Семинар-тәжірибелік сағаттар (спз) 15 сағат Өзбетінше жұмыстар (срс): 45 сағат Оқытушымен бірлестікте орындайтын
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1
Оқу-әдістемелік ісі жөніндегі проректоры «____»___________________2013 ж.
Педагогика және әлеуметтік ғылымдар кафедрасы
(студенттерге арналған SYLLABUS)
Пәні: Адам дамуының психологиясы Код дисциплины: PRCh -
Мамандығы: Педагогика және психология Оқу түрі: Күндізгі Барлығы: 3 кредит Курс: 3 Семестр: 6 Дәріс: 30 сағат Семинар-тәжірибелік сағаттар (СПЗ) 15 сағат Өзбетінше жұмыстар (СРС): 45 сағат Оқытушымен бірлестікте орындайтын сағаттар (СРСП): 45 сағат Барлық аудиториялық сағат саны: 45 Барлық аудиториядан тыс сағат саны: 90 Жалпы еңбек көлемі: 135 Аралық бақылау: 9 сағат Кеңес беру: 2 сағат Емтихан: 3 сағат
Алматы - 2013 2
Аты-жөні Өту орны мен уақыты Байланыс ақпараты Лекция
СРСП Еркінбекова Мейірім Анарбекқызы, психология ғ.к., доцент
Сабақ кестесі бойынша
Қосымша сабақ кестесі бойынша Үй тел.: 3039362
таныстықтан басталады. Нақты пәнді оқып-үйрену барысында алынған білім, Сізге жас ерекшеліктер бойынша алынған негізгі түсініктеріңізді бекітуге көмегін тигізеді. “Жас ерекшелік психологиясы бойынша практикум” курсын жемісті меңгеру үшін “Жалпы психология”, “Тұлға психологиясы”, “Жас ерекшелік психологиясы” пәндерімен таныс болу қажет.
Постреквизиттер: Студенттердің осы курста алынған білімдері басқа мамандарға пәндерді жеңіл білуге көмек береді, олар: “Гештальт психология”, “Геронтопсихология”, “Жас ерекшеліктер психологиясы” және тағы басқа.
бойынша практикум” курсы ғылыми-әдіснамалық жағдайларға сүйенеді, сонымен қатар отандық және әлемдік психологиялық, әлеуметтік ғылымдардың жетістіктерін негізге алады.
меңгерудің негізінде студенттердің психикалық ойлауы дамиды, семинар және практикалық сабақтарда қарым-қатынас психологиясы мен шиеленісті шешу бойынша іскерлік және дағдыларын қалыптастыру. Курстың міндеті: 1) Адам дамуының психологиясының заңдылықтарын зерттеудің негізінде студенттердің білімін жүйелеу; 2) әртүрлі теория және фактілерді жүйелі-психикалық талдау процесі негізінде студенттердің танымдық іс-әрекетін, іскерлік және дағдыларын дамыту; 3) әлемдік және отандық зерттеулердің негізгі принциптерімен, бағыттары және идеяларымен таныстыру.
Адам дамуының психологиясының ғылым ретінде қалыптасуы және дамуының негізгі этаптары;
Аталмыш психологияның шығуы және даму сұрақтары және т.б.; Сіздің жасай алатыныңыз:
ғылыми-негізгі аппараттарды қолдану;
әртүрлі теориялар мен әдіснамалардың даму тарихының сұрақтарына бағдар жасау;
теориялар мен психикалық фактілерді талдау. Сіздің алатын дағдыларыңыз:
сәйкес ғылыми әдебиеттер мен білімнің қайнар көздерін оқу үшін қажетті ізденіс;
психикалық өмірдің фактілерін талдауды таңдау және талдуды тексеру;
психология мәселесі бойынша материалды логикалық (ауызша және жазбаша) ұсыну.
3
№ Тақырыптар Сағаттар Л ек ц и и Се ми н ар СРС П СРС 1 1 бөлім. Адам дамуы. 1 тақырып: Даму психологиясы 2 1 3 3 2 2 тақырып: Адамның пайда болуы және дамуы. Адам санасының пайда болуы. Адам дамуы туралы теориялар
және психологиялық тұрғыда дамуы 2 1 3 3 4 2 бөлім. Психикалық даму кезеңдері мен шарттары. 3 тақырып: Психикалық даму шарттары 2 1 3 3 5 4 тақырып: Адам өмірінің кезеңдері 2 1 3 3 6 3 бөлім. Әртүрлі жас кезеңдеріндегі психикалық даму ерекшеліктері 5 тақырып: Нәрестелік шақтағы психикалық дамудың алғы шарттары мен ерекшеліктері 2 1 3 3 7 6 тақырып: Мектепке дейінгі балалық шақтағы баланың дамуының психологиялық ерекшеліктері 2 1 3 3 8 7 тақырып: Баланың мектептегі өмірінің бастапқы кезеңінің ерекшеліктері 2 1 3 3 9 8 тақырып: Төменгі класс оқушылары еңбек қызметінің психологиялық ерекшеліктері 2 1 3 3 10 9 тақырып: Жеткіншек кезеңнің баланың
дамуындағы алатын орны мен маңызы 2 1 3 3 11 10 тақырып: Ересектердің дамуындағы және өмірлік
құндылықтардың қалыптасуындағы бағыттар
қатынастарының ерекшеліктері 2 1 3 3 13 12 тақырып: Жеткіншектік шақта өзіндік сананың дамуы 2 1 3 3 14 13 тақырып: Жас өспірімдік - әлеуметтік- психологиялық құбылыс 2 1 3 3 15 14 тақырып: Қарым-қатынас және эмоциялық өмір 15 тақырып: Қоғамдық белсенділік және
дүниетанымның қалыптасуы 2 1 3 3 Барлығы 30 15 45 45
ПӘН Рейтингі
қанағаттанарлықсыз 50-74 балл қанағаттанарлық 75-89 балл жақсы 90-100 балл өте жақсы 4
№
мазмұны Ұсынылатын әдебиеттер Ор ын дау уақ ыты Ба л л дры бақ ылау түр і өтк ізу уақ ыты 1 Дәріс және семинарларға қатысу
Оқу материалын меңгеру
семестр бойы 10
ағымдық әр
сабақта 2 «Әр жас ерекшелігінің өзіндік
ерекшеліктері» тақырыбы бойынша коллоквиум Оқу материалын толықтыру Қосымша
ақпараттар көзі
2 сағат 10 аралық
бақылау 6 апта
4 Реферат Оқу материалын толықтыру Қосымша
ақпараттар көзі
4-9 апта 10
СӨЖ тексеру
9 апта 5 Әр жас кезеңіндегі клиенттермен жұмыс жасау бағдарламасын жасау және қорғау Практик-
консультант психологтың біліктіліктерін қалыптастыру Қосымша ақпараттар көзі
13-15
апта 10
аралық 12 апта
6 СӨОЖ дайындық Ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау және
тәжірибелік жұмыстарды орындау біліктіліктерін дамыту Силлабус, оқулықтар, сөздіктер, қосымша материалдар 1-12 апта
20 ағымдық сабақ кестесі
не сәйкес
7 Емтихан Курс материалын меңгеру деңгейін анықтау Силлабус, оқулықтар, сөздіктер, қосымша материалдар 2 сағат 40
қортынд ы бақылау сабақ кестесі
не сәйкес
БАРЛЫҒЫ
100
Аралық бақылаулар: 1. «Әр жас ерекшелігінің өзіндік ерекшеліктері» тақырыбы бойынша коллоквиум (6 апта)
Әр жас кезеңіндегі клиенттермен жұмыс жасау бағдарламасын жасау және қорғау (12 апта)
5
№ Мазмұны Өткізу
мерзімі Балдары
(макс.) 1 Логикалық схема: «Жас
ерекшелік психологиясының қалыптасуы мен дамуы» 2 3 2 Реферат: «Қазақ ойшылдарының адам тәрбиесіне қатысты ой- пікірлері» 4 3 3 Жас ерекшелік психологиясы бойынша диагностикалық әдістемелерді жинақтау (әр жас кезеңге) 6 3 4 Эссе: «Балаңды 7 жасқа дейін ханыңдай көтер, 15-ке дейін құлыңдай жұмса, 15-тен кейін досыңдай сырлас...» 8 3 5 Реферат: «Геронтопсихология» 10 4
Фрейд психоанализі бойынша «өтпелі кезеңді» талдау 12
4 Барлығы
20
Ескертпе: Жазбаша жұмыстарды бағалауда (реферат, конспект, сөзжұмбақ) келесі критерийлер есепке алынады: 1) тапсыру мерзімдерін сақтау және жұмыс талаптарын толық орындау; 2) барлық жазбаша жұмыстарда қолданылған әдебиеттер, нұсқаулар болуы керек; 3) сіздің жұмысыңызда ұтымды ақпарат болуы қажет және қарастырылатын сұрақ бойынша Сіздің ойлау процесіңіздің логикасын бейнелеуі керек. Аяқталмаған жазбаша жұмыстар есептелмейді.
Даму психологиясы – бұл негізгі академиялық ғылым. Бұл ғылым бірнеше бөлімдерден тұрады. Әрбір бөлігі бір қызмет атқарады. Даму психологиясы адамдардың психикасының дамуын зерттейді. Даму психологиясын негізгі 4 түрге бөліп көрсетуге болады: 1)
адамдар қатысты болып келеді. 2)
Даму психологиясы – әртүрлі жастағы адамдардың арасындағы қарым-қатынас болып табылады. 3) Даму психологиясы – бұл жеке адамның психикасының дамуына әсер етеді. Даму психологиясының пәні: жалып заңдылықтардың онтогенездегі психикалық өсуін, мәнін ашып, кең мағынада түсіну, жекешеліктің, себеп салдарының, сананың 1 кезеңнен 2-ші кезеңге өтуі. Бұл адамның индивидуалдық өсу, тарихи-мәдени, этникалық, әлеуметтік- экономикалық шарттардың әсерінсіз болмайды. Даму
психологиясының пәні
мыналардан тұрады.
1) Өзгерістер – бұл адамның психикасында, өзін-өзі ұстау мәнерінде жас ұлғайған сайын, яғни
жастан 2-ші
жасқа өткен
сайын кезде
болатын өзгерістер. – көп көлемділіктен тұрады – ол яғни сөздік қорының көбеюі, есте сақтау қабілетінің көлемі. – эволюциялылығы – бұл
ақырын, жайымен, ретімен жинақталады. – сапалығы – сөйлеу
мәнеріндегі грамматикалық қиындықтары. – революциялығы – өте терең, әр кезеңдерде тез әрі жылдам пайда болады. – ситуациялығы – әлеуметтік орта мен оның балаға әсерімен тығыз байланысты ұстамсыз. 2) Даму психологиясының түсінігі – адамның өзін-өзі ұстауындағы және психикасындағы спецификалық қосындысы сияқты анықталады. Жас немесе жастық кезең – бұл баланың өсуінің циклі, оның өзіндік құрылымы мент динамикасы бар.
6 Психологиялық жас – психикалық жас баланың хранологиялық жасы мен яғни оның куәлігінде жеке
паспортындағы жасқа
сәйкес келмеуі
мүмкін. Жас – бұл психологияда индивидтің жүріс-тұрысының жалып спецификалық негізі болып табылады. Әрбір жаста адамның белгілі өзіне тән мінез-құлқы болады. Осы мінез-құлық өзіні психологиямен және жүріс-тұрысымен байланысы деп қарастырады және бұл басқа жастарда қайталанбайды. Жастық шақ – өзіне тән белгілі бір уақытпен шектеледі. Бірақ бұл хранологиялық шектеулердің жылжуыда мүмкін. Бір бала жастық шаққа басқа балаға қарағанда тез кіруі мүмкін. Бұл балалардың жыныстық жетілуімен байланысты. 3) Заңдылықтар – психологияның дамуына механизм және күш әсер етеді. Олар психологиялық дамуға да әсер етеді. 4) Балалық
шақ. Психологияның жастық шағының
бір бөлігі. Даму психологиясының міндеті. Қазіргі заманда даму психологиясының ғылыми-практикалық пәні статус алуда. Осыған орай оның міндеті теориялық және практкалық міндет екенін атап көрсету керек. Даму психологиясында теориялық міндетке: - Негізгі психологиялық критерияларды және баланың, жастық, жасөспірімдік, ересек, кәрілік кезіндегі мінез-құлықты зерттеу; - Психологиялық процестің жастық динамикасын, жеке адамның тарихи-мәдени, этикалық, әлеуметтік-экономикалық міндетіне, әртүрлі білім беру мен тәрбиеге байланысты зерттеу; - Дифференционалды – психологиялық түрліліктерді зерттеу; Ғылыми-практикалық міндетке, тағы қатыстылары: - Толық мазмұныменметодикалық база құру және психологиялық дамудың әртүрлі кезеңіндегі антогенезді зерттеу үшін; - Жастық сәтсіздіктерге орай психологиялық көмек беретін ұйым құру. Даму психологиясының принципі. Даму психологиясының ең маңызды принципі – тарихи прицнип болып саналады. Тарихи принцип адамның психологиялық дамуын, оның балалық, жастықт.б. кезеңін зерттеу барысында туындайды. «Балалық шақ» деген түсінікке тарихи анализ П.П.Блонисийдің «Психология мледшего школьника», Л.С.Высотскийдің «Проблеиа возраста», Д.Б.Эльконинаның «Психические развитие в детских возрастах» еңбектерінде психологиялық дамудың деңгейі, әр тарихи қоғамда бірдей емес екендігі түсіндірілген. Баланың балалық шағы мен заңдылықтарын адамның дамуы, қоғамнан және заңдылықтарынан бөлек зерттеуге болмайды. Себебі, қоғам баланың дамуына үлкен әсер етеді. Балалық шақтық мерзімі, материалдық және әлеуметтік-мәдени қоғамға тәуелді. Л.С.Высотский айтуы бойынша: 4 мәңгі балалық шақ жоқ, тек тарихи балалық шақ болады деген. Қазіргі заманның даму психологиясында «балалық шақтың» тарихи анализ түсінігі Д.И.Фельдштейнің концепциясында толық қарастырылған. Ол балалық шақты әлеуметтік- психологиялық феномен және ерекше бір деп қарастырған. Д.И.Фельдштейн концепциясында толығымен мазмұнды психологиялық анализ, функциональды байланыстың қарым-қатынастың системасы нақты қоғамдағы балалық шақтық әлеуметтік жағдайын және де әртүрлі кезеңдегі балалық шақты не байланыстырып тұрғаны, балалық шақтың толық күйін және оны қандай жағдай ересектік кезеңге аттандыратыны толығымен анық берілген. 2 тақырып: Адамның пайда болуы және дамуы. Адам санасының пайда болуы. Адам дамуы туралы теориялар. Адамның дене бітімінің қалыптасуы. Адам өте ертедегі адам тектес маймылдан шыққан. Адамның дене бітімінің қазіргі жоғары дамыған маймылдардың дене бітіміне ұқсауы сондықтан. Алайда, адам маймылдардың қазіргі типінен тарады деу жаңсақтық болар еді. Ғылым осыдан шамамен 50 миллион жыл бұрын жар-тылай маймылдар — лемуарлар, одан кейінірек шамамен осыдан 30 миллион жыл бұрын төменгі дәрежеде дамыған
7 маймылдар — парапитектер — адам тәріздес маймылдардың арғы аталарының пайда болғанын дәлелдеп отыр. Одан бертінірек (шамамен осыдан 15 миллион жыл бұрын) ежелгі антропоидтар — дриопитектер өмір сүрген. Соңғыларының өзі екі текке бөлінеді: бірі — қазіргі май-мылдар — горилла мен шимпанзе де екіншісі — жоғары дәрежеде дамыған антропоморфты маймылдар ромапитектер мен австралопитектер. Осы австролопитектерден адамның тегі тарайды. Ең соңғы мағлұматтарға қарағанда, австралопитектер бұдан 1750000 — 600 000 жыл бұрын өмір сүрген, жер бетінде екі аяғымен жүретін болған. Австралопитектердің екі аяғымен қозғалатындығын олардың табанының құрылысы дәлелдейді. Австралопитек миының көлемі (519 см 3 ) қазіргі горилланікінен (498 см 3 ) аздап
үлкен болған. .. Шамамен 400—200 мың жыл бұрын Дюбуа «питекантропус эректус» — тік жүретін маймыл адам деп атаған маймыл адам тіршілік еткен. Маймыл адамдардың ұрпақтары ежелдегі адамдар (палеолиттер), немесе неандертальдар деп аталғандар. Неандертальдар бұдан 250—400 мың жылдар бұрын тіршілік еткен. Неандертальдықты сүйек қалдықтары бойынша қайта кұрастырған кезде оның сыртқы түрінің қазіргі адамдарға ұқсас болғаңдығы байқалады. Неандертальдықтың бойы бүгінгі адам дардікіне қарағанда аздап аласалау болған, екі аяғын сәл бүгіп жүрген. Бас сүйегінің қорабы қазіргі адамдардікіндей, тек маңдайы біраз көлбеу келген. Палеолиттер (ертедегі адамдар), солардың қатарына неандертальдықтар да жатады, сол кездің өзінде-ақ қарадүрсін еңбек құралдарын жасай білген және қарапайым жұмыстарды атқарған. Бұдан 40 — 38 мың жыл бұрын неандертальдықтардың үрім-бұтағы — қазіргі типтегі адамдар — неантроптар (жаңа адам) тегі пайда бола бастады. Олардың қалдықтары КроМаньоне (Францияда) табылған, сондықтан оларды кроманьоңдықтар деп атаған. Олар денелерін тік ұстап қозғалатын болған, маңдайлары кең, бет-әлпеті қазіргі адамдардікіндей. Бұлар ақыл иелері, ездерінен бұрынғылармен салыстырғанда көптеген түрлі еңбек құралдарын пайдаланған. Ертедегі адамның жаңа адам кейпіне енуі бүтіндей әлеуметтік заңдылықтармен, ең әуелі қоғамдық өндірістің дамуымен анықталады. «Адаммен бірге,— деп жазды Энгельс,— біз тарих саласына енеміз» . Сөйтіп, табиғат аясында сұрыпталу процесінде өзінің пси-хофизикалық жағдайлары бойынша адамға жақын тұр және еңбек етудің арқасында адамға айналған жануарлардың биологиялық тегі пайда болады деу керек.
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|