Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы


 1929 жылғы латын алфавиті бойынша дұрыс



Pdf көрінісі
бет131/196
Дата09.11.2022
өлшемі2,31 Mb.
#48690
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   196
3. 1929 жылғы латын алфавиті бойынша дұрыс 
жазылған сөзді көрсетіңіз:
a) maзjna
b) maзьjna
с) мәзіjne
d) mәзenke
e) мәshіne
4. Қазақ жазуының алғашқы ғылыми орфографиялық 
конференциясы қашан, қайда шақырылды?
а) 1913 ж. Стамбулға в) 
1926 ж. 26 ақпан Бакуге
с) 1928 ж. 18 қазан Қазанға
d) 1929 ж. 2 маусым Қызылордаға 
е) 1930 ж. 6 мамыр Алматы
5. 1929 жылы қабылданған алфавиттің емлесін өзгертуге
байланысты алғашқы жоба кімге тиесілі?
а) Қ. Жұбанов b)
С. Аманжолов
с) С. Жиенбаев
d) А. Байтұрсынов 
е) Н. Төреқұлов
6. 1929 жылы қабылданған емле ережесі бойынша емле 
қандай принципке құрылған?
а) лексикалық в) 
морфологиялық с)
грамматикалық
d) лексико-грамматикалық 
е) фонетикалық
7. 1929 жылы қабылданған ереже бойынша қазақ
сөздеріндегі ерін үндестігі неше буынға дейін сақталу ке-
рек?
а) 1
в) 2
с) 3
d) 4
е)5
8. 1929 жылы қабылданған латын графикасындағы дау-
ысты дыбыстар саны қанша?
а) 11
в) 6 
с) 9 
d) 12
е) 13
13-дәріс. 1938 жылы емлеге енген өзгерістер
1933 жылдан бастап емлені өзгертуге байланысты
ұсыныстар беріле бастайды. Алғашқы жобаны Қ.Жұбанов
ұсынды. Ғалым ұсынған әліпбиде 24 әріп, бір дәйекші болды.
а <а>-<а’>, b <б>-<б’>, с<ш>-<ш’>, k <к>, q-<қ>, l <л>-
<л’>, r <р>-<р’>, s -m <м’>-<м>, d <д>-<д’>, n <н>-
<н’>, t<т>- <т’>, е -, ң <ң>- <ң’>, u -<у>-,
g<г>-<ғ>, х <х>-<х’>, у<ұ>-<ү>, һ <һ>-<һ’>, о <ө>-<о>, z <з>-
<з’>, і<ыj>-<іj>, ь<і>-<ы>, р<п>-< п’>.
248
249


Қ.Жұбанов f, h, х әріптері кірме сөздерде ғана емес, Оңтүстік
Қазақстан қазақтарының тілінде бар дыбыс және келешекте тілдің
термин (1934) сөздермен баю мүмкіншілігін ескерсек, бұл
әріптерден бас тарта алмаймыз және өзге түркі халықтарының
әліпбиімен бірдейлестіру үшін бұл үш әріпті әліпбиге енгі-
зу керек деді. Pravda, avarie, vьmpel, fabrik, fakt сөздерін b, p
әріптерімен таңбалаудың қиындығын айтты.
Giremәpon, Meknijke, Qarkop, sabet сөздерінің әртүрлі орфог-
раммаланып кеткенін жазды.
1936 жылы “һ әрпі әліпбиде болғанмен, қазақ сөздерінде
ұшырап жарымайды, тек одағайларда кездеседі” деп, әліпби
құрамынан ө, ә, j (й) және с таңбаларын шығарып, һ әрпін <ғ>
фонемасына беруді ұсынады. Ал j-ді і дауысты дыбыс әрпімен,


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   196




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет