һ әрпі әліпбиде қалдырылсын деген пікір, бірінші буыннан
басқа буынға ә әрпін жазбау, орыс тілінен енген сөздердің
соңғы буынына қарап қосымша жалғау сияқты пікірлер
тұрақтана бас-тайды.
Ал э таңбасын ұ таңбасымен ауыстыру туралы ұсыныс
1951ж. 15 тамызында ресми түрде қабылданады (э – ұ).
1957ж. Қазақ тілі негізгі емле ережелері қабылдағанға дейін
қазақ жазуының тарихында бірнеше ұсыныс болған. Оның
алдыңғысы 1939ж. әліпби жобасы, 1940ж. емле жобалары бол-
са, соңғысы 1953ж. 28 ақпанда “Қазақстан мұғалімі” газетінде
ұсыныс ретінде жарияланды. Әліпбиде 40 әріп рет санымен
бел-гіленді, ә әрпі е таңбасынан кейін орналастырса да,
әліпбидің рет санына алынбады. Ал һ әрпі алфавитте болмады.
Әліпбедегі әріп реті қазіргі әліпби тәртібімен бірдей. Ереженің
1953ж. нұсқасы мен қазіргі нұсқасының арасындағы
өзгешеліктерге на-зар аударайық (6-кесте).
6-кесте – Ереженің 1953ж. нұсқасы мен қазіргі нұсқасының
арасындағы өзгешеліктер
1953 ж. нұсқасы 2005 ж. нұсқасы а, е, о әріптері сөздің барлық
а, е , ы, і әріптері сөздің барлық
буынында жазылады
буынында жазылады
ә, ө, ұ, ү әріптерікінә,күмән, ә, ө, ұ, ү әріптерікінә,күмән,куә, куә, мазмұн, мақұл сөздерінде
мазмұн, мақұл сөздерінде соңғы
соңғы буындарда жазылады.
буындарда жазылады.
276
277
ый тіркесітый,сыйсөздерінде ый тіркесітый,сыйсөздері мен
жазылады, бұл сөздерге
туынды сөздерде де жазылады
қосымша жалғанғанда жалаң
(сыйлық, сыйымды, тыйылу).
и жазылады(силық,сиымды, тиылу)
