Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы
жүктеу/скачать 1,76 Mb. Pdf көрінісі
|
| а-ә,
е, э ) және жуан-жіңішке езулік қысаң ( ы-і ) – ауытқу бар. Проф. А.Аманжолов дауыстылар жүйесінің сақтала берме-гені жергілікті фонетиканы білдіре ме, әлде емле тұрақсыздығын бере ме деп, дl/il, jati//jiti параллельдерін көрсеткен. Сонда, біздің ойымызша, ы-и (і) сына дауыстысының ашық езуліктен ( а-ә, е, э ) толық ажырай қоймағанын, кейде онымен жұп құрайтынын көреміз. Оған қазіргі түркі тілдері тұрғысынан алсақ, түбірдегі жуан, жіңішке, ашық езулікке қосымша жалғағанда қысаң езулік- тер сәйкесетіні дәлел. М.Томанов ұйғыр тіліндегі ә дыбысы бар 154 155 сөзге аффикс жалғанғанда ә-е , көпбуынды сөздердің соңғы буы-нында и -ге айналатынын (бәл-белким, кәлимиң), е дауыстысы көне түркілік а дауыстысының көрінісі екенін, а фонемасы ә, е, и -ға сәйкескенін айтады. Енді көне түркі жазуындағы еріндік графемалардың (о-у, ө- ү) таңбалануын және ерін үндестігінің берілуі туралы. Ескерткіштерде < o y > гиперфонемасы бір таңбамен, < Y o > бір таңбамен бірелген. Еріндік дауыстылардың графемасы жуан- жіңішкелікпен айрылған. Сонда өд (уақыт), үч (үш), күн сөздерін [ү], [ө] дыбысы арқылы да оқуға болады. Зерттеулерде бұл гра- фема қандай белгіге сүйеніп <ө> не <ү> болып оқылатыны ай- тылмайды. Дегенмен, мынадай ерекшелікті байқауға болады. Ескерткіштерде жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|