Казахский язы к


косымша  материал  дайындап



Pdf көрінісі
бет20/21
Дата15.03.2017
өлшемі5,78 Mb.
#9309
түріУчебник
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21

косымша 
материал  дайындап 
экелшЬ 
:жаца 
м
ал i
мел ер, 
кызыкты материал т.6./;
по  теме  «Каким  должен  быть  предприниматель?»  составьте 
дополнительный материал: новые сведения, интересный материал;
2) эпнграфта берьпген создерд! тус
1
нд|рш!з;
объясните слова эпиграфа;
3) барлык еткеи жаца (актив корынан) сездерд! кайталаныз; 
повторите все пройденные новые слова (из активного запаса).
29-сабак
Жаксылык еккен алгыс орады
Мэтел
29-мэтш  Пошта жуйеа
Пошта  —  компьютер  желю н 
пайдапанушылар  арасында 
хабарларды сактау, алу жэне ж1беру жуйеа.
Пошта  жэппп  -   белгш   6ip  компьютер  пайдаланушысына 
электрондык пошта аркылы келген машметтер сакталатын  компьютер 
жадыныц  б е л т .  Баскаша  бул  -   компьютерге  сырттан  келген 
мэл1меттер сакталатын файл.  Электрондык поштага ашык адрестердщ 
электрондык аиыктамасын  пошталык аныктама дейдг
Пошталык  хабар  -   Т1лш1лер  арасындагы  мэпшик,  дыбыстык 
жэне  графикалык  акпараттап  апмасу  б1рлт.  Ол  iuiinaeri  акпараттан 
жэне конверттен тур ад ы.
Поштанын  рефлекторы  -   арнайы  пошталык  адрес.  Оган 
ж1беригген 
электрондык 
пошта 
автоматты 
турде 
пошта 
рефлекторында 
сакталган 
тшсгп 
Ti3iM 
бойынша 
жан-жакка 
жвнелти
1
ед
1

Эдетте, 
ол 
пошталык 
пшрталас 
клубтарын 
уйымдастыруга пайдаланылады.
Сурактар
1. Пошта 
дегешм13 кандай 
жуйе?
215

2.  Пошта ж эш ш   компьютер жадыныц кандай б о л т ?
3. Электрондык 
поштага 
ашык 
адрестердщ 
электрондык 
аныктамасын  капай атайды?
4.
 
Пошталык хабар кандай б1рл!К?
5.  Поштанын рефлекторы HeHi бьпд1ред1?
Н епзп туашктер
хабарларды сактау -  сохранение сообщения 
ж1беру ж уй еа — система отправки 
компьютер жадыныц б е л т  -  часть памяти компьютера 
мэл!меттер сакталатын файл -  файл, сохраняющий сведения 
электрондык аныктама -  электронный справочник 
акпараттар алмасу б1рл1п -  единица обмена информацией 
жан-жакка женелту -  отправлять во все стороны
29 -  мэтш бойынша тапсырмалар
29.1  Мзпид1 окыцыз, орыс тийне аударыцыз.
Прочитайте текст, переведите на русский язык.
29.2 Мэтжшц жоспарын жасацыз.
Составьте план текста.
293  Жаца  сез  нркестерше  иазар  аударыцыз!  Эцпмелесу 
мэдениеп  деген  не?  Ci3  энпмеш  калай  бастар  едщ13  /  елспктщ 
келер шак формаларын еске тус1р1щз/?
Обратите  внимание  на  новые  словосочетания!  Что  такое 
культура  ведения  разговора?  Как  бы  вы  начали  разговор /  вспомните 
формы прошедшего времени глаголов/?
Эцпмелесуге кажет сездер:
Мен /жоспарга, хабар жетюзуге/ байланысты мэселе бойынша... 
Жасалган кел1с!мде...
Жоспар бойынша 6api де  ...
Б13Д1Ц усынысымыз /предложение/-...
О з/дер/ капай  ...
С1збен сейлескенге...
29.4 Бер1пгеи свйлемдерд! орыс типне аударыцыз:
Переведите предложения на русский язык:
Кужат  толтырылады.  Пошта  уакытында  ж1бер1пед1.  Акпаратта 
eKi  жактын  м1ндетгер!  жазылады. 
niKip  алмасу  кездесу  аркылы 
жасапады.
216

29.5  Мына  сенлемдерд!  аяктацыз: 
Закончите  данные 
предложения:
Пошта  ж1берудщ /есть особенности/.
Хабарламаны  сактау /очень необходимо/.
Хаттыц сонгы сейлемдер1 / полны интересной информации/.
Пошта 
HOMipi 
/изменился/.
29.6  Телефонмеи  свйлескеиде  кандай  свздерд! 
пайдалануга 
болады?  Бершген  сез,  сез 
TipKecrepi, 
сойлемдер  арасынан 
KepeKTiciu 
тацдацыз, орыс тглше аударыныз:
Какие  слова  можно  использовать  в  разговоре  по  телефону? 
Укажите,  какие  из  данных  слов,  словосочетаний,  предложений 
подходят для разговора по телефону, переведите их:
кеппрвдз,  булай  емес,  cisfliici  оте  дурыс,  ci3  кызык  екеиси, 
бшмеймш,  мен  мшдепз  емеспш  гой,  киын  болмаса,  егер  бере 
алсаныздар,  бул  суракка  жауап  бермеймш,  гапу  етпцз,  тагы  да 
KemipiM 
сураймыз,  мумюн  болса,  мен  келмеймш,  айтынызшы,  тустен 
кешн  кездессек,  келЫз,  уакыт  жок,  телефон  баскаларга  керек, 
шаршап турмын.
29.7 Казак TiniHe аударыныз: 
Переведите на казахский язык:
Одежда  должна  быть  чистой.  Одежда  должна  соответствовать
времени  встречи.  По  телефонному  разговору  складывается  первое 
впечатление  о  работнике  и  о  фирме.  Надо  знать  правила  делового 
этикета.  Быть  внимательным  -   это  тоже  норма  этикета.  Другое 
правило  этикета  -   это  внимательно  слушать.  К  основам  этикета 
относится и культура беседы /разговора/.
29.8 Берьпген 
сейлемге 
сннтаксигпк талдау жасаныз:
Выполните синтаксический разбор данного предложения:
Пошта  багдарламасы  белгш   6ip  пошта  жэцппиен  хатгарды
женелпп, кабылдай алуы уш1н TipxeyniK жазба кажет.
29.9  Асты  сызылган  сездерге  морфологнялык 
талдау 
жасацыз: 
Выполните морфологический разбор подчеркнутых слов:
Outlook  Express  багдарламасын  баптаудын  мэш  осындай 
Т1ркеул1к жазба жасауда.
Уй тапсырмасы:
217

1)  «Кэсшкер  мэдениеп»  атты  семинарга  шакыру  хатынын 
мэтшш жазыныз;
напишите текст пригласительного  письма на семинар «Кэсшкер 
мэдениеп»;
2)  Баска  уииверситеттен  келген  делегацияны  карсы  ал у 
ушш калай  кишеаз, эипмелеп берЫз;
кратко  расскажите,  как  вы  оденетесь  для  встречи  делегации  из 
другого университета;
3) «Ет
1
ст
1
кт
1
ц шактары» такырыбын кайталацыз;
повторите тему « Е п с п к п ц  шактары».
30-сабак
Егер 3p6ip адам экономиканы б1псе, сол мемлекет куш п
Аристотель
30-мэтж  Бизиесп  жоспарлау  информатика  саласыида  керек
пе?
Бизнес  6ipiH  -   6ipi  езара  толыктырушы  ic-эрекеттер  мен 
операциялар кешеншен турады. Оныц 6ipi -  
жоспарлау.
Бизнес-жоспар 
м э м л е л е р  
журпзу 
багдарламасы, 
соньщ 
непзшде  пайда  табу,  я гни  максатка  жетуге  багытталган  жоспар 
тур1нде уйымдастырылган  ic  -  эре кет жуйесш  туавдйредЬБул  жоспар 
б1рнеше  (3-5)  жыл га  жасалады.  Бизнес-жоспар  кэапкерге  езш щ  
фирма  жумысын  icKe  асыратьш  мемлелердоц  сен1мд1п!пн,  ет
1
мдйипн 
непздейтш  кужат  репнде  кажет.  Сонымен  катар,  бизнес-жоспар 
кэс
1
пкер iciHiH 6ip купиясы рет1нде де тус
1
нд
1
ршед
1
.
Жоспар М
1
ндеттер| мыиадай:
- ci3 тацдаган иарык секторындагы жагдайды игеру;
- еш м етк
1
зуге, оиы дайындауга кететш шыгынды багалау;
- тусепн пайданы аныкгау, шыгынды есептеу;
- icriH жагдайын багалайтын н еп зп  керсетк1штерд1 аныкгау.
Жоспар курылымыида:
-  MinneTi мен максаты;
-  каржылык мумюнд1ктер1мен TeHecripLnyi;
-  дамуыныц экономикалык непз
1
;
-  болашакта куткен экономикалык нэтижес!;
-  каржыландыру коз1 аныкталган болуы raic.
Б и з и е с - ж о с п а р д ы ц   б о л
1
м д е р Ь  
резюме  /жалпы  мэл1мет/,  тауар 
мен 
кызметтерд
1
ц  сипаттамасы,  тауар  отк!зу  нарыгы,  фирма
218

кызметшщ  тэуекелддк  багасы,  етюзу  нарыгындагы  бэсекелеспк, 
маркетингпк жоспар, вндгрйгпк жоспар, уйымдастырушылык жоспар, 
каржылык  жоспар.  Бизнес-жоспардыц  максаты  -   кэсторыннын 
шаруашылык кызметшщ келешепн жоспарлау.
(К- Аганина, С. М^сабеков)
С ц м к п р
1.  Бизнес-жоспар ненщ багдарламасы болып табыпады?
2.  Бул жоспар неше жылга жасалады?
3
.  Жоспардьщ мшдетгерш атаныз.
4
.  Бизнес-жоспардын курылымында не аиыкталады'?
5.  Бизнес-жоспар кандай бел1мдерден тирады?
Непзп 
тусш1ктер 
Бизнес-жоспар -  бизнес-план 
Жеке мэмле -  отдельное соглашение, сделка 
Жоспарлы уйымдастырылган -  планово организованная/ый/
Шыгынды багалау -  оценивать расходы 
Пайдалылыкты аныкгау -  определение прибыли 
Непзп керселаш -  основной показатель 
Кдржылык мумкшднсгер -  финансовые возможности 
Даму баллы  -  направление развития 
Кдржыландыру кез1 -  источник финансирования 
Шаруашылык  кызмегпнщ  келешеп  -  будущее  хозяйственной 
деятельности
Тауар сипаттамасы -  характеристика товара 
втюзу нарыгы -  рынок реализации
30 -мэтш бойынша тапсырмалар
30.1  Мэт
1
нд| окыныз, аударыныз, сурактарга жауап 6ер\н\з. 
Прочитайте текст, переведите, ответьте на вопросы.
ЗОЛ  Н епзп  тусшктерге  назар  аударыныз,  такырып
 
бойынша  жай  сейлемдер  едрастырыныз  /магпнд!  пайдалана
 
отырып/.
Обратите  внимание  на  основные  понятия, 
используя 
текст, 
составьте с ними простые предложения по теме.
У лп:  бизнес-жоспар -  Бизнес -  жоспар 3-5 жылга жасалады.
3 0 3  К д о к т ш н е  аударыныз:
Переведите на казахский язык:
219

Профамма  сделок,  документ  предпринимателя  ,  коммерческая 
тайна,  рыночный  сектор,  реализация  товара,  вычислить  расходы, 
экономическая основа, производственный п лан, характеристика услуг
30.4  Сойлемдерд1  орыс  тинне  аударыныз,  турлаулы  сейлем 
мушелерж керсетЫз:
Переведите  предложения  на русский язык,  определите 
главные 
члены предложения:
Бизнес-жоспар  ic-эрекеттер кешеншен турады. Жоспарлау - сол 
кешендердщ  6ipi.  Бизнес-жоспар  -   ic-эрекет  жуйеа.  Бизнес-жоспар 
койылган 
максатка 
жетуге 
багытталган. 
Бизнес-жоспар 
icriH 
пайдалылыгын 
аныктайды. 
Жоспарда 
каржыландыру 
коз1 
де 
белпленед!.
30.5  Сейлемдерд!  казак  тинне  аударыцыз,  аударылган 
сейлемдерде турлаусыз мушелерд
1
 белг
1
лец
1
з:
Переведите  предложения  на  казахский  язык,  в  переведенных 
предложениях выделите 
второстепенные члены предложения:
В  составе  бизнес-плана указаны  задачи  и  цели  фирмы.  В  плане 
даются  и  экономические  результата  работы.  Резюме  входит  в  план 
предпринимателя. В бизнес-плане характеризуются товары и услуги.
30.6 Кестеш мецгеры, такырып бойынша сейлемдермен /6-7/ 
толтырыцыз, 
сейлемдердеп  сездердж  орын  тэрпбже  кец1л 
аударыцыз:
Изучите  таблицу,  заполните  ее  предложениями  по  теме  /6-7/, 
обратите внимание на порядок слов в предложении:
Сейлем
К1м?Юмдер? 
Не? Нелер?
Кайда?
Кандай?
Не?
Не icTeHfli?
Кэсшкер
Бизнесте
мына
М
1
ндетп
Шешед!
30.7 
Жаца  сез  TipKecrepiH  пайдаланып,  «Бизнес-жоспар 
керек пе» такырыбы бойынша диалогты аяктацыз:
Используя  новые  словосочетания,  закончите  диалог  по  теме 
«Бизнес-жоспар керек пе?»:
- Бизнес-жоспар  деген не?
-  Бизнес-жоспар багдарламага уксас: ол...
-  Ол не уипн........
220

30.8 
Сейлемдерд!  аяктаныз,  жакшала  берйлген  еткгпктерд! 
казак типне аударып, керекп формасына койыныз:
Закончите предложения, переведите данные в скобках  глаголы, 
поставьте их в нужной форме:
Бизнес операциялар кешеншен (туру).
Жоспарлау жеке мэмлелерд
1
 (кке асыру).
Мен бурын жоспар жасауды (бшмеу).
Ол ережеш бшмей, бизнес-жоспарды 6ip жыл га гана  (жасау).
Сен  жоспарыцда  тандаган  нарык  секторындагы  жагдайды 
(игеру).
Ei3 непзп керсепаштерд
1
 (аныктау).
Сендер жоспарда шыгындарды (есептеу).
С1здер icrin пайдалылыгын (есептеу).
Уй тапсырмасы:
1)  жаца 
свадердц  сез  TipicecrepiH  жаттацыз,  сейлем 
курастырыцыз;
выучите  новые  слова  и  словосочетания,  составьте  сними 
предложения;
2)  «резюме»  cesi  бойынша  сеэд!к  макаласын 
/  свзд
1
ктен/ 
жазып 9келщ1з;
выпишите из словаря словарную статью по слову «резюме»;
3) мэтжшц жоспарын жасаныз;
составьте план текста;
4)  эпиграфты  казак тЫнде  курастырылган  3-4  сейлеммен 
TyciivQpiab;
объясните  слова  эпиграфа  с  помощью  3-4  предложений  на 
казахском языке.
221

Эдебиеттер
1  Аканова  Д.  X.  и  др.  Ресмичскери  казак т ш .  Окулык  кешеш. 
Bipimui  денгей.  Екжип децгей.  YiuiHiui децгей. - Официально-деловой 
казахский язык.  Учебный комплекс. Первый уровень. Второй уровень. 
Третий уровень. -   Алматы  : Арман-ПВ, 2002. -   1  кн. -   408 с.
2  Аканова Д . Х и  др.  Ресми-гскери казак т ш . Окулык кешеш. 
Грамматикалык  тусшктеме.  -  Официально-деловой  казахский  язык  : 
учебный  комплекс.  Грамматический  справочник.  —  Алматы 
Арман-ПВ, 2002. — 2 кн. -   192 с.
3  Бектуров  Ш.  К.,  Бектурова  А.  Ш.  Казак 
Tini 
(ана  т ш  
децгешнде уйрету куралы). -  Алматы  : «Эдшет» ЖКМ, 2002. -  288 б.
4  Бектурова  А.  Ш.,  Бектуров  Ш.  К.  Казахский  язык  для  всех.
-  Алматы  : Атамура, 2004 -  720 с.
5  Казахско-русский  словарь  :  Ок.  50 000  слов  /  под  ред. 
Член-корр. НАН РК Р.Г. Сыздыковой, проф. К. Ш. Хусаин. -  Алматы : 
Дайк-Пресс, 2002. -  1008 с.
6  Русско-казахский  словарь  :  70 000  слов  /   под  ред. 
Н.  Т.  Сауранбаева,  Г.  Г.  Мусабаева,  Ш.  Ш.  Сарыбаева.  -   3-е  изд., 
перераб. и дополн. -  Алматы  : Дайк-Пресс, 2005. -  1152 с.
7  Сабырбаев  Б.  Экономикалык  терминдердщ  орысша-казакша 
туЫщцрме с е з д т . —  Алматы : Казахстан,  1993. -   150 б.
10  Махмудов  X.,  Мусабаев  Г.  Кдзакша-орысша  сездж  : 
Казахско-русский словарь. -   Алматы : внер, 2001. -   512 6.
11 
Соколкин  Е.Д.  Павлодар:  Историко-информационный 
путеводитель. -  Алма-Ата : Казахстан,  1982. — 75 с.
12.  Рахимжанов  К.Х.  Теоретический  и  практический  курс 
казахского  языка  для  энергетических  специальностей.  -   Павлодар: 
2010.-241  с.
13.  Рахимжанов  К.  X.,  Акошева  М.  К.  Практический  курс 
казахского  языка:  учебное  пособие  для  студентов  специальностей 
машиностроения.  -  Павлодар: 2010. -  249 с.

А Косы мша 
(аныктамалык)
Кереку  -   Баян  ж ершен  Казахстан  Республикасынын  Ултгык 
гылым  академиясынын  12  академип  мен  13  корреспондент-мушеа 
шыккан.
Казахстан 
Республикасынын 
¥ л т гы к  
гылым 
академиясынын 12 академип:
1)  Сэтбаев  Каныш  Имантайулы,  геология-минералогиялык 
гылымдарынын  докторы,  КдзКСР  ГА 
академип,  КСРО 
ГА 
академип;
2) 
Эбдшдин 
Жабайхан 
Мубаракулы, 
философия 
гылымдарынын докторы, профессор, KJ* YFA академип;
3)  Бектуров  Эб1кен  Бектурулы  техникалык  гылымдарынын 
докторы, профессор, КазКСР ГА академип;
4)  Бейсембаев  Сержбай  Бейсембайулы,  тарих  гылымдарынын 
докторы,профессор, КР YFA академип;
5)  Дуйсенбёков  Зайролла  Дуйсенбекулы,  ауыл  шаруашылык 
гылымдарынын докторы, профессор, КрР ¥ГА  академип;
6)  Ержанов  Жакан  Сулейменулы,  техникалык  гылымдардын 
докторы,профессор, КР YFA академип;
7)  Жуматов  Хамза  Жуматулы, 
медицина  гылымдарынын 
докторы, профессор, КазКСР ГА академип;
8)  Кдйыпов  Арыктай  Кдйыпулы,  геология-  минералогиялык 
гылымдарынын докторы, профессор, 
КдзКСР Г А академип;
9)  Маргулан  Элкей  Хаканулы,  филология  гылымдарынын 
докторы, профессор, КазКСР ГА академип;
10)  Сагынов  Абылкас  Сагынулы,  техникалык  гылымдардын 
докторы, прфессор, КазКСР Г А академип;
11)  ЦЕФТ  Адриан  Лукьянович,  техникалык  гылымдардын 
докторы, профессор, КазКСР ГА академип;
12)  Шекин  Шапык  Шокинулы,  техникалык  гылымдардын 
докторы, профессор, КазКСР ГА академип.
223

