектті 

мағанасында және адам 

өмірінің мәні ретінде, 

адамнын даму теориясының 

тұтас құрылымы, жалпы 

методологиялық даму 

теориясы кіріспе, өзара 

құрамды қасиеті мен өзара 

келесі даму стадиясы бүкіл 

фазаларда ғылыми берілген 

талдау және адам өмірінің 

Пәннің қысқаша 

мазмұны 


Адам 

психологиясының 

дамуы. Дамудың 

жоғары психикалық 

қызметтерінің 

мәселелері.  

Зерттеу әдістері: 

жоғары психикалық 

қызметтерді талдау, 

жоғары психикалық 

қызметтің 

құрылысы. Ауызша 

сөйлеудің дамуы; 

Жазудың дамуының 

алдыңғы тарихы. 



Қазақстан 

тарихы, қазақ  

тілі   қоғам және 

адам, 


педагогикалық 

мамандыққа 

кіріспе  

Мәдениеттану , 

педагогикатәрб

ие жұмысының 

әдістемесі , 

педагогикалық 

тәжірибе 

 

 



 

 

 



 

Пәнді оқыту соңында студент білу керек: 

Білу: Адам дамуының психологиясы 

негізгі курс түсіндірме жүйесін білу 

керек; 

         Даму методологиясы, жас 



ерекшелік  даму кезеңінің негізін 

замануи даму  

         психологиялык негізгі 

методологиялық принциптері, онтогенез 

кезінде  

         психологиялық дамудың  отандық 

және шетелдік негізгі концепциялары; 

         Адамның ішкі дүниесінің 

құрылымды құрылысынан хабардар 

болу, даму  

        заңдылықтарының негізгілері, адам 

өмір әрекетінің психологиялық 



стадиялары. 

Курстың міндеттері: 

1 Оқыту: 

   - Адамның дамуының 

құрамы мен мамандануын 

оның тіршілік әрекетінің 

ортасы мен       

     күрделі өзара қарым-

қатынасын білу; 

   - Қабілетті қазіргі кездегі 

ғылыми концепцияларға 

бағытталу қабілетті және 

заманауи   

     білімнің қалыптасуына 

өзекті және адамның 

өмірінің түрлі уақыттағы 

қабілет  

     мүмкіншілігінің қабілеті; 

   - Күрделі ситуацияларды, 

жас ерекшелік-

психологиялық талдауды 

қолдануды талап  

     етуге үйрету; 

 2 Тәрбие: 

   - Мекемедегі кәсіби 

мәдениет және әртүрлі 

конструктивті өзара 

әрекеттестіктерді,  

     психологиялық-

педагогикалық жағдайда 

дамыту;  

   - Психологиялық 

әдебиетпен жұмыс 

барысында кәсіби деңгейге 

көтеруге ұмтылу; 

   - Ғылыми-практикалық 

әрекеттің кәсіби 

қызығушылық және оның 

беріктігі; 

 3 Даму: 

   - Гуманитарлық бағыттың 

құндылығы компетенция 

арнасында; 

   - Кәсіби ойлау, жан-жақты 

Арифметикалық 

операцияның 

дамуы. Көні бөлуді 

игеру. Мнемикалық 

және 

мнемотехникалық 



қызметтің дамуы. 

Сөйлеу және 

ойлаудың дамуы. Өз 

тәрбиесін игеру; 

Жоғары түрдегі 

тәртіпте тәрбиелеу; 

Мәдениетті жастың 

мәселесі. Зерттеудің 

келесі жолдары; 

Тұлғаның дамуы 

және баланың 

дүниетанымы. Даму 

мәселесі және 

жоғары психикалық 

қызметтің бүзылуы. 

Баланың жас 

кезіндегі қабылдауы 

және дамуы. Ес 

және оның бала 

кезіндегі дамуы. 

Ойлау және оның 

бала кезіндегі 

дамуы; Көніл күй 

және оның бала 

кезіндегі дамуы. 

Елестету және оның 

бала кезіндегі 

дамуы. Еркіндік 

мәселесі және оның 

бала кезіндегі 

дамуы. Ойлау және 

сөз. В.Штерн 

оқуындағы сөздің 

даму мәселесі; 

ойлау және 

сөйлеудің тұқым 

қуалау тереңдігі. 

 

қызметінің  



        құрамы ретінде білу. 

 


қабілетті, онтогенез 

этаптарында, қалыптасу 

жоспарындағы  

     даму құндылығы, осы 

контекстен кәсіби іс-

әрекеттің есебі;  

   - Қарым-қатынасы 

бағытталған, тұлғалық 

ерекшесің күшті кәсіби іс-

әрекетінде  

     психологке қажеті. 

Жеке 



даму 

биологияс

ы 

Пәннің мақсаты:  

организмнің жеке даму 

барысындағы 

заңдылықтардың нақты 

механизмдерін анықтау 

және тұқым қуалайтын 

ақпараттың жүзеге 

асырылуының қоршаған 

орта жағжайларына 

тәуелділігін оқыту. 



Курстың негізгі 

міндеттері: 1. Даму 

биологиясы бойынша 

студенттерді біліммен 

қаруландыру. 2. 

Онтогенездің әртүрлі 

кезеңдерінде жүйелер мен 

мүшелердің өзара 

әрекеттесуі мен дамуы және 

қалыптасуы туралы негізгі 

түсініктерді қалыптастыру. 

3. Жеке даму 

биологиясындағы негізгі 

концепциялармен 

таныстыру. 

   

Пән, оның қысқаша 



тарихы. Зерттеу 

әдістері. 

Гаметогенез және 

ұрықтану. Даму 

биологиясы – 

онтогенез 

заңдылықтарын 

оқытудың жаңа 

этапы. Жыныс 

жасушаларының 

шығу тегі туралы 

замануи көз қарас. 

Бөлшектену, 

бластуланың 

түзілуі.  

Гаструляция. 

Гаструляция 

типтері. 

Нейруляция. 

Орталық 


жүйелердің түзілуі. 

Ұрық 


жапырақшалары 

өнімдерінің дамуы. 

Ұлпалар мен 

мүшелердің 

қалыптасуындағы  

ұрық 


жапрақшаларының 

әрекеттесуі.  

Эктодерма 

өнімдерінің дамуы. 



Ботаника. 



Зоология. 

Цитология. 

Гистология. 

Экология. 

      

 

Анатомия. 



Адам және 

жануарлар 

физиологиясы. 

Генетика. 

Биохимия. 

Антропология. 

«Жеке даму биологиясы» пәнін оқыту 

нәтижесінде студенттер біледі: жеке 

даму барысының механизмін, даму 

кезіндегі молекулалық және клеткалық 

әрекеттесуді, эмбриогенездің реттелуін, 

даму процесіне тіршілік ету ортасының 

әсерін. Істей алады: жеке даму 

механизмдерін интерпретациялауды, 

байқаған құбылыстарды теориялық 

негіздеуді,   өз бетімен ғылыми және оқу 

әдебиеттерімен  жұмыс істеуді.  

 


Мүшелер 

бастамасының 

түзілу кезіндегі 

детерминация және 

индукциялық 

әрекеттесу. Жүйке 

ұлпасының 

гистогенезі.  Жүйке 

орталықтары мен 

өткізу жолдарының 

түзілуі.  Жабынды 

тері эпителийі мен 

оның өнімдерінің 

дамуы.  Энтодерма 

өнімдерінің дамуы.  

Жұтқыншақтың 

дамуы. Ұрық 

өкпесінің  

құрылымдық 

ерекшелігі. Ас 

қорыту 

трубкасының 



қалыптасуы.  

Онтогенездің 

пренатальді және 

постнатальді 

кезеңдеріндегі 

тыныс алу 

жүйесінің дамуы. 

Мезодерма 

қнімдерінің дамуы.  

Развитие 

дыхательной 

системы в пре- и 

постнатальный 

периоды онтогенеза. 

Развитие 

производных 

мезодермы. 

Сомиттердің, 

нефротомдардың 

және 


спланхнотомдардың  

дифференцировкас



ы мен дамуы. Тірек 

қимыл аппаратының 

қалыптасуы. Қаңқа 

және бұлшық ет 

жүйелерінің 

әрекеттесуі. Қан 

түзейтін 

мүшелердің және 

қан клеткаларының, 

қан тамырлары мен 

жүректің дамуы. 

Эмбриональдә 

гемопоэз. Зәр 

шығару мен жыныс 

жүйесі  және  

эндокринді жүйенің    

дифференцировкас

ы мен түзілуі.   

Эмбриоло


гия 

Көпклеткалы 

организмдердің дамуы 

туралы, салыстырмалы 

сипаттайтын, 

эксперименталдық және 

салыстырмалы 

эмбриологияны, 

молекулалық биология мен 

дамудың генетикасын 

қамтитын, әрі геном 

эволюциясы мен жеке 

гендердің 

көпклеткалылардағы жаңа 

пішіндері мен 

структураларға өзгеруін 

зерттейтін  интегралдық 

ғылым. 


   Эмбриология пәнін 

оқытудың мақсаты:  

жануарлардың дамуы 

барысындағы 

морфологиялық, 

функциялық пен 

биохимиялық өзгерістері 

туралы тұтас білім 

қалыптастыру және  сол 

Эмбриология пәні, 

мәселелері мен 

әдістері. Көбеюдің 

және дамудың 

биологиясы пәні, 

оның биологиялық 

басқа пәндер 

арасындағы орны. 

Преформизм мен 

эпигенез. Мюллер-

Геккельдің 

биогенетикалық 

заңы.Северцов А.Н., 

Шмальгаузен И.И., 

Иванов П.П. 

еңбектері. 

Эксперименттік 

эмбриология. 

Биохимиялық 

эмбрилогоия. 

Дамудың 


генетикасы. Көбею 

мен дамудың 

биологиясының 

әдістері. Көбею мен 

дамудың 



Ботаника, 

зоология, 

цитология, 

гистология 

 

Адам мен 



жануарлардың 

анатомиясы, 

физиологиясы, 

генетика, 

биохимия, 

антропология.        

 

"Эмбриология" пәнін оқу нәтижесінде 



студент білуі керек: пән 

терминологиясын, физиологиялық 

үдерістердің тетіктері мен 

функциялардың реттелуін; онтогенездің 

заңдылықтары мен меанизмдерін; 

эмбриондық материалдарды алу мен 

зерттеудің әдістерін және оларды 

экспернименталдық тәжірибелерде 

қолдануды білуі қажет; 

ғылыми зерттеулердің негізгі 

методологиялық принциптерін; қазіргі 

зерттеу зертханалық құрал 

жабдықтарының жұмыс істеу 

принциптерін білуі керек. 

Үйренген болуы керек: ұрықтардың 

дайын гистопрепараттарымен, 

биологиялық материалдармен жұмыс 

істеуді; алынған тәжірибелік 

нәтижелерді өңдеу мен бағалауды; 

мақсатқа жетудің тиімді жолын 

таңдауды үйреніп шығады. 

Қаруланған: алған білімдерін басқа 

биологиялық пәндерді жүргізуде 

пайдалануды; қазіргі зертханалық құрал 

жабдықтармен жұмыс істеу тәсілдері 


үдерістерге ішкі мен сыртқы 

ортаның әсерлерін, әртүрлі 

таксономикалық топтардың 

әрқалай даму жолдарының 

әртүрлілігін, осы 

биологиялық дамудың 

нәтижелері туралы 

ақпараттарды адамның өмңр 

тәжірибесіне қолдануды, 

организмдердің даму 

заңдылықтары мен 

механизмдерін, осы 

заңдылықтардың барлық 

деңгейлерде: эмбрионда, 

мүшелерде, клеткаларда, 

субклеткаларда, 

молекулалық деңгейлердегі 

өзгеру заңдылықтарын, 

олардың биологиялық 

көбеюнің жануарлар мен 

өсімдіктердегі негізгі 

заңдылықтарын зерттеуді, 

онтогенездің негізгі 

сатыларын, эмбриондық 

даму фазаларын, 

механизмдерін, өсу, 

морфогенез, цитожіктеу 

үдерісіне жауапты 

тетіктерін, даму 

аномалиясын, 

метаморфозды, өмір 

ұзақтығы мен кәрілікті 

реттеудің мәндері туралы 

тұтас түсініктер 

қалыптастыру болып 

саналады. Бұл пәнді оқу 

студентке даму 

биологиясының негізгі 

қазіргі мәселелері мен 

оларды шешудің негізгі 

әдістемелік жолдарын 

үйренуге көмек береді. 

Пәннің негізгі 

тапсырмалары: 1. 

биологиясының 

негізгі мәселелері. 

Жануарлар 

онтогенезінің 

кезеңдері.  

Жыныстық және 

соматикалық 

клеткалар. Изогамия 

мен гетерогамия 

түсініктері. Митоз, 

мейоз, гаметогенез 

және ұрықтану. 

Эмбрионның ерте 

даму сатылары, 

ұнтақталу. Бластла 

типтері 


Гаструляция, 

ланцетниктің, 

амфибияның, 

құстардың, 

сүтқоректілердің 

ерекшеліктері. 

Нейруляция, 

провизорлық 

мүшелер, құстар 

эмбриогенезі. 

Детерминация, 

эмбриондық реттелу 

және ерте даму 

кезеңіндегі 

индукциялық 

үдерістер. 

Экспениментальдық 

эмбриологияның 

мәселелері.Органог

енез және 

дифференцировка. 

Ұрықтың денесінің 

қалыптасуы, бас пен 

құйрық 


жақтарының 

ерекшеленуі. Нерв 

жүйесі мен сезім 

мүшелерінің дамуы. 

мен дағдыларымен; кәсіби қызметтегі 

зиянды факторлардан сақтанудың 

шараларымен толық қаруланған болады. 

 


Студенттерді 

эмбриологиядан біліммен 

қаруландыру; 2. 

Онтогенездің әртүрлі 

кезеңдеріндегі мүшелер мен 

жүйелердің өзара 

қатынастары, дамуы және 

пайда болуы мен 

қалыптасуы туралы тұтас 

білімдерінің құрылуына 

себеп болу, әрі көмек беру.   

Жәндіктер мен 

амфибияның 

мысалдарынан 

метоформоздың 

сипаты. Жыныссыз 

көбею, соматикалық 

эмбриогенез және 

регенерация. 

Эмбрионалдық 

дамудан кейінгі 

даму. Постнаталдық 

онтогенезді 

кезеңдерге бөлу. 

Өсу: заңдылықтары 

мен өсудің реттелуі. 

Конституция мен 

габитус. 

Репродуктивтік 

цикл  (жалғасы 

орысша текстен 

кейін жасалған) 

Биологияғ



а кіріспе 

«Биологияға кіріспе» 

пәнінің мақсаты:  

тірі табиғат дамуының 

жалпы заңдылықтарын 

ашып көрсету. 

Пәннің міндеттері: 

-тірі жүйе 

ұйымдастырылуының 

негізгі кезеңдерін ашып 

көрсету 

-студенттерді биология 

ғылымының негізгі 

түсініктерімен таныстыру 

тіршіліктің негізгі 

формаларын оқыту  

-биологиялық 

терминологияны 

пайдалануға үйрету 

-студенттерді биологиямен 

байланысты практикалық 

проблемаларды сауатты 

қабылдауға үйрету 

Тірі табиғат 

дамуының жалпы 

заңдылықтары. Тірі 

жүйе 

ұйымдастырылуын



ың негізгі кезеңдері. 

Биология 

ғылымының негізгі 

түсініктері. 

Тіршіліктің негізгі 

формалары. 

Биологиялық 

терминология. 

Биологиямен 

байланысты 

практикалық 

проблемалар. 



Биология Химия. 



Физика. 

Экология. 

Ботаника. 

Зоология. Адам 

анатомиясы. 

Генетика. Адам 

және 

жануарлар 



физиологиясы. 

Микробиологи

я.  

-биология ғылымының шығу тарихын, 



қалыптасуын; 

-биологияның негізгі түсінігін;  

-биология ғылымының методологиялық 

аспектісін білуі керек; 

-теориялық білімін практикада және 

экспериментальдық зерттеулерде 

қолдануды; 

-алған білімін аралас пәндерді және 

арнайы курастарды өткенде; 

-микроскопиялық техникамен, өлшегіш 

аспаптарды қолдана білуі;  

-морфологияны, анатомияны (препарат 

жасау) және тірі ағзалардың 

экологиясын оқуда әдістер мен 

тәсілдерді меңгеруі керек; 

 



Омыртқас

Омыртқасыздар – ішкі 

Омыртқасыздар – 



зоология, 

экология, 

Қарапайымдардан бастап 


ыздардың 

салыстыр


малы 

анатомияс

ы 

қаңқасы болмайтын 



жануарлардың көп санды 

тобы. Дене симметриясы. 

Омыртқасыздардың дене 

құрылысы (гомономды, 

гетерономды метамерия). 

Қозғалыс және бекіну 

мүшелері. 

Омыртқасыздардың тері 

жабыны. 

Омыртқасыздардың бұлшық 

ет жүйесі. Дене қуысы. Қан 

айналу жүйесінің 

салыстырмалы сипаттамасы. 

Тыныс алу жүйесінің 

салыстырмалы сипаттамасы. 

Ішекқуыстылардың ас 

қорыту жүйесі. Үш 

қабаттылардың ас қорыту 

жүйесінің салыстырмалы 

сипаттамасы. 

Омыртқасыздардың зәр 

шығару жүйесінің 

салыстырмалы сипаттамасы.  

Омыртқасыздардың жыныс 

жүйесі құрлысының 

ерекшеліктері.  

Омыртқасыздардың жүйке 

жүйесінің  құрлыстық 

ерекшеліктері. Сезім 

мүшелері. 

 

 

ішкі қаңқасы 



болмайтын 

жануарлардың көп 

санды тобы. Дене 

симметриясы. 

Омыртқасыздардың 

дене құрылысы 

(гомономды, 

гетерономды 

метамерия). 

Қозғалыс және 

бекіну мүшелері. 

Омыртқасыздардың 

тері жабыны. 

Омыртқасыздардың 

бұлшық ет жүйесі. 

Дене қуысы. Қан 

айналу жүйесінің 

салыстырмалы 

сипаттамасы. 

Тыныс алу 

жүйесінің 

салыстырмалы 

сипаттамасы. 

Ішекқуыстылардың 

ас қорыту жүйесі. 

Үш қабаттылардың 

ас қорыту жүйесінің 

салыстырмалы 

сипаттамасы. 

Омыртқасыздардың 

зәр шығару 

жүйесінің 

салыстырмалы 

сипаттамасы.  

Омыртқасыздардың 

жыныс жүйесі 

құрлысының 

ерекшеліктері.  

Омыртқасыздардың 

жүйке жүйесінің  

құрлыстық 

ерекшеліктері. 

Сезім мүшелері. 

анатомия, 

гистология 

генетика, 

эволюциялық 

ілім, селекция 

буынаяқтыларға дейінгі омыртқасыз 

жануарлардың органдар жүйесінің 

анатомиялық құрлыс ерекшеліктерін 

эволюциялық аспект тұрғысынан ; 

органдар жүйесі құрылысының 

экологиялық адаптациясы түсінігін; 

буынаяқты жануарлардың органдар 

жүйесінің эволюциялық даму 

заңдылықтарын білу керек.  

Анатомиялық материалдармен  

зертханалық жұмыс әдістерін  ( препарат 

дайындау, бекіту, шаю және т.б).  

Әр түрлі жүйелердің және жеке  

мүшелердің препараттарын дайындауды 

игеруі керек. 

 

 



 

Жануарла


р 

онтогенезі 

Курстың мақсаты 

студенттерді 

организмдердің жеке  

дамуының негізгі 

заңдылықтарымен 

таныстыру. Пәннің 

міндеттері жануалардың 

дамуының негізгі 

заңдылықтарын, 

онтогенездің негізгі 

кезеңдерін, эмбриональдық 

дамудың фазаларын оқуға 

үйрету. 

Даму мен өсудің негізгі 

заңдылықтарды қарастыру.   

Адам мен жануарлардың 

дамуындағы сыни 

кезеңдерді қарастыру.  

Курстың мамандар 

даярлаудағы алатын орны. 

«Жануарлардың онтогенезі» 

курсы тірі организмдердің 

жеке дамуының жалпы 

заңдылықтарымен қатар 

әртүрлі эволюциялық 

сатыдағы  организмдердің  

даму ерекшеліктерін, 

сыртқы факторлардың 

организмдердің қалыпты 

дамуына әсерін, сондай – ақ 

экологиялық жағдайларға 

байланысты организмдердің 

көбеюі мен дамуын оқытуға 

арналған.  

Кіріспе. Жеке даму 

биологиясы пәні 

және міндеттері.  

Зерттеу әдістері.  

Жеке даму 

биологиясының 

тарихы. 

Эмбриогенездің 

жалпы 

заңдылықтары. 



Омыртқалылардың 

эмбриональдық 

дамуының 

заңдылықтары. Өсу 

мен дамудың негізгі 

заңдылықтары.  



Зоология,  



Генетика, 

Эволюциялық 

ілім. 

 

 



 

Білу керек:  

Жеке даму биологиясының дамуының 

негізгі тарихи кезеңдерін тұтастай, 

сондай – ақ оның жеке тарауларын; 

қазіргі жеке даму биологиясының негізгі 

түсініктерін, заңдарын, әдістемелік 

негіздерін, құбылыстарды және 

үрдістерді; Жасай білу: тәжірибе қоюды, 

жеке даму биологиясы бойынша 

тәжірибелік жұмыстар жасауды; осы 

заманғы жеке даму биологиясы туралы 

білімдерін өз мамандығында пайдалана 

білу. 


Игеру керек: биологиялық ғылымдардың 

әдістемелерін;  

зертханалық құрал-жабдықтармен 

жұмыс істеу іс-дағдыларын. 

 



Омыртқал



ылардың 

салыстыр


малы 

анатомияс

ы 

Хордалылардың терісінің 



эмбриональдық дамуы. 

Жақсыздардың, 

балықтардың, 

қосмекенділердің, 

құстардың және 

сүтқоректілердің 

эпидермистері. 

Омыртқалылардың тері 

бездері. Жақсыздардың бір 

Хордалылардың 

терісінің 

эмбриональдық 

дамуы. 

Жақсыздардың, 



балықтардың, 

қосмекенділердің, 

құстардың және 

сүтқоректілердің 

эпидермистері. 



зоология, 

анатомия, 

гистология 

экология, 

генетика, 

эволюциялық 

ілім, селекция 

Басқаңқасыздардан бастап 

сүтқоректілерге дейінгі омыртқалы 

жануарлардың  органдар жүйесінің 

анатомиялық құрлыс ерекшеліктерін 

эволюциялық аспект тұрғысынан ; 

органдар жүйесі құрылысының 

экологиялық адаптациясы түсінігін; 

хордалы жануарлардың органдар 

жүйесінің эволюциялық даму 

заңдылықтарын білу керек.  


клеткалы бездері. 

Басхордалылардың, 

дөңгелек ауыздылардың, 

шеміршекті және сүйекті -

шеміршекті балықтардың 

хордасы.Қаңқа 

элементтерінің жіктелуі. 

Балықтардың , 

амфибилердің, рептилердің, 

құстардың және 

сүтқоректілердің өстік қаңқа 

құрлысының ерекшеліктері. 

Көлденең жолақты 

бұлшықеттердің ұйымдасуы 

принциптері және негізгі 

қасиеттері.Ас қорыту 

жүйесінің дамуы. Сулық 

омыртқалылардың тыныс 

алу мүшелері.Құрлықтық 

омыртқылылардағы ауамен 

тыныс алу мүшелері. 

Веноздық және артериалдық 

қан айналу жүйесі.Бас 

қаңқасыздардың 

нефридиальды жүйесі. 

Жоғарғы сатыдағы 

омыртқалылардың 

эмбриогенезіндегі зәр 

шығару мүшелерінің 

алмасуы. Аталық жыныс 

жүйесі. Жоғарғы сатыдағы 

омыртқалылардағы жыныс 

жүйесінің ұйымдасуының 

күрделенуі. Орталық және 

шеткі жүйке жүйесі. Көру, 

есту, иіс сезу, сипап сезу 

және тепе- теңдік сақтау 

мүшелері . 

Омыртқалылардың 

тері бездері. 

Жақсыздардың бір 

клеткалы бездері. 

Басхордалылардың, 

дөңгелек 

ауыздылардың, 

шеміршекті және 

сүйекті -шеміршекті 

балықтардың 

хордасы.Қаңқа 

элементтерінің 

жіктелуі. 

Балықтардың , 

амфибилердің, 

рептилердің, 

құстардың және 

сүтқоректілердің 

өстік қаңқа 

құрлысының 

ерекшеліктері. 

Көлденең жолақты 

бұлшықеттердің 

ұйымдасуы 

принциптері және 

негізгі 


қасиеттері.Ас 

қорыту жүйесінің 

дамуы. Сулық 

омыртқалылардың 

тыныс алу 

мүшелері.Құрлықты

қ 

омыртқылылардағы 



ауамен тыныс алу 

мүшелері. Веноздық 

және артериалдық 

қан айналу 

жүйесі.Бас 

қаңқасыздардың 

нефридиальды 

жүйесі. Жоғарғы 

сатыдағы 

омыртқалылардың 

Анатомиялық материалдармен  

зертханалық жұмыс әдістерін  ( препарат 

дайындау, бекіту, шаю және т.б).  

Әр түрлі жүйелердің және жеке  

мүшелердің препараттарын дайындауды 

игеруі керек. 

 


эмбриогенезіндегі 

зәр шығару 

мүшелерінің 

алмасуы. Аталық 

жыныс жүйесі. 

Жоғарғы сатыдағы 

омыртқалылардағы 

жыныс жүйесінің 

ұйымдасуының 

күрделенуі. 

Орталық және шеткі 

жүйке жүйесі. Көру, 

есту, иіс сезу, сипап 

сезу және тепе- 

теңдік сақтау 

мүшелері . 

Қала 


саябақтар

ының 


фаунасы 

Ландшафт – жергілікті 

жердің жалпы көрінісі.  

Қала саябақтарының 

фаунасы – адам мен қала 

фаунасының бір-біріне өзара 

әсерлерін зерттейді. Қазіргі 

кезде селитебті 

ландшафттар орын алған 

аумақтар құрлық 

аймағының 5%-дан артығын 

алып жатыр әрі үнемі арту 

үстінде. Осылардың 

барлығы табиғи 

ландшафтардың 

транформациялануына және 

олардың фаунасының 

сапалық және сандық 

өзгерістеріне әкеліп 

соқтырады. 



Мақсаты – қала 

саябақтарының фаунасының 

көптүрлілігін, Фсонымен 

қатар адам және 

жануарлардың өзара 

әсерлерін көрсету. 

1.  Адам 

қоныстарындағы 

жануарлардың  

мекен ету 

жағдайлары және 

маңызы. 


2. Синантроп 

түсінігі. 

Синантроптылық 

шкалалары. 

3. Синантропты 

құстар. 


Синантропты 

сүтқоректілер. 

 





Зоология 

 Экология 

 Орнитология 

Терриология 

Биологиялық 

зерттеулердің 

қазіргі заманғы 

әдістері 

Жануарлар 

морфометрияс

ы 

Жануарлардың 



гистохимиясы 

 

Білу керек – қала саябақтарының 



фаунасының көптүрлілігін, сонымен 

қатар қала жағдайларындағы олардың 

биологиялық ерекшеліктерін; 

Жасай білуі керек – қала аймақтарында 

кездесетін құстар мен сүтқоректілердің  

түрлік құрамының тізімін; 

Қала ландшафттарындағы тірі 

организмердің әртүрлі топтарының 

жиынтығын анықтауды; 

Адам мен жануарлардың бір біріне өзара 

әсерлерін болжауды. 

 

10 



Қазақстан

ның 


өсімдіктер 

Жануарлар ресурстарының 

алуан түрлілігін пайдалы 

жануарлардың жеке 

Қазақстанның 

өсімдіктер қоры 

Қазақстанның 



                                                                                

Эволюция, 

Қазақстан 

биоресурсы 

Қазақстанда жануарлар әлемінің тіршілік 

жағдайларын негізгі ландшафтар 

бойынша таралуын және  зерттелетін 


және 

жануарлар 

ресурстар

ы 

топтарын және түрлерін 



зерттеу тарихы мен қорғау 

сақтау тәсілдері мен олардан 

алынатын өнімдер және 

оларды қолдану 

тәсілдерімен таныстыру. 

 

жануарлар қоры 



Қорғау шаралары 

 

материалды талдай, басты 



құбылыстарды анықтай, 

филогенетикалық қарым-қатынастарды 

түсіндіре отырып олардың арасындағы 

туыстық қарым –қатынастарды ажырата 

білуі керек.  жергілікті фаунаның 

таксондық бірліктері  туралы негізгі 

түсініктерді алу, ғылыми зерттеулердің 

негізгі әдістерін игеру, оқу және ғылыми 

әдебиеттермен жұмыс істей ала білу, өз 

бетінше экскурсиялар жүргізу, табиғи 

және зертханалық жағдайда 

жануарларды бақылау, эксперимент қоя 

білу 

11 


Өсімдікте

р және 


жануарлар 

экологияс

ы 

Өсімдіктердің тіршілік 



қызметіне әсер етуші 

факторлардың ерекшелігі 

мен заңдылықтарын ; 

 факторлардың жеке немесе 

топтық әсеріне 

өсімдіктердің жауабын; 

 қоршаған орта 

факторларының табиғатын 

және олардың ерекшелігін 

ескеруді; 

 өсімдік және орта 

жүйесіндегі негізгі 

процестер, қарым-қатынас 

механизмдері мен 

функционалдық           

байланыстарын. 

 

Биотикалық  



факторлар 

Абиотикалық 

факторлар 

Антропогенді 

факторлар 

 



Ботаника 

Экология және 

тұракты даму 

Өсімдіктер 

физиологиясы 

Жаратылыстан

у   


Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік 

ортасымен қарым-қатынастарының 

жалпы заңдылықтарын 

өсімдіктердің, жануарлардың кеңістікте 

таралуын және сан динамикасын, 

қауымдастықтардың құылымы мен 

динамикасын,экологиялық топтарын; 

адамзат қажетін өтеу үшін жабайы 

өсімдіктерді қолда өсіріп, мәдени 

дақылдарға айналдыру және өсімдіктер 

адамды ең қажетті заттармен қамтамасыз 

ететін туралы  

білу керек; 

өсімдіктердің,жануарладың ортақ 

белгілерін,айырмашылықтарын, 

ұқсастықтарын;  

жануарлардың мінез-қылығында 

болатын ерекшеліктерін;  

табиғатты қорғау мен табиғатты ұтымды 

пайдаланудың негізгі принциптерін; 

меңгеруі керек. 

12 


Аналитик

алық 


химия 

Сапалық анализ.  Сапалық 

анализдің теориялық негізі - 

әрекеттесуші массалар заңы. 

Әрекеттесуші массалар 

заңын гидролиз процесінде 

қолдану. Амфотерлік 

процестер. Тотығу-

тотықсыздану процестері 

Аналитикалық химияда 

Д.И.Менделевтің 

периодтық 

кестесіндегі 

элементтерге, 

иондарға сапалы 

және мөлшерлі 

анализ жасай білуі 

керек; химиялық 

әдістермен 



1.Бейорганикалы

қ химия, 

2.Элементтер 

химиясы, 

3.Экология. 

1.Физикалық 

химия. 

2.Коллоидты 



химия, 

3.Химиялық 

зерттеулердің 

физикалық 

әдістері. 

4. 


Білуі керек:  

Пәнді оқу нәтижесінде студент: анализ 

жасаудың түрлі әдістерін біледі; соның 

ішінде қышқылдық-негіздік әдіс 

бойынша катиондардың анализін және 

аниондардың анализін, сандық анализ 

әдістері бойынша зертханалық жұмыс 

жасауды, титрлеуді үйренеді. 



 

комплексті қосылыстардың 

мәні. Қышқылдық-негіздік 

жүйе бойынша жалпы 

аналитикалық топтардың 

анализі. Аниондар және 

құрғақ заттарды анализдеу. 

Сандық анализ пәнi мен 

әдiстерi. Гравиметриялық 

анализ. Титриметриялық 

анализ. Қышқылдық-

негiздiк титрлеу әдiсi. 

Редоксиметрия әдiсi. 

Тұндыру әдiстерi. 

Комплексонометрия әдісі. 

танысып, соның бірі 

инструменталды 

талдау әдісімен 

тереңірек танысу; 

сапалық анализ 

лабораторияларынд

а қышқылды 

жіктелу бойынша, 

макро- немесе 

микро-, құрғақ және 

дымқыл әдістерімен 

жұмыс жасау. 

Студенттердің 

бейорганикалық 

химиядан алған 

теориялық 

білімдерін 

тереңдетіп, нақты 

химиялық есептерді 

шеше білуді; 

титриметриялық 

және 


гравиметриялық 

анализ әдістерін 

пайдалана отырып 

заттың сандық 

анализін жасау; 

бейорганикалық 

заттардың анализін 

жасау; өз бетінші 

ойлап, қорытынды 

жасап, химиялық 

есептерді шығара 

білу. 


Органикалық 

химия;  


5. Химиялық 

экология; 

6.Биология. 

Меңгеруі тиіс: 

негізгі химиялық қондырғылармен 

жұмыс жасай білуі; титрлей білуі, 

иондарды анықтай білуі; өндірістің 

қалдықтарынан туындайтын адам 

организміне зиянды заттарды танып 

біледі.  

Құзыреттілігі: 

алған білімдерін экологиялық 

мақсаттарда, әр түрлі есептеулер 

жүргізуде қолдана алады; теориялық 

білімдерін халық өнеркәсібінде қолдана 

біледі; алынған нәтижелерді өңдей алуы 

және жұмыс барысында ғылыми, оқу-

әдістемелік және анықтамалықтарды 

пайдалана білу. 

13 


Коллоидті

к химия 


Коллоидты химияның 

негізгі бөлімдері мен 

әдістері. Дисперсті 

жүйелердің 

классификациясы және 

табиғаты. Коллоидты 

жүйелердің молекулалы- 

кинетикалық, реологиялық 

қасиеттері. Коллоидты 

жүйелердің оптикалық 

Коллоидты 

химияның негізгі 

бөлімдері мен 

әдістері. Дисперсті 

жүйелердің 

классификациясы 

және табиғаты. 

Коллоидты 

жүйелердің 

молекулалы- 



Бейорганикалық 



химия негіздері, 

органикалық 

химия, ЖМҚ. 

Физикалық 

химия, 

химиялық 



технология, 

электрохимия 




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет