Кенжебаева таттыгуль бекбалтиновна
жүктеу/скачать 1,84 Mb. Pdf көрінісі
|
| тәрбиелеу.
Білім беру іс-әрекетінің қызметі негізгі және анықтаушы ретінде орындалады. Оқытудың басты қызметі – білімді тұлғаны даярлау, ӛз бетінше білім іздеуге үйрету, оны тәжірибеде қолдануға мүмкіндік жасайтын іскерлік пен дағды құндылықтарының иесі ету. Дамытушы оқытудың қызметі студенттің тұлғасын, яғни шығармашыл, жасампаз, зиялы тұлғаны қалыптастыруда тәрбиелеушінің атқаратын рӛлі. Бұған негіз болатын іс-әрекет – студентпен оқытушы арасындағы іскерлік әріптестік үрдісі болып табылады. Зиятты тұлғаны екі аспектіде жан-жақты қарастырады. Біріншіден, бағалау тұрпатында шығармашылық қызмет ретінде қаралады, нәтижесінде қоғам пайдаланатын жаңа ӛнім пайда болады, екіншіден, тұлғаның ӛзіне арналған зияткерлік мағына тұрпатында қаралады [182]. Сондықтан зиятты тұлғаның ӛзін-ӛзі танытуға бейімдеуші талап-шарт ретінде түсініледі, зияткерлік 49 әлеуетін, қабілеттері мен дарындылығын, ішкі мүмкіндігін, яғни қорын жарыққа шығара алу қасиетін дамытуға арналған жағдай деп ұғынылады. Осыған орай, бұл жерде құндылық үрдіс нәтижесімен араласады, солайша болашақ мұғалімнің ӛзіндегі зияткерлік әлеуетін жүзеге асыруға мүмкіндік жасайды, мұнда нәтиже аса маңызды емес, маңыздысы – тұлғаның ӛзінің ӛзгеруі, ӛзі-ӛзі дамытуы, зиятты-шығармашыл субъект ретінде жетілуі. Оқытушы қызметінң негізгі құндылығы мынада: оқытудың болашақ мұғалім үшін, оның тұлға болып қалыптасуға қажетті ішкі әлемі мен сыртқы ортасын жасайтындығында. Тұлғаның ғылымды, адамдарды, ӛзін терең тануына ұмтылдыруында. Осы әрекеттер болашақ мұғалімнің қоғамдық бағытын дұрыс алуына мүмкіндік береді. Оқытудың аталмыш қызметтердің жүзеге асырылуы екі аспектіде қарастырылуы мүмкін. Біріншіден, педагогикалық үрдістегі оқыту мен білім берудің мазмұндық қыры туралы сӛз болуы тиіс. Екіншіден, осы педагогикалық үрдіс белгілі бір түрге енеді және әлеуметтік институт шеңберінде ӛзінің мәртебесіне ие болады. Сонымен, жоғары оқу орнындағы білім беру – бұл болашақ мұғалімінің рухани әлемін қалыптастыру үрдісі. Ол рухани және моралдық құндылықтардың ықпалымен құрылады. Оның құрамында мәдени орта, тәрбие, адам бейнесін, болмысын қалыптастыру жетістіктері жатады. Осыған орай оның ішіндегі ең басты деп білім кӛлемі емес, соңғыларының жеке қасиеттерімен, ӛз білімін тиімді пайдалана алу іскерлігімен байланыстыру танылады. Білім беруде әрқашан рухани әрекет немесе рухани қабілеттер сияқты формалды қырымен қатар материалды қыры да, яғни білім беру мазмұны да болатыны сӛзсіз. Санадағы мәдениет пен тәрбие үлгісін шынайы ақиқат дүниеге ұластыру үшін әлеуметтік құрылымдарды технологиялық құрылғыларға, яғни тәрбиеге аудару қажет [183 ]. Бірақ бұл жерде белгілі бір қиындықтар туындауы мүмкін. Ондай қиындықтар жоғары оқу орындарының педагогикасын дамыту кезеңдерінде кездеседі. Маманды дайындықтың стратегиялық мақсатын ӛңдеуші элемент ретінде модельдеу нағыз тактикалық шешім деңгейінде бола бермейтінін еске түсіруіміз керек. В.Н. Сагатовскийдің пайымдауынша, мұғалімнің моделі тек функционалды, технологиялы болуы мүмкін, ондай жағдайда маман психологиялық-педагогикалық стандарт деңгейі білім нәтижесінің сапалығымен сәйкес келетіндей жүйе ретінде қалыптасуы тиіс. «Құндылықтарды салыстырмалы ӛлшеу нәтижесінде әлеуметтану ғылымындағы ең қайғылы мәселе – бұл ғылымның гуманитарлы емес моделіне абсолютті түрде бағытталуы болып табылады» - деп кӛрсетеді 184 . Дегенмен де болашақ мұғалім моделі дайындықтың мақсаты мен міндетін дұрыс бағыттап алу үшін қажетті әрі керек. Болашақ мұғалім үшін қажетті жаңа талаптарды жүйелі түрде меңгеру, оның әлеуметтік бейнесін, құндылығын толықтай кӛрсету түрлі әдістемелік қағидаларға негізделеді. 50 Крылова Н.Б . болашақ маманның зияткерлік әлеуетін жүзеге асыру барысында мұғалімнің мәдениетін қалыптастырудың ең қажетті талаптары мен шарттарын анықтайды. Оларды үш блокқа жіктеп кӛрсетуге болады: жүктеу/скачать 1,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|