тілінде грамматикалық қатынастарды
білдіруде айрықша қызмет
атқарады. Қазақ тілінде кейде сөздердің орын тәртібі жалгаусыз
байланысқан анықтауыш сөз
бен анықталғыш сөздің жігін
ажыратуга мүмкіндік береді. Мысалы,
сагат цалта
деген сөз
тіркесі мен
цалта сагат
деген сөз тіркесінің мағыналары бір-
бірінен анықтауыш пен анықталғыш
сөздің орын тэртібі жағынан
ажыратылады. Жалпы түркі тілдерінде, соның ішінде қазақ тілінде,
жалғаусыз байланысқан сөздердің (сөйлем мүшелерінің) орны
тұрақты болады да, олардың калыпты орны өзгере бермейді. Кейбір
лингвистер қазақ тілінің осы ерекшелігін жете аңгармай, бүл тілде
сөздердің орын тэртібі грамматикалық қатынасты білдіруде шешу-
ші қызмет аткарады деп есептейді1. Ал шындығына келгенде, қазақ
тілінде грамматикалық катынастар сөз түрлендіруші формалар мен
көмекші создер арқылы (оның ішінде әсіресе көмекші етістіктер
1 А. А. Реформатский былай д еп жазды: «Осы бір грамматикалык катынасты
(анықтауыш пен аныкталғыш катынасты - К. А .) білдіруде сөздер дін орын
тэртібі шешуші болып табылатын тілдер де бар; мысалы, казак тіл ін де (м ұнда зат
есім дер мен сын есімдер, әдетге ажыратылмайды) кайсысынын аныкталгыш («зат
есім »). кайсысынын аныктауыш («сын есім ») екендігін тек созд ер д ін орын тэртібі
бойынша айкындауга болады: сагат қалт а (сағат үш ін калта), қалт а сағат , ы ды с
т ем ір—темір ы ды с. Осылар т эр іздес кұбылыстар ағылшын тіл ін де д е к ездеседі...»
Достарыңызбен бөлісу: 
