Анықтама: Кездейсоқ шама мен оның математикалық күтімінің айырымы ауытқу деп аталады.
Ауытқу мынадай таралу заңымен беріледі:
Теорема: Ауытқудың математикалық күтімі 0-ге тең:
.
Анықтама: Дискретті кездейсоқ шаманың дисперсиясы (шашылуы) деп кездейсоқ шаманың математикалық күтімінен ауытқуының квадратының математикалық күтімін айтамыз
Теорема: Дисперсия Х кездейсоқ шамасының квадратының математикалық күтімі мен математикалық күтімнің квадратының айырымына тең:
Дисперсияның қасиеттері
С тұрақты шамасының дисперсиясы 0-ге тең: D(С)=0.
Тұрақты көбейткішті дисперсия таңбасының алдына квадраттап шығаруға болады
3. Егер кездейсоқ шамалар тәуелсіз болса, онда қосындының (айырманың) дисперсиясы дисперсиялардың қосындысына тең:
Орта квадраттық ауытқу
Кездейсоқ шаманың орта мәнінің маңайындағы мүмкін болатын мәндердің шашылуын бағалау үшін сипаттамалар да қарастырылады. Оған орта квадраттық ауытқу жатады.
