Кіріспе лекция Зоология пәні, жануарлар әлемі
ЖАЛПАҚ ҚҰРТТАР ТИПІ - PLATHELMINTHES НЕМЕСЕ PIATODES
жүктеу/скачать 2,15 Mb.
|
30 ЛЕКЦИЯ омыртқасыздар зоологиясы - копия (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- КІРПІКШЕЛІ ҚҰРТТАР КЛАСЫ - TURBELLARIA
| ЖАЛПАҚ ҚҰРТТАР ТИПІ - PLATHELMINTHES НЕМЕСЕ PIATODES
Жалпақ құрттар типіне денесінен тек қана бір симметрия жазықтығын жүргізуге болатын екі жақты симметриялы /билатеральды/ жануарлар жатады. Жалпақ құрттар үш қабатты. Онтогенез процесінде оларда ішекқуыстылар тәрізді екеу емес, үш ұрық жапырақшалары дамиды. Сыртқы қабат түзетін эктодерма мен ішек пайда болатын энтодерма қабаттары аралығында үшінші ұрық жапырақшасы - мезодерма дамиды. Құрттардың денесі ұзынша келген және арқа-құрсақ бағытында қысыңқы /жапырақ, тақта, таспа тәріздес/. Жалпақ құрттардың негізгі ерекшелігі - терібұлшықет қапшығының болуы. Ол эпителий мен оның астында орналасқан бұлшықет талшықтарының бірігуінен түзілген. Бұл бұлшықеттер бірнеше қабат түзе отырып /сақина тәріздес, ұзына бойы, дорза-вентральды, қиғаш/эпителий астында жануардың денесін қаптайды. Plathelminthes типінің "құрт тәріздес" қозғалуы тері-бұлшықет қапшығындағы бұлшықет