Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы


§  6.  Созде  лексикалық  магына  мен  бірнеше  грамматикалық



Pdf көрінісі
бет7/237
Дата31.12.2021
өлшемі5,78 Mb.
#21265
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   237

§  6.  Созде  лексикалық  магына  мен  бірнеше  грамматикалық 
мағына  ұштасып  келеді.  Мысалы,  Ж ер  жырттъщ,  егін  салдық, 
цаітады  еңбек  (Жамбыл)  деген  сөйлемдегі  жырттъщ,  салдыц 
деген  сөздердің  лексикалық  мағыналарынан  басқа  бірнеше
1 Р.  А.  Будагов,  Введение в науку о языке,  издание 2-е,  М.,  1965,  стр.  226-227.


грамматикалық  мағыналары  бар:  1)  іс-әрекетгің  өткен  мезгілге 
қатысты  екендігін  білдіреді  (бұл -  шақтық  мағына,  соның  ішінде 
жедел  өткен  шақтық  мағына);  2)  іс-әрекетгің  бір  емес,  бірнеше 
субъект  арқылы  істелгендігін  білдіреді  (бұл  -   көптік  мағына);
3)  іс-әрекеттің  бірінші  жаққа  қатысты  екендігін  білдіреді  (бүл
-   жақтық  мағына).  Белгілі  бір  грамматикалық  мағына  (немесе 
мағыналар) белгілі бір лексика-грамматикалық топқа (сөз тобына) 
енетін  сөздердің  барлығына  бірдей  ортақ,  күллісіне  бірдей  тән 
болып  келеді.  Мысалы,  жоғарыдағыдай  шақтық,  жекелік-көптік, 
жақтық  мағыналар  -   мысалға  келтірілген  екі  етістікке  ғана 
(жырттъщ,  салдыц)  емес,  етістік  атаулының  барлығына  бірдей 
тэн грамматикалық магыналар.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   237




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет