Кәсіпорындарды басқарудағы экономикалық талдаудың рөлі мен маңызы
Ұйымның еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуін талдау
жүктеу/скачать 6,06 Mb.
|
гос афо-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі құралдардың тиімділігін талдау
- Материалдық ресурстарды пайдалануды талдау
- Ұйымның айналым құралдарын талдау
- Ұйым қызметінің қаржылық нәтижесін талдау
- Маржиналдық табысты талдау
| Ұйымның еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуін талдау
Жұмыс күші қозғалысын талдау Ұйымның негізгі құралдарын талдау Негізгі құралдардың техникалық жағдайын талдау Негізгі құралдардың тиімділігін талдау Негізгі құрал- бұл өнім өндіруде немесе кәсіпорынды басқаруда еңбек құралы ретінде қолданылатын мүліктің бір бөлігі болып табылады. Негізгі құралдарға ұйымның қозғалмайтын мүлік, жер учаскілері, үйлер мен ғимараттар, машиналар мен жабдықтар, шаруашылықтың ішкі жолы тағы да басқаларын жатқызамыз. НҚ- талдаудың ақпарат көздері: Ұйымның бизнес жоспары Ұйымның техникалық даму жоспары Форма № 1 кәсіпорын балансы НҚ түгелдеу картасы Жоблық смета және техникалық құжаттар НҚ-Дың қозғалысын талдау: 1. Жаңарту коэф Кж = келіп түскен нқ құны/ кезең аяғындағы нқ құны 2. НҚ жаңарту мерзімі: М жаң = кезең асындағы нқ құны/ келіп түскен нқ құны 3. Шығу коэф К шығу = есептен шыққан нқ құны/ кезең басындағы нқ құны 4.Өсімше коэф Кө= НҚ –дың өсімше ұүны/ кезең басындағы нқ құны НҚ талдаудың мақсаты 1.Ұйымның негізгі қорларымен қамтамасыз етілуін анықтау 2.Олардың деңгейінің өзгеру себебін анықтау 3. Активтерді пайдалану нәтижелерін есептеу 4. Кәсіпорынның өндірістік қуаттығын пайдаланудың дәрежесін зерттеу 5. Негізгі қорларды тиімді пайдалану көтеру. НҚ техникалық жағдайын талдау: 1. Тозу коэф Ктозу = НҚ тозу сомасы/НҚ бастапқы құны 2. Жарамдылық коэф К жарамдылық= НҚ қалдық құны/ НҚ бастапқы құны Тозу коэф+Жарамдылық коэф = 1 НҚ пайдалану тиімділігін талдау 1. Қор қайтарымдылығы ҚҚ = Өнімді өткізуден түскен табыс/НҚ орт жлдық құны 2. Қор сыйымдылығы ҚС = НҚ орт жылдық құны/ Өнімді өткізуден түскен табыс 3. Қор қарулығы Қ қарулығы = НҚ орт жылдық құны/Жұмысшылардың орт тізімдік саны Қор қайтарымдылығы қор сыйымдылығынан үлкен болу керек. Сол кезде ұйым нқ тиімді пайдаланылады. Материалдық ресурстарды пайдалануды талдау Материалдық ресурстар - болып еңбек нысандары, осындай, құрамдас және технологиялық мұқтаждары үшін пайдаланылатын жартылай фабрикаттар, энергетика және отын, сондай-ақ негізгі және қосалқы материалдардың бөлінеді, өндірісте қолданылады. Бұл құндылықтар, адамның еңбегімен тауарларды өндіру болып табылатын түпкі мақсатқа, жұмыстар мен түрлі қызмет көрсету орындауға жіберіледі нысандары болып табылады. Материалды ресурстарды талдаудың ақпараттақ көздеріне жататындар: Материалдытехникалық жабдықтау жоспары Тапсырыстар Шикізат пен материалдарды жабдықтау келісім шарттары Материалдық ресурстардың бар болуы және пайдалану жөніндегі немесе өндіру шығындары туралы статистикалық есептілік нысандары Материалдық техникалық жабдықтау бөлімінің оперативті мәліметтері Материалдық ресурстардың келіп түскені жұмсағандығы және қалдықтары туралы аналитикалық бухгалтерлік есептің мәліметтері және басқалары. Ішкі көздер- бұл шикізат қалдығын қысқарту, қайталанбалы шикізатты қолдану , материалдар мен жартылай фабрикаттарды өзіндік дайындау, ғылыми-техникалық прогрес жетістіктерін енгізу нәтижесінде материалдарды үнемдеу. Сыртқы көздер – отырған келісім шарттарға сәйкес жабдықтаушлардан келіп түскен материалдық ресурстар жатқызылады. Материалдық ресурстармен қамтылғандығын талдау ағымдағы шикізат пен материалдар қорының көлемі, жеткізу аралығына жіне материалдың орташа тәуліктік шығыстарға байланысты. Талдау обьектілері: Шикізат пен материалдар Отын, энергия Жартылай фабрикаттар Акесесуарлар Талдау кезеңдері: 1. Кәсіпорынның материалдық ресурстарымен қамтылғандығын талдыу. 2. Материалдық ресурстардың пайдалану тиімділігін талдау. Ұйымның айналым құралдарын талдау Ұйым - белгілі бір ниеттер мен мақсаттарды орындау үшін кұрылған және ережелердің ресми құрылымымен, биліктік қатынастармен, еңбек бөлінісімен, шектеулі қабылдаумен сипатталатын ұжым түрі. Айналым құралдары — өндірістік айналым қорлары мен айналым қорларына авансталған қаржы. Айналым құралдары оның экономикалық мәнімен анықталады. Айналым құралдарына өндіріс процесі, сондай-ақ айналым процесі жатады. Кәсіпорынның айналым құралдары өнім өндіру мен сату процесіне қатысып үздіксіз айналым құрайды. Мұнда олар айналым аумағынан өндіріс аймағына және керісінше түсіп отырады. Айналым қорларына кәсіпорынның қоймасындағы дайын өнім, кассадағы және банктегі есеп шоттағы, сондай-ақ тиелген аяқталмаған есеп айырысудағы ақша қаражаты жатады. Өндірістік айналым қорларының және айналым қорлары сомасының ақшалай көрінісі кәсіпорынның айналым құралдарын құрайды. Кәсіпорынның айналым активтерін мақсатты басқару оларды жіктеуді қажет етеді. Түзілудің қаржы көздерінің сипаты бойынша: а) Жалпы айналым активтері — өз есебінен және қарыз капитал есебінен түзілген олардың жалпы- мөлшерін сипаттайды. ә) Таза айналым активтері — өз есебінен және ұзақ мерзімді қарыз капитал есебінен түзілген оның бөлігін сипаттайды. ТАА-КҚМ, (1) мұндағы, КҚМ — кәсіпорынның қысқа мерзімді қаржы міндеттемелері. б) Жеке меншік айналым активтері — кәсіпорынның өз есебінен түзілген айналым активтерінің бір бөлігі. ЖМАА= ОА-ҰҚК-КҚМ, мұндағы ¥ҚК — кәсіпорынның айналым активтеріне инвестицияланған ұзақ мерзімді қарыз капиталы. Егер кәсіпорын айналым құралдарын қаржыландыруға ұзақ мерзімді қарыз капиталын пайдаланбаған жағдайда жекеменшік және таза айналым құралдарының сомалары сәйкеседі. Түрлері бойынша: а) Шикізат, материалдар және жартылай фабрикаттар қорлары. Айналым активтерінің бұл түрі кәсіпорынның өндірістік қызметін қамтамасыз ететін запас түріндегі олардың кіретін материалдық ағымының көлемін сипаттайды. ә) Дайын өнім қоры (запасы). Сатуға, өткізуге арналған запас түріндегі олардың шығатын материалдық ағымының көлемін сипаттайтын айналым активтерінің түрі. Аяқталмаған өндірістің көлемі мен циклының ұзақтығы шағын болған жағдайда оны айналым активтерінің осы түріне қосады, болмаса — жеке бір түрге жатқызады. б) Дебиторлық қарыздар. Заңды және жеке тұлғалардың тауар, жұмыс, қызмет, берілген аванс бойынша және т.б. қаржы міндеттемелерімен көрінетін кәсіпорын пайдасындағы қарыз сомасын сипаттайды. в) Ақша активтері. Қаржы менеджменті тәжірибесінде оған ұлттық және шетел валютасындағы қалдық ақша ғана емес, сонымен бірге қысқа мерзімді қаржы салымдарының сомасын да жатқызады. Олар ақша активтерінің уақытша бос қалдығын инвестиция түрінде қарастырады. Яғни «ақша құралдарының алып — сатарлық қалдығы». г) Басқалар. Операциялық процесте қатысу сипатына қарай: а) Өндіріс цикліне (шикізат, материалдар және жартылай фабрикаттар запастары; аяқталмаған өндіріс көлемі; дайын өнім қоры) қызмет ететін айналым активтері; ә) Қаржы цикліне (дебиторлық қарыз және т.б.) қызмет ететін айналым активтері; Айналым активтерінің қызмет ету кезеңдеріне карай: а) «Тұрақты айналым капиталы» — айналым активтерінің тұрақты бөлігі. Ұйым қызметінің қаржылық нәтижесін талдау Ұйымның қаржылық нәтижесін талдау міндеттері: Абсолютті табыстылық көрсеткіштер жоспарының орындалуын бағалау; Табысқа әсер ететін фаторлардың әсерін анықтау және сандаық өлшеу; Табыстың өсу резервтерін анықтау; Ретабельділік коэф мен олардың деңгейіне әсер етуші факторларды зеоттеу. Түсім Түзілудің қаржы көздерінің сипаты бойынша: а) Жалпы айналым активтері — өз есебінен және қарыз капитал есебінен түзілген олардың жалпы- мөлшерін сипаттайды. ә) Таза айналым активтері — өз есебінен және ұзақ мерзімді қарыз капитал есебінен түзілген оның бөлігін сипаттайды. ТАА-КҚМ, (1) мұндағы, КҚМ — кәсіпорынның қысқа мерзімді қаржы міндеттемелері. б) Жеке меншік айналым активтері — кәсіпорынның өз есебінен түзілген айналым активтерінің бір бөлігі. ЖМАА= ОА-ҰҚК-КҚМ, мұндағы ¥ҚК — кәсіпорынның айналым активтеріне инвестицияланған ұзақ мерзімді қарыз капиталы. Егер кәсіпорын айналым құралдарын қаржыландыруға ұзақ мерзімді қарыз капиталын пайдаланбаған жағдайда жекеменшік және таза айналым құралдарының сомалары сәйкеседі. Түрлері бойынша: а) Шикізат, материалдар және жартылай фабрикаттар қорлары. Айналым активтерінің бұл түрі кәсіпорынның өндірістік қызметін қамтамасыз ететін запас түріндегі олардың кіретін материалдық ағымының көлемін сипаттайды. ә) Дайын өнім қоры (запасы). Сатуға, өткізуге арналған запас түріндегі олардың шығатын материалдық ағымының көлемін сипаттайтын айналым активтерінің түрі. Аяқталмаған өндірістің көлемі мен циклының ұзақтығы шағын болған жағдайда оны айналым активтерінің осы түріне қосады, болмаса — жеке бір түрге жатқызады. б) Дебиторлық қарыздар. Заңды және жеке тұлғалардың тауар, жұмыс, қызмет, берілген аванс бойынша және т.б. қаржы міндеттемелерімен көрінетін кәсіпорын пайдасындағы қарыз сомасын сипаттайды. в) Ақша активтері. Қаржы менеджменті тәжірибесінде оған ұлттық және шетел валютасындағы қалдық ақша ғана емес, сонымен бірге қысқа мерзімді қаржы салымдарының сомасын да жатқызады. Олар ақша активтерінің уақытша бос қалдығын инвестиция түрінде қарастырады. Яғни «ақша құралдарының алып — сатарлық қалдығы». г) Басқалар. Операциялық процесте қатысу сипатына қарай: а) Өндіріс цикліне (шикізат, материалдар және жартылай фабрикаттар запастары; аяқталмаған өндіріс көлемі; дайын өнім қоры) қызмет ететін айналым активтері; ә) Қаржы цикліне (дебиторлық қарыз және т.б.) қызмет ететін айналым активтері; Айналым активтерінің қызмет ету кезеңдеріне карай: а) «Тұрақты айналым капиталы» — айналым активтерінің тұрақты бөлігі. Маржиналдық табысты талдау Маржиналдық табыс-бұл компанияның кірісі мен оның өзгермелі шығындары арасындағы айырмашылық. Бірақ компанияның тұрақты шығындары мен пайдасын шегермей. Қарапайым сөзбен айтқанда, шекті кіріс-бұл кәсіпорын ала алатын шекті пайда. Оны кейде кәсіпорынның таза кірісін қалыптастыруға және тұрақты шығындарды қаржыландыруға қалай әсер ететінін түсіну үшін "жабу жарнасы" деп атайды. Маржалық талдау-берілген шектеулер кезінде осы шамалардың деңгейін болжау негізінде сату (өнім шығару) көлемінің, өзіндік құн мен пайданың арақатынасын талдау. Маржалық талдаудың негізі шығындарды айнымалылар мен тұрақтыларға бөлу болып табылады. Маржалық талдаудың негізгі категориясы маржалық кіріс болып табылады, ол өнімді сатудан түскен кіріс пен ауыспалы шығындар арасындағы айырмашылықты білдіреді. жүктеу/скачать 6,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|