Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы

часы», «железная посуда») карал айтады. Бір тілдегі зат есім дер екінші бір тілде

жүктеу/скачать 5,78 Mb.

Pdf көрінісі

бет	11/174
Дата	18.10.2023
өлшемі	5,78 Mb.
	#118714

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 174

Байланысты:
file-4107 3

часы», «железная посуда») карал айтады. Бір тілдегі зат есім дер екінші бір тілде
сын есім түрінде аударылуы, керісінше, екінші бір тілдегі сын есім дер басқа бір
тілде зат есім түрінде аударылуы мумкін. Алайда белгілі бір тілдегі сөздердін
қай сөз табына қатысты екендігін ш еш у үш ін аударма өлшем болмаска тиіс.
Мысалы, орыс тіліндегі дет ская игрушка, сахарная свекла тэрізділер казак тіліне
бала ойыншыгы, цант цызылш асы түрінде аударылып жүр (сахарная свекла газет,
ж урналдарда цант цызылш асы түрінде аударылып жүр. Қанттың кызылшасы
болмайтынын ескерсек, сахарная свекла деген ді цант цызылша деп аударған жөн).
Бұл тіркестерде орысша детская, сахарная деген сын есім дер қазақша бала, цант
деген зат есім дерм ен аударылған. Қазақша аудармасына карап, орыс тіліндегі
дет ская игруш ка (казакшасы - бала ойыншыгы), сахарная свекла (казакшасы -
қант кызылша, деген дердін кұрамындағы детская, сахарная тэрізді сын есім дерді
зат есім дер д еп есептеуге болмайтыны сиякты, орысша аудармасына карап, цалта
сагат (орысшасы - «карманные часы»), т ем ір ы ды с (орысшасы — «железная
п осуда») деген дердің күрамындагы калта, темір деген зат есім дер ді сын есім дер
деп санауга, эрине болмайды. Түркі тілдерінде, соның іш інде казак тілінде,
сөздер дін түбірі н ем есе негізі д ер б ес сөздер ретінде колданыла береді ж эне
олардың кұрамында орыс тілін дегідей сөздің кай сөз табына катысты екендігін
аңгартып тұратын көрсеткіштер болмайды. А лайда мүнын өзі түркі тілдеріндегі
сөз талтарының бір-бірінен жігі ажыратылмагандыгының белгісі ем ес, олардагы
сөздердің морфологиялык ерекш елігі^олы п табылады.
16

жекеше ілік септіктегі сөздердің формалары (бұлардың екпіні соңғы
буында) оны ң
руки, ноги
түрінде айтылатын атау септіктегі көпше
формасынан (бұлардың екпіні алгашқы буында) екпіннің эр басқа
буынға түсуі арқылы ажыратылады. Екпінді тиянақты тілдерде,
мысалы, түркі тілдері мен француз тілінде, екпіннің сөздердің
лексикалық магыналарын да, грамматикалық мағыналарын да
ажыратуға қатысы болмайды.

жүктеу/скачать 5,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 174