Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы
В.М . Жирмунский, О границах слова. Сб. «М орфологическая структура слова в
жүктеу/скачать 5,78 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1 В.М . Жирмунский, О границах слова. Сб. «М орфологическая структура слова в
языках различных типов», М .-Л ., 1963, стр.25. 2 В.В. Виноградов, Русский язык, М .-Л ., 1947, стр.570. 3 М .М . Гухман, Глагольные аналитические конструкции как особы й тип сочетаний частичного и полного слова (на материале немецкого языка). Сб. «Вопросы грамматического строя», М., 1955, стр.323. 132 насы ісһ һаЬе деген көмекші етістікпен емес (бұл - осы шақтың формасы), осы көмекші етістіктің §езсһгіеЬеп деген есімшемен тіркесуі арқылы беріледі де, бұл тіркесте аталған есімше езіне тэн ырықсыз етіс мағынасынан айырылып қалады. М.М.Гухман неміс тіліндегі етістіктердің аналитикалық конструкциясына тэн төрт белгіні атайды. Ол белгілер мыналар: 1) аналитикалық конструкцияның сыңарларының өзара тығыз байланыстылығы, бөлініп ажыратылмайтындығы; 2) бөлініп ажыратылмауға негіз- делген «идиомалылығы»; 3) етістіктердің кұллі лексикалық жүйесін түгел қамтитындығы; 4) етістіктің өзара шарттас фор- маларының жүйесіне парадигматикалық қатардың элемент ретін- де енетіндігі'. Кейбір зерттеушілер бұл белгілердің үстіне қосым- ша бесінші белгі ретінде көмекші сөздегі элсіз екпіннің атауыш сөздегі күшті екпінге бағынышты болатындығын атайды2. Проф. В.Н. Ярцева аналитикалық конструкция туралы мэселені ағылшын тіліндегі деректердің (етістіктерге қатысты) негізінде зертгей келіп, аналитикалық конструкцияға тэн басты белгілердің қатарына оның түрақтылығын, етістіктер жүйесін тү- гел қамтитындығын, парадигма жүйесіне енетіндігін жатқызады3. Түркі тілдерінде сөздің аналитикалық формасы, соның ішінде етістіктердің аналитикалық формалары, соңғы жылдарда арнайы зерттеле бастады. Бүл ретте А.А. Ю лдашевтың «Түркі тіл- деріндегі етістіктің аналитикалық формалары» деген еңбегі мен Н.Оралбаеваның «Қазіргі қазақ тіліндегі етістіктің аналитика- лык формалары» деген диссертациясын атауға болады4. А.А. Ю лдашев аталган еңбегінде түркі тілдеріндегі етістіктің аналитикалық формасын толық мағыналы етістік пен белгілі бір көмекші етістік формасының грамматикалық мағына арқылы түтасқан бірлестігі деп таниды да, ондай грамматикалық мағына, біріншіден, - тұтасып келген құрылымдық элементтердің бірде- жүктеу/скачать 5,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|