Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

Ауызша тіл – дыбысталатын және естілетін, өзіндік жүйесі мен құрылымы бар, тілдің қатынас формасы. Позиция

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Pdf көрінісі

бет	231/234
Дата	16.12.2023
өлшемі	1,82 Mb.
	#140228

1 ... 226 227 228 229 230 231 232 233 234

Байланысты:
Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

Ауызша тіл
– дыбысталатын және естілетін, өзіндік жүйесі
мен құрылымы бар, тілдің қатынас формасы.
Позиция
–шеп– дыбыстардың сөйлеу барысында келетін
орны.
Басқы, ортаңғы, аяққы позиция
– сөздің басында, ортасын-
да және аяғында келетін дыбыстардың айтылатын орны.
Әлді позиция –
дыбыстың фонетикалық қоршауға тәуелсіз
болатын шебі.
Әлсіз позиция –
дыбыстың фонетикалық қоршауға тәуелді
болатын шебі.
Тілдік жүйе –
кез келген тілдің фонетикалық, морфологиялық,
синтаксистік, лексикалық деңгейлері арқылы жарыққа шығатын
нормаланған инвариант жүйе.
Инвариант дыбыс (өздік реңк) –
фонема, яғни дыбыс арқылы
айтылатын, әріп арқылы жазылатын, тілдің парадигмалық
жүйесіндегі дыбыстың негізгі реңкі.
Вариант дыбыс (өзгелік реңк)–
айтылу кезінде тілдегі басқа
фонемаға ұқсап кететін, дыбыстың уақытша түрленімі.
Вариация (бөгде реңк) –
айтылу кезінде тілде жоқ, бөгде
тілдің дыбысына ұқсап кететін, дыбыстың уақытша түрленімі.
Дыбыс қоры –
бір фонеманың өздік, өзгелік, бөгде реңктерінің
жиынтығы
Сөз (речь) –
тілдің қолданыстағы қалпы
Жазудың негізгі категориялары –
жазу теориясының негізгі
ұғымдары: әліпби, графика және орфография
Әліпби –
белгілі бір жазба тілдегі әріптердің реттелген
жиынтығы.
Көне түркі жазуы –
V-VIII ғғ. түркі халықтарының руна
таңбаларынан тұратын төл жазуы.
Араб графикасына негізделген қазақ жазуы –
Х-ХіХ ғғ.

340
341
қазақ даласында қолданылған, қазақ жазба тіліне қызмет еткен
араб алфавитін пайдаланған қазақ жазуы.
Жәдид жазуы –
дауысты дыбыстар харакаттар арқылы емес,
таңба арқылы берілген, араб әліпбиіндегі басы артық таңбалар
аз қолданылған, демократиялана бастаған қазақ жазба тіліне
қызмет еткен араб графикалық қазақ жазуының кейінгі жүйесі.
Қадим жазуы –
дауысты дыбыстардың таңбаланбауымен
ерекшеленетін араб графикасына негізделген қазақ жазуы.

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 226 227 228 229 230 231 232 233 234