Мультисервистік желілерде қызмет көрсету сапасы

37 
қатар, трафиктің әр түрі бірнеше сыни және сыни емес параметрлермен 
сипатталады. Пакеттік желілер бойынша дауыстық трафикті беру үшін 
пакеттік желіде қызмет көрсету сапасын бағалауға мүмкіндік беретін 
қызметтер класстарын енгізу енгізіледі. Қазіргі уақытта қызмет көрсету 
сапасын анықтау субъективті сипатқа ие және сараптамалық бағалау әдісіне 
негізделеді, яғни априори желіні жобалау кезінде талап етілетін сапаны бір 
мәнді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін желілік сипаттамалар қаланады. 
Қызмет көрсету сапасының функциялары (QoS) ресурстарды пайдалану 
мен желілік жүктемеге бақылауды өз операторына беру арқылы желілік 
трафикті кепілді және сараланған қызмет көрсетуді қамтамасыз етуден 
тұрады. QoS-деректер ағынын тасымалдау кезінде желілік ресурстарға 
қойылатын талаптар жиынтығы. QoS ресурстарды тарату механизмі, 
коммутация, маршрутизация, жаппай қызмет көрсету механизмдері және 
пакеттерді лақтыру механизмдері сияқты IP-желісінің өнімділігін арттыру 
құралдарын бақылау секілді ережелер жүйесіне негізделе отырып, деректерді 
берудің толассыз кепілдіктерін қамтамасыз етеді. 
Желі әртүрлі желілік қосымшалармен сұралатын әр түрлі қызмет 
көрсету деңгейін ұсыну қабілеті, сондай-ақ өнімділік сипаттамаларын 
бақылау-өткізу қабілеті, кідірту / дірілдеу және пакеттерді жоғалту-төменде 
аталған үш санатқа бөлуге болады. 
Деректерді кепілді жеткізу (ең жақсы сервис). Желі тораптарының 
байланыстылығын уақыт кепілінсіз және белгіленген орынға дейін жеткізу 
фактісінің өзі қамтамасыз ету. Егер маршрутизатор кезегінің кіріс немесе 
шығыс кезектері ауысса ғана пакеттің төмендеуі мүмкін. 
Шын мәнінде, пакеттерді негізсіз жеткізу қызмет көрсету сапасының 
болмауына және пакеттерді жеткізу кепілдігіне байланысты QoS бөлігі болып 
табылмайды. Қазіргі уақытта пакеттерді кепілдендірмеген жеткізу Интернетте 
қолдау көрсетілетін жалғыз қызмет болып табылады. 
Дифференциалды қызмет көрсету (differential service). Сервисті саралау 
қызмет көрсету сапасына қойылатын талаптарға байланысты трафикті 
кластарға бөлуді көздейді. Әрбір трафик класы осы класс үшін көрсетілген 
QoS механизмдеріне сәйкес желімен сараланады және өңделеді. Мұндай 
қызмет көрсету сапасының схемасы (QoS) CoS схемасы деп аталады. 
Сараланған қызмет көрсету ұсынылатын қызметтерге кепілдік беруді 
білдірмейді. Осы схемаға сәйкес трафик әр қайсысы өз басымдыққа ие 
кластарға бөлінеді. Осы себепті сараланған қызметтер жиі жұмсақ QoS деп 
аталады. 
Дифференциалды сервис қосымшалардың қарқынды трафигі бар 
желілерде қолдануға ыңғайлы. 
Кепілдік қызмет. Сонымен қатар, қызмет көрсету үшін желі 
ресурстарын резервтеуді қамтамасыз етеді. 
Кепілді қызметке сәйкес желілік ресурстарды алдын ала резервтеу 
трафик қозғалысының барлық жолы бойынша жүзеге асырылады. 

38 
Кепілдендірілген қызмет желілік ресурстарға қатаң талаптардың 
ұсынылуына байланысты жиі қатаң QoS (қатты QoS) деп аталады. 
2.2.1 
Желілік 
қосылымның 
пайдалану 
сипаттамалары. 
QoS 
механизмдерін енгізу белгілі бір өнімділік шектеулері бар желі жағында 
қосылуды ұсынады. Желілік қосылым өнімділігінің негізгі сипаттамалары 
өткізу қабілеті, кідіріс, дірілдеу және пакеттерді жоғалту болып табылады. 
Өткізу жолағы термині ақпарат беру тасығышының, хаттаманың немесе 
қосылыстың номиналды өткізу жолағын сипаттау үшін пайдаланылады. 
Әдетте, қызмет көрсетудің кепілді сапасын талап ететін әрбір байланыс 
желінің шамадан тыс өтуінен ең аз өткізу қабілетін талап етеді. Мысалы, 
цифрландырылған сөйлеуді таратуға бағытталған қосымшалар 64 кбит / с 
жылдамдығымен ақпарат ағынын жасайды.Эффективное использование таких 
приложений становится практически невозможным из-за более низкой 
пропускной способности ниже 64 Кбит / с на любом из сайтов подключения. 
Пакетті берудің кідірісі (пакетті кідірту), немесе кідіріс (кідіріс), әрбір 
өткелде сериалдауды кідіртуден, таратуды кідіртуден және ауыстырып қосуды 
кідіртуден тұрады. Төменде жоғарыда аталған кідіріс түрлерінің 
әрқайсысының анықтамалары келтірілген. 
Сериализацияның кідірісі (serialization delay). Берілген жіберу 
жолағында пакетті жіберу үшін құрылғыға қажетті уақыт. Сериализация 
кідірісі ақпаратты тарату арнасының өткізу қабілетіне де, берілетін пакеттің 
көлеміне де байланысты. Мысалы, 3 Мбит / с берілген өткізу қабілеті бар 64-
байтты пакеттің берілуі тек 171 сағатты алады. Серияландыруды кешіктіру 
өткізу қабілеттілігіне байланысты: 64,2 байттық пакетті берілген өткізу 
қабілеті 19,2 Кбит / с-қа 26 МС құрайды. Көбіне сериалдауды кешіктіруді 
«беруді кешіктіру» деп те атайды. 
Тарату кідірісі. Берілген бит ақпаратының уақыты арнаның басқа 
соңында қабылдағыш құрылғыға жетеді. Бұл мән өте маңызды, өйткені жақсы 
жағдайда ақпарат беру жылдамдығы жарық жылдамдығымен салыстырылады. 
Тарату кідірісі өткізу жолағына емес, қашықтықты және пайдаланылатын 
беру ортасына байланысты. WAN арналары үшін таратуды кідірту 
миллисекундтарда өлшенеді. 
Ауысу кідірісі. Келесі құрылғыға беруді бастау үшін пакетті алған 
құрылғыға қажетті уақыт. Әдетте, бұл мән кемінде 10 НС. 
Әдетте бір трафик ағынына жататын пакеттердің әрқайсысы әртүрлі 
кідіріс мәнімен беріледі. Дестелерді таратуда кідіріс аралық желілердің 
жағдайына байланысты өзгереді. 
Егер 
желі 
артық 
жүктемені 
байқамаса, 
онда 
пакеттер 
маршрутизаторларда кезекте тұрмайды, және пакетті беру кезіндегі кідірістің 
жалпы уақыты әрбір аралық өткелде тарату кідірісі мен кідірісі сомасынан 
құралады. 
Егер желі шамадан тыс жүктелсе, онда маршрутизаторларда кезектер 
кезінде кідірістер пакеттерді берудің жалпы кідіруіне әсер ете бастайды және 
бір ағынның әр түрлі пакеттерін берудің кідіріс айырмасына әкеледі. 

39 
Пакеттерді беру кезінде дірілдеу пакеттердің дірілдеуі деп аталады (packet 
jitter). 
Бұл параметр үлкен мәнге ие, себебі ол пакеттерді тағайындау пунктінде 
қабылдау кезінде максималды кідірісті анықтайды. Қабылдаушы тарап 
алынған пакеттерді аз немесе дірілдің жоғарғы шекарасына тең уақыт ішінде 
сақтау үшін қабылдау буферін ұйымдастыру жолымен пакеттердің дірілін 
өтеуге тырысуы мүмкін. 
Пакеттердің жоғалу деңгейі тарату кезінде желі жіберген пакеттердің 
санын анықтайды. Сонымен қатар, байланыс желісі арқылы тарату кезінде 
желінің жүктелуі және пакеттердің зақымдануы пакеттердің жоғалуының 
негізгі себептері болып табылады. Ең жиі құлау артық жүктелу орындарында 
болады, онда кіріс пакеттерінің саны шығу кезегі өлшемінің жоғарғы шегінен 
асып түседі. Сонымен қатар, пакеттерді лақтыру кіріс буферінің жеткіліксіз 
өлшемінен туындауы мүмкін. Әдетте, шығындар деңгейі белгілі бір уақытқа 
түсетін пакеттердің үлесінде көрінеді [3]. 
2.2.2 Қызмет көрсету деңгейі туралы келісім (SLA). Байланыс 
операторларына ұсынылатын қызметтердің сапасын пайдаланушымен 
келісудің әмбебап тәсілі − пайдаланушы тұрғысынан оператор үшін 
қызметтердің сапасын көрсететін әдіс . Бұл әдіс "қызмет көрсету деңгейі 
туралы келісім" (Service Level Agreement, SLA) болды. 
Ақпаратты жеткізу қызметі сапасының белгілі бір деңгейін қамтамасыз 
ету үшін екі міндетті шешу қажет: 
- желі өнімділігінің мониторингі; 
- қызмет көрсету сапасының қажетті деңгейін қолдау үшін арнайы 
рәсімдерді орындау. 
Басқару жүйесі мультисервистік желінің және оның объектілерінің 
(коммутаторлар, маршрутизаторлар, шлюздер, қосымшалар серверлері және 
т.б.) өнімділігін мониторингілеу үшін индикаторлар жиынтығын пайдалануы 
тиіс.). 
Көрсетілетін қызметтердің сапасын сипаттау үшін пайдаланылатын 
көрсеткіштер: 
- байланыс орнатудың кідірісі (establishment delay); 
- деректерді жеткізуді кідірту; 
- дірілдеу; 
- қосылысты босату кідірісі; 
- пакеттерді берудің ең жоғарғы жылдамдығы (ең жоғарғы өткізу 
қабілеті) - қосымша уақыт бірлігіне бере алатын пакеттердің ең жоғарғы саны; 
- уақыт бірлігіндегі пакеттердің орташа жылдамдығы (статистикалық 
өтпелі өткізу қабілеті); 
- шығын коэффициенті (Loss ratio) - жоғалған пакеттер санының 
жіберілген пакеттердің санына қатынасы; 
- басымдылық-қызмет көрсетуге сұрау салу тәртібін анықтайды; 
- құны-желілік қосылымның ең жоғарғы рұқсат етілген құнын 
анықтайды. 

40 
Бұл көрсеткіштерді толық көлемде пайдалану үшін пайдаланушының 
қанағаттандыратын деңгейінде сервис сапасын қолдауға мүмкіндік беретін 
бірқатар операцияларды анықтау қажет. 
Бұл операциялар қамтиды: 
- қызмет көрсету сапасының ерекшелігі (QoS Specification); 
- қызмет көрсету сапасын көрсету (QoS Mapping); 
- Қызмет көрсету сапасы туралы келісім жасау (QoS Negotiation); 
- ресурстарды бөлу; 
- кіруді бақылау (кіру бақылауы − ); 
- техникалық қызмет көрсету (техникалық қызмет көрсету)); 
мониторинг (мониторинг); 
- келісімді қалпына келтіру (QoS Renegotiation). 
QoS ерекшелігі-жүйемен түсіндірілетін талап етілетін сапа деңгейін 
анықтайды. OSI (1-ші, 2-ші, ... 7) қызмет көрсетуге қатысады, оның өзіндік 
сапа ерекшелігі пайдаланылады. Сапа деңгейінің мәндері шекті мәндер немесе 
интервалдар ретінде белгіленуі мүмкін. Сапаның техникалық шарттары 
қызмет көрсету сапасының берілген деңгейі бұзылған (нашарлаған) жағдайда 
орындалуы қажет әрекеттерді анықтай алады. 
QoS Mapping ( QoS Mapping) - әр түрлі деңгейлерде қызмет көрсету 
сапасының деңгейін автоматты түрде түрлендіруді орындайды, бұл 
пайдаланушыны OSI төмен деңгейлерде пайдаланылатын терминдерде қызмет 
көрсету сапасының деңгейін бағалау қажеттілігінен босатады. 
Қызмет көрсету сапасы туралы келісімді орнату ( QoS Negotiation) - осы 
сеанста қызмет көрсету сапасының қажетті деңгейін қамтамасыз ететін 
параметрлер жиынтығын анықтау және оны қамтамасыз ете алатын жүйе 
компоненттерін анықтау. Мысалы, желілік деңгейде барлық кіріс тораптары 
қызмет көрсету сапасының таңдалған параметрлерін қамтамасыз ете алатын 
маршрут таңдалады. 
Ресурстарды бөлу-бұл бүкіл сеанс бойы қажетті қызмет көрсету 
сапасының кепілі; жиі осы сеанста пайдалану үшін белгілі бір ресурстар 
жиынтығын тағайындау қажет. Олар буферлерді, процессорлық уақытты, 
өткізу қабілетін және т. б. қамтуы мүмкін. 
Бұл функция байланыс орнату функциясымен тығыз ынтымақтастықта 
орындалуы тиіс. 
Қол жеткізуді бақылау (Admission Control) - тексеру, сонымен қатар, бұл 
жүйе қабілетті қажетті деңгейін қамтамасыз ету қызмет көрсету сапасын 
бұзбай жұмыс қазірдің өзінде іске қосылған қосымшалар. 
Техникалық қызмет көрсету ( QoS maintenance) - берілген сапа деңгейін 
қолдау сапа деңгейі туралы келісімді белгілеген кезде ресурстарды 
статикалық бөлуді әрдайым талап етпейді. Жиі оның орнына жүйенің 
жекелеген компоненттеріне жүктеме артпайтындығына кепілдік беру үшін 
жүйелік ресурстарды динамикалық қайта бөлуді пайдалану қажет. 
Байланыс сеансы кезінде қызмет көрсету сапасы параметрлерінің 
нашарлауын анықтауға мүмкіндік береді, бұл пайдаланушыға қажетті 

41 
әрекеттерді уақтылы қабылдауға мүмкіндік береді. Мысалы, провайдер 
ұсынған қызмет сапасының жаңа деңгейін қабылдау, сеансты жалғастырудан 
бас тарту, қызмет көрсету сапасы туралы келісімді қалпына келтіру рәсімін 
жүргізу. 
Келісімді қалпына келтіру (QoS Renegotiation) - байланыс сеанстарына 
қатысатын жүйенің құрамдастары үшін келісімді орнату рәсімі. Оның 
қажеттілігі неғұрлым төмен сапа деңгейімен де, оператордың төмен басым 
сеанстардың есебінен жалпы жүйелік ресурстарды резервтеу ниетімен де 
байланысты болуы мүмкін. Сонымен қатар, пайдаланушы әртүрлі уақытта 
түрлі мақсаттар үшін бірдей ресурстарды пайдаланғысы келеді және ақша 
қаражатын үнемдеу мақсатында келісімді қалпына келтіруді пайдаланғысы 
келеді [3]. 

жүктеу/скачать 2,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: