Байланысты: akhanov k grammatika teoriiasynyn negizderi
§ 13. Жоғарыда аталған грамматикалык тәсілдер грамматика
лык мағыналарды сөз ішінде жэне сөз сыртында білдіру ыңғайына
қарай синтетикалық тэсіл жэне аналитикалық тәсіл болып
топталады. Синтетикалық тэсілдің катарына аффиксация, ішкі
флексия, екпін, тәсілдері енеді де, аналитикалық тэсілдің катарына
көмекші сөздер тэсілі, сөздердің орын тэртібі жэне интонация
тәсілдері енеді. Синтетикалық тэсіл мен аналитикалық тәсіл
туралы ұғымдардың эртүрлі тілдердің грамматикалық қүрылымы-
ның табиғатын айкындауда жэне танып білуде үлкен мәні бар.
Грамматикалык құрылымы синтетикалык тілдерде лексикалық
мағына мен грамматикалык мағына сөз ішінде бір-бірімен ұштасып,
өзара кірігіп кетеді де, сөз түтастық қасиетке ие болады. Ал
грамматикалық құрылымы аналитикалык тілдерде грамматикалык
магына лексикалық мағынадан алшақтап, лексикалық мағына
атауыш сөз арқылы берілсе, грамматикалык мағыналар атауыш
сөзбен тіркесе қолданылатын көмекші сөздер аркылы беріледі,
немесе атауыш сөздердің орын тэртібі, я болмаса интонация
аркылы беріледі1. Түркі тілдерінде аффиксацияның басым
болуымен бірге, көмекші сөздер (эсіресе көмекші етістіктер) тәсілі
катарласа, жарыса жүретінін ескерсек, бүл тілдерге синтетикалық
қүбылыспен бірге аналитизмнің де тэн екендігін мойындамаска
болмайды.
