Катон-Верстка-01. indd
жүктеу/скачать 2,93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қарашоқы
- ҚАРҒЫБА САЙЫ
| ШОҚЫ з а т. 1. Төбенің, жотаның ең биік жері,
ұшы[57,744 б.]. 2. г е о г р. Жұмыр немесе шыңды таулар мен төбелердің жалпы атауы [92]. М1.: Біздің ауылдың теріскейіндегі анау биік - Қарашоқы аталады. Қарашоқыдан арғысы салқын самалды кең жайлау, жұпар тынысты шабынсыз жазира - Шабанбай басталады. Қарашоқы да қожалық қарғын бітімі болмаса, «шоқы» емес, шапшыма тік, қыран бүркіт ұя салған қия-жартас [7,73б.]; [120]. М2.: Мұның бала кезінде Асан деген шал: «Е, бармаған жер, баспаған тау қалды ма, бір шеті Қарашоқы ассақ, қылаяғы Шұбарағашқа да ат арытып барып қайтқанбыз. Дәм тартса болмайды екен, болмайды екен түге, - дейтін сол шал. - Құдай-ау Катонқарағайға жол түскенін айтсаңшы» [18,7б.]. М3.: Омартасы - елу шақырым жердегі Қарашоқы деген орманды, сай-салалы таудың бір қойнауында еді. Жықпылы көп, соқпағы мол, жолы да тым қиын болатын[11,168б.]. ҚАРАШОҢҒАЛ – тау, Өрел а.о. таудың көлемін білдіріп тұрған топонимдік атау. Шоңғал сын. Дөңкиіп-дөңкиіп жататын, үлкен, ірі; зат 1. Өзeн apнacының aғыcы қaтты, бyыpқaнып құлaп aғaтын тaяз әpi жapтacты тeлiмi. [57,744 б.]. М.: Қыдыр қыстаудан кейінгі тау [119]. ҚАРҒЫБА САЙЫ – сай, Өрел а.о. Бұл жерде көне түркі тіліндегі «тау селі» мағынасында тұруы мүмкін, себебі өңірде көшкі түсу, сел жүру жиі болып тұратын құбылыс. Атау көне түркілік қарғыба// қарғыма сөзінен пайда болған. Көне түркі тілі мен қазақ тілінің б//м дыбыстарының сәйкестігі мен өзара алмасу құбылысы бар. Кейде ондай 162 суларды Шапшыма деп те атайды немесе ағыны қатты тау өзені. Қарғын – көне түркі тілінде тау селі. Қазақстанның қырғызға, ұйғырға жапсарлас кей аудандарында қарғын сөзі әлі қолданылады. Атаудың екінші компаненті «ва» немесе «ба» ежелгі Алтай тобындағы тілдердің көбіне тән жұрнақ. Мағынасы - су. Сонда өзеннің алғашқы атауы «Қарғынба». Айтыла келе «н» әрпі түсіп қалып қазіргі дыбысталуы қалыптасқан. Бүгінгімен салыстырсақ, Қарғыба – ағыны қатты [187]. М.: - Қарғысқа қалған Қарғыба сайы осы болады. ... Жиырмасыншы жылдардың соңындағы қара қуғын, қызыл қырғын сүргелең заман екен. Қытайға үдере көшіп бара жатқан қазақтың бір тайпа елі шекарадан осы Қарғыба арқылы өтпек болады. Ол жайында қызылдар алдын-ала біліп қояды да, дәл осы арада күтіп жатады. Содан қалың көштің алды-артын қоршап, қос бүйірден екі пулеметпен оқ боратып, тірі жан қалдырмай қырып салыпты. Әке-шешелері оққа ұшып өлген омыраудағы бүлдіршіндер, жас балалар шырқырап жылап сайда тірідей қала беріпті. Ақыры балалар да жылай-жылай сілесі қатып, бәрі де осы арада аштан өліп бітіпті. Содан бері сай ішінен анасын іздеп жылаған баланың, баласын жоқтап боздаған ананың дауыстары ауық-ауық естіліп тұрады деседі [5,184 б.]. ҚАРЖАУ – зират, Алтынбел а.о. Антропотопоним, жалпы атау, елге сыйлы, беделді, қадірлі адам болғандықтан, сол кісінің жерленген жері жалпылық мағынаға ие болып, сол кісінің атымен аталып кеткен. М.: Қаржау би адам болған. Майқы бимен қатарлас[115]. жүктеу/скачать 2,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|