ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмыстың нәтижесінде біз татуластыру құқықтық әрекеттердің дербес құбылысы ретінде қалыптасып келе жатыр деген тұжырымдамаға келдік. Татуластыру процесті шегіндегі азаматтық дауларды реттеуге байланысты қатынастарды реттейтін нормаларды біріктіретін салааралық институт деп қарастыруға болады.
Даулы мәселелер мен қақтығыстардың басқа механизмдерінің арасындағы татуластырудың орны туралы мәселелерді қарастыра келе, мемлекетпен мойындалған құқықтық дауларды реттеу және шешудің барлық тәсілдерін бірыңғай жүйемен өзара тығыз байланыстыра отырып, қарастыру керек. Бұл жүйеде әр түрлі құқықбұзушылықты қайта қалпына келтіру нысанына қарай дауларды реттеу мен шешудің екі қосалқы жүйесі ұсынылады: юрисдикциялық және юрисдикциялық емес. Кәсіби делдалдың құқықты қолданбайтынын және міндетті күші бар шешім шығара алмайтынын ескеретіндіктен, татуластырудың процедураны дауларды реттеу мен шешудің бірыңғай жүйесінің юрисдикциялық емес қосалқы жүйеге жатқызуға болады.
Заңға сәйкес, татуластыру бұл бейтарап үшінші тұлғаның қатысуымен және ұйымдастыруымен өткізілетін, тараптар арасында туындаған дауды өзара түсіністікпен келіссөз жүргізу арқылы шешу процедурасы. Мұндай тәсіл бұзылған құқықтарды қайта қалпына келтіру үшін қолданылатын ең тиімді жол болып табылады.
Татуластырудың айрықша белгілеріне келесілерді жатқызуға болады:
1) татуластыру – құқықтық дауларды шешудің альтернативті жолы;
2) татуластыру – құқықтық дауларды реттеудің юрисдикциялық емес тәсілі;
3) татуластырудың тараптары даулы мәселенің тараптары мен кәсіби делдал.
Ең ерекше белгісіне оның мазмұнын құрайтын келесі екі компонентті жатқызамыз: тараптардың келіссөздері мен кәсіби делдалдың қызметі (татуластырудың бағыттары).
Татуластыру қағидалардың екі жүйесінің негізінде қолданылады. Дипломдық жұмыста қызметі бойынша қағидалардың екі тобы көрсетілген: 1. Ұйымдастырушылық қағидалар, яғни татуластырудың өткізілуін ұйымдастыру ерекшеліктері мен тараптарының мәртебесін сипаттаушы.
2. Процедуралық қағидалар, яғни бітімгепшіліктің процедурасының өткізілу тәртібін сипаттайтын қағидалар.
Бірінші қатарға еріктілік қағидасы мен бейтараптылық қағидасы, ал екінші қатарға құпиялылық, дербестілік және тараптардың теңдігі мен ынтымақтастығы қағидаларын жатқызылады.
Қазақстандық тәжірибедегі татуластырудың келешегін талдайтын болсақ, оның дамуының негізгі екі бағытын көрсетуге болады:
1. Дауды альтернативті түрде шешу механизмі ретінде.
2. Қазақстандық іс жүргізуде қолдануды тәжірибе жүзінде іске асыру.
Аталған институтты талдау нәтижесі бойынша, азаматтық іс жүргізу құқығында татуластыруті қолдану мен оны әрі қарай дамытуға байланысты келесідей қорытынды тұжырымдарды жасадық:
1. Әлемдік ынтымақтастық қазіргі татуластыру процесі аясындағы құқық нормалардың толық және айқын болмауына байланысты, татуластыру процедураға қатысты механизмді нақтылау қажеттігінің туындауына сәйкес, тез арада барлық мемлекеттер мен аймақтарда міндетті заңды күші жүретін, құқық нормалары айқын және нақты көрсетілген бірыңғай стандарттар қабылдау қажет.
2. Татуластырудың нақты анықтамасын көрсететін және процедураның ұйымдастырылуын реттейтін халықаралық Конвенция қабылдау керек.
3. Қазақстан Республикасының ішінде және одан тыс азаматтық іс жүргізу құқығы бойынша туындап жатқан мәселелерді реттеп, заңдылығын қадағалап отыратын арнайы ұйымдар құру қажет.
4. Қазақстан Республикасының «Татуластыру туралы» Заңының кейбір нормаларын өзгертіп, басқа да ұлттық заңнамалардағы татуластыруке байланысты өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажет.
Дипломдық жұмыстың нәтижесін ең алдымен татуластыру процедурасын реттеу нормаларын кодификациялау кезінде пайдалануға болады. Сондай-ақ, еліміздегі татуластыру мәселелерін шешу кезінде және оны жетілдіру үшін қажетті материалдар ретінде қолдануға болады. Одан басқа дипломдық жұмысты татуластыру дисциплинасын оқыту қолға алғанда ақпарат көзі ретінде, сондай-ақ, келешекте зерттеу жұмыстары үшін пайдалануға болады.
Пaйдaлaнылғaн әдeбиeттeр тiзiмi [1]
1. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодекс (жалпы бөлім) (2020.10.01. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодекс (1999 ж. 1 шілдегі
№ 409-1) (ерекше бөлім)
3. «Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік Кодексі» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 31 қазандағы № 377-V Кодексі (2020.06.05. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
4. Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 3 шілдедегі № 226-V Қылмыстық кодексі (2020.25.05. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
5. Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 4 шілдедегі № 231-V Қылмыстық процестік кодексі (2020.25.05. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
6. Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414-V Еңбек кодексі (2020.13.05. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
7. «Әкімшілік құқық бұзұшылық туралы» Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 5 шілдедегі № 235-V Кодексі (2020.06.06. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
8. «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 26 желтоқсандағы № 518-V Кодексі (2019.27.12 берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
9. Посырева Е.И, Стернин И.А. Посредничество или татуластыру: к вопросу о терминологии. Третейский суд.-2007. №1.-С.10-16
10. «Татуластыру туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 28 қаңтардағы № 401-IV Заңы.
11. Баймолдина З.Х. Гражданское процессуальное право Республики Казахстан; В двух томах. Т. 2. Особенная часть (Темы 16-30). Учебник. -Алматы; КазГЮА, 2001. - С. 80.
12. Гета М.Р., Рахимбердин К.Х., Кусе Р. Модель службы пробации в Казахстане и других государствах Центральной Азии. - Алматы: Киик, 2006
13. Сулейменов М.К. Арбитражные (третейские) суды в Казахстане: прошлое, настоящее, будущее - Алматы: Казахстанский Международный Арбитраж, НИИ частного права, 2007. - С. 410-416 (на русс, яз.), с. 416-421 (на англ. яз.).
14. Сулейменов М.К., Куанышев Б.Г. Альтернативные процедуры рассмотрения споров. - В кн.: Международный коммерческий арбитраж. Сб. статей и документов (на русс, и англ. яз.) / Отв. ред. И.П. Грешников. - Алматы: Юрид. Центр «1US», 2002. - С. 140-152.
15. Хьюлитт-Дэюеймс Марк, Гоулд Николас. Международный коммерческий арбитраж: Практич. пособие / Пер. с англ. яз. и науч. ред. В.А. Смирнова. - Алматы: ТОО «АянЭдет», 1999.
16. Брыжинский А.А. Альтернативное разрешение правовых споров и конфликтов в России: Автореф.дис. …канд.юрид.наук.-Саранск,2005.-176 с.
17. Гвоздарева М.В. Посредничество как метод альтернативного разрешения корпоративных конфликтов: Автореф.дис. …канд.социол.наук.-М.,2006
18. Грось Л.А. Мировое соглашение в гражданском судопроизводстве. - Российская юстиция. - 1996. - № 12
19. Давыденко Д.Л. Как избежать судебного разбирательства. Посредничество в бизнес-конфликтах.-М.:2006.-С.42
20. Давыденко Д.Л. Мировое соглашение как средство внесудебного урегулирования частноправовых вопросов (по праву России и некоторых зарубежных стран): Дисс. канд. юрид. наук. - М., 2004. - С. 17, 18;
21. Зинченко А.И. Мировые соглашения в гражданском судопроизводстве: Дисс. канд. юрид. наук.- Саратов, 1981
22. Иванова Е.Н. Интересы и позиции в конфликте // Третейский суд. 2010. № 1(67).
23. Кадье Л. Примирительные процедуры во Франции: традиции и современность//Российский ежегодник гражданского и арбитражного процесса.-2007. №6.-С.541
24. Калашникова С.И. Татуластыру в сфере гражданской юрисдикции: дис. ... канд. юрид. наук. Екатеринбург, 2010. С. 15, 20.
25. Карнозова Л.М. Татуластыру по уголовным делам в российской правовой системе // Восстановительная татуластыру в России: правовое обеспечение и стратегия развития. М.: МОО Центр «Судебно-правовая реформа», 2013.
26. Колясникова Ю.С., Лазарев С.В. Методика судебного примирения (руководство для судей). Екатеринбург, 2011.
27. Комментарий к Федеральному закону «Об альтернативной процедуре урегулирования споров с участием посредника (процедуре медиации)» / отв. ред. С.К. Загайнова, В.В. Ярков. М.: Инфотропик Медиа, 2011.
28. Марковичева Е.В. Роль института медиации в ускорении уголовного судопроизводства // Российский судья.-№9.-С.27
29. Мокшанцев Р.И. Психология переговоров. учеб. пособие. М.—Новосибирск: Инфра-М-Сибирское соглашение, 2002.
30. Носырева Е.И. Примирительные процедуры и международный коммерческий арбитраж. - В сб.: Международный коммерческий арбитраж: современные проблемы и решения: Сб. статей к 75-летию Междунар. комм. арб. суда при Торгово-промышленной палате РФ / Под ред. А.С. Комарова. МКАС при ТПП РФ. - М.: Статут, 2007. - С. 300-317.
31. Носырева Е. Переговоры как средство урегулирования коммерческих споров опыт США // Хозяйство и право. - 1999. - № 5. - С. 123..
32. Пилехина Е.В. Мировое соглашение в практике арбитражного суда и суда общей юрисдикции: Дисс. канд. юрид. наук. - СПб., 2001.
33. Подольская Н., Михальченкова В. Новый Федеральный закон Австрии «О посредничестве по гражданским делам». - Третейский суд. 2004. №4. С.33-44.
34. Пушкар Е. Мировое соглашение в судебной практике. - Советская юстиция. - 1973. - № 10;
35. Решетникова И.В. Право встречного движения. Посредничество и российский арбитражный процесс// Татуластыру и право. Посредничество и примирение.-2006, №2(4).-С.53-64
36. Рожкова М.А. Елисеев Н.Г. Скворцов О.Ю. Договорное право: соглашение о подсудности, международной подсудности, примирительной процедуре, арбитражное (третейское) и мировое соглашение/ Под общей ред. М.А. Рожковой. - М.: Статут, 2008. С. 405.
37. Рожкова М.А. Мировая сделка: Использование в коммерческом обороте. - Статут, 2005.
38. Рясенцев В. Мировые сделки (соглашения). - Социалистическая законность. - 1984. -№ 12
39. Сердюкова Н.В., Князев Д.В. Мировое соглашение в практике арбитражных судов. - Арбитражная практика. - 2003. - № 4;
40. Троссен А. Магия медиации//Татуластыру и право. Посредничество и примирение.-2007, №2.-С.30-31
41. Boulle L.Necik M. Mediation: principle, process, practice.-London, Dublin, Edinburgh: Butterworths, 2001. P.445
42. Носырева Е.И. Альтернативное разрешение споров в США.-М.: Городец, 2005.- С.25
43. Загайнова С. Об использовании примирительных процедур при осуществлении правосудия по спорам частноправового характера // Арбитражный и гражданский процесс. - 2006. N 2. - С. 25-28
44. Лисицын В.В. Полтора века медиации в России//Медиацтя и право. Посредничество и примирение.-2008. №2(8) – С.28-31
45. Типовой закон Комиссии ООН по праву международной торговли о международной коммерческой согласительной процедуре (принят резолюцией Генеральной Ассамблеи ООН от 19.11.2002 57/18)
46. David Spenser, Michael Brogan. Mediation law and practice. Cambridge University Press, 2012. Источник: https://www.sovremennoepravo.ru/
47. Арбитражный процесс: учебник/рук.авт.кол. и отв.ред. В.В. Ярков.-4-е изд. перераб. и доп.- М.: Инфотропик Медиа. 2010.-С.40
48. Плешанов А.Г. К вопросу о принципах современной системы гражданской юрисдикции России//Российский ежегодник гражданского и арбитражного процесса.-2006. №5.-С.131
49.Аллахвердова О.В., Карпенко А.Д. Указ. сочинения.- С.62, Ракитина Л.Н., Львова О.А. Указ. сочинения.- С. 51-58, Лисицын В.В. Татуластыру – универсальный способ урегулирования коммерческих споров в России. С.57
50. Севастьянов Г.В. Альтернативное рарешение споров – частное процессуальное права. – С.394-397
51. Авимская О.В. Принципы медиации (посредничества)//Третейский суд.-2009. №5.-С.155
52. Договорное право.../Под ред. М.А. Рожковой.-С.372
53. Курочкин С.А. Третейское разбирательство гражданских дел в Российской Федерации: теория и практика.-М.:Волтерс Клувер. 2007.-С.134-136
Достарыңызбен бөлісу: |