142
143
Сондықтан
сөз бірден жуандап кетпей,
алдыңғы дауыстының
реңкін ала жүріп, бірте-бірте өзгеретінін
әрқашан біліп отыру
керек. мысалы,
кінәламау – кінәләмау, күмәнданғандықтан
– күмәндәңғандықтан, рәсуаланғанмен – рәс
ү
уәләңғанмен
де-
ген сияқты екінші буында
ә
келетін сөздер үшінші буында
а
-ға
жуықтап,
ә
-нің реңкін сақтап, яғни
а
мен
ә
-нің ортасында ай-
тылып, сөз аяғында жуан дыбыстауға көшеді. Сонда бейүндес
жазылатын сөздерді жіңішкеден жуанға, бірте-бірте, буын жігін
ажыратпай өткізіп айтатын болсақ, сөз табиғи қалпын сақтап,
үндесімді шығатын болады. Оны былай көрсетуге болады:
ә – б
– а
Мына сөздердің айтылу нормасын сақтап, жаттығып
көріңіздер:
пәруана – пәр
ү
үәнб
пәруардігер – пәр
ү
уәрдігер
пәруайсыздану – пәр
ү
уәйсізденүу
пәруайсыз – пәр
ү
уәйсіз
пәтуа – пәт
ү
уә
пәтуаласу – пәт
ү
уәлбсұу
пәтуаластыру – пәт
ү
уәлбстырұу
рәсуа – рәс
ү
уә
рәсуаланғанмен – рәс
ү
уәлбңғбммен
Сондай-ақ
ш, ж
мен
й
-дің аралығында жазылатын
а
дыбысы
айтуда жіңішкеріп,
ә
-ге ұқсап кетеді:
шай – шәй, жай – жәй.
Бұл
позициядағы
ә
-нің жіңішкеруі өзінен кейінгі буынды да қамтиды.
Бірақ сөз соңында, әсіресе қосымша қосылғанда сөз бірте-бір-
те жуандай береді. Сонда
Достарыңызбен бөлісу: 