Казахстан 
республикасынын 
Улттык 
гылым 
академиясынын 13 корреспондент-мушеа:
1)  Эбдщдин 
Мешрхан  Мубаракулы,  физика-математикалык 
гылымдарыныц докторы, профессор;
2)  Бэкенов  Мухтар  Мукапгулы,  геология-минерапогиялык 
гылымдарынын докторы, профессор;
3)  Бекмаканов  Ермукан  Бекмаканулы,  тарих  гылымдарынын 
докторы, профессор;
4)  Бектуров  Есен  Эбшенулы,  химия  гылымдарыныц  докторы, 
профессор;
5)  Гаэалиев  Арыстан  Мэулеиулы,  химия  гылымдарыныц 
докторы, профессор;
6) 
Дуйсембин 
Кабдракман 
Дуйсембинович, 
биология 
гылымдарыныц докторы, профессор;
7)  EciM  Fарифолла 
философия  гылымдарыныц  докторы, 
профессор;
8)  Кайыпов  Мэлж  Арыктайупы,  техникалык  гылымдарыныц 
докторы;
9)  Оцаев 
Ибраьим  Э1пгазыулы,  техникалык  гылымдарыныц 
докторы, профессор;
10)  Садыков  Токмухамед  Сэлменулы,  тарих  гылымдарыныц 
докторы, профессор;
11) 
Сэтбаева 
Шэмшиябану 
Каныпщызы, 
филология 
гылымдарыныц докторы, профессор;
12)  Уэлиев  Гаьип,  техникалык  гылымдарыныц  докторы, 
профессор;
13)  Шаканов  Еламан  Шаканулы,  биология  гылымдарыныц 
докторы, профессор.
224

Павлодар 
облысындагы 
Павлодар 
мемлекетпк 
университетше,  облыстык  кггапханага,  орталык  кешелердж 
6ipm e, 
Баянауыл  ауданындагы  шаруашылыкка  Султанмахмут 
Торайгыров 
eciMi 
бермген.
Султанмахмут Торайгыров 
(1893-1920)
Султанмахмут Торайгыров  1893 жылы 28 казанда Омбы уезшщ
Шагырай  болысында,  Кдрауыл  Шабар  ауылында  (icaaipri  Акмола 
облысы)  туган.  dxeci  Эбубэюр  кедей,  момын,  аккежл  адам  болган. 
Султанмахмутгыц  2  жасында  iueuieci  елш,  болашак  акын  жеттмдо 
пен  жокшылыкгын  такс i peri н  б1рдей  xopin  еседь  Эйел!  олгеннен 
кейш , экес! балаларын- Султанмахмут пен Байконырды- алып, езшщ 
туган  *epi-  Павлодар  облысынын  Баянауыл  ауданына  кешедь 
Акынныц балалык шагы  осында  етедьЭкеанщ  кемепмен  б  жасында 
хат  таныган  Султанмахмут  6ipa3  уакыт  ауылда  молдалардан  сабак 
алады.  Мукан-молда  баланыц  ынта-ж1герш,  эдебиетке  кумарлыгын 
тусшш, кемектеседо, баланыц акындык талабын куптайды.
1908  жылы Султанмахмут Баянауылдагы Эбдарахман  молданын 
медресесше 
Tycin, 
2-3  жылд?й окиды.  Осы  кезде акын сыкак олендер 
жазады,  молда  елец  жазуына  тиым  салады,  Султанмахмут  шыдамай 
окуды  тастап  кетедо.  1911  жылы  Султанмахмут  кыс  бойы  Нургали 
деген 
MyraniMHeH 
окиды,  соныц  кемепмен  казак,  татар  тшдервде 
шыккан  керкем  эдебиет  ютаптары  мен  газет,  журналдарды  о куга 
дагдыланады.
1912  жылы  Троицк  каласындагы  татар  медресесше  туседг 
Мунда  узак  окымайды:  каражаты  бол май,  кеп  киыншылык  керед!, 
ауру га шалдыгады. Жазда Троицк мацындагы 6ip ауылга бала окыту га 
кетед.  Осы  кездеп  елендержде  ез  талабын  ел  кажеп,  халык  муддеа 
тургысынан  тусжд1редК«Окып  жур ген  жастарга»,  «Талиптерге», 
«Окуда максат не?»)
1913жылы  Троицюде  «Айкал»  журналыныц  редакциясында 
кызмет 
icTenai, 
макал ал ары н  жариялайды,  «Камар  сулу»  романын 
ж азу га xipiceAi.
1914 жылы Баянауыл га барады. 0 з ауылында 
6ipa3 
бала окытып, 
каражат жинап, улкен кдлалардын 
6ipiHe 
о куга кетуд1 ойлайды.
1914 жылдыц куз!нде оку isAen, Семейге барады. Eip хатында ол 
былай  жазган:  «Колымдагы  каражаты м  Gip-ак  ай  туру га  жететш 
болды...».  Алтай  бойына(1916  жылдын кузше дети) жалданып  бала 
окытуга  кетед!.  Бул  жылдары  кептеген  елендер  мен 
«K
im
 
жазыкты?» 
атты романын жазады.
225

1916-1917 жылдыц кысында Томскще окып шыккан.
1917 жылы Семейге келед!, бул кезде Акпан 
TeHKepici  ic x e  
асып, 
патша  тактан  к р а га н   болатын.  Бул  хабарды  куана  карсы  алады, 
Семейдел  казак  комитепнде  кызмет 
ic re n , 
«Сарыарка»  газет!  мен 
«Абай»  журналына  елендер1  мен  макапаларын  бастырады.  «Алаш» 
партиясы мен Алашорда умметше тшектес болады.
1918  жылы  Баянауылга  кетед1.,  «Кедей»,  «Адаскан  OMip», 
поэмаларын,  олецдерш  жазады.  1919  жылы  Колчак  устемдш 
талкандалып,  С1б1рде,  Казакстаннын  солтусппнде  Кенес  ею меп 
кайта  орнай  бастайды,  уезд1к  ревкомныц  усынуымен 
ЦПдерп 
болысында  ревкомныц  терагасы  болып  сайланады.  BipaK  ол  жаца 
жумыстарыныц аргы  жагын  коре алмады.Ауруы  аскынып,  1920 жылы 
21  мамырда кайтыс болады.
Павлодар  облысы  Павлодар  каласында  орталык  кешеге, 
Баянауыл  ауданында  шаруашылыкка  Каныш  Сэтбаев 
eciMi 
берьлген, осы жерде галымнын  мемориалдык муражайы да бар.
Каныш Сэтбаев 
(1899-1964)
Павлодар  облысыныц  Баянауыл  ж ервде  дуниеге  келген.  1918 
жылы  Семейде  мугал
1
мдер  семинариясын  бтргеннен  кейш  (1918- 
1921)  Баянауылда  мугал1м  бола  ж урт,  туцгыш  алгебра  окулыгын 
жазган.  19  жасында  мугагпмдер  курсында  сабак  бердц  Баянауылда 
халык соты болды.
1926  жылы  Томскще  технологнялык  ннститутты  6iTipin,  1941 
жыл га дейш Мэскеу мен Карсакбайда инженерлж  кызметтер аткарды, 
Карсакбай  мен  Жезказгандагы  мыс  кешн,  Еюбастуз  кем1рш  ашты, 
Казакстан  кен  корларыныц  картасын  жасады.  Сол  жылы  КСРО 
Гылым  академиясынын  Казак  филиалындагы  Геология  гылымдары 
институтынын 
директорлыгына 
тагайындалады. 
1946 
жылы 
республикада 
Г ылым 
академиясы 
ашыл ганда, 
оныц 
туцгыш 
президент!  болып сайланды. К- Сэтбаевтыц гылымга коскан yneci зор, 
ол 640-тан астам гылым и ецбек жазган. К-Сэтбаев- алгашкы академик- 
Казакстан  металлогения  мектебшщ  непзш  салушы.  Оныц  курметше 
Марс  пен  Юпитердщ  аралыгында  айналып  журген  планета  «Сэтбаев 
планетасы» , минералдыц жаца 
Typi 
«Сэтбаев» деп аталды.
К Сэтбаев  Ленин  ордендер
1
мен,  2-дэрежел1  ¥лы   Оган  согысы 
ордешмен марапатталды.
Дуниежузийк  ЮНЕСКО  уйымы  К-Сэтбаевтыц  мерейтойына 
орай  1999 жылды «Сэтбаев жылы» деп жариялады.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет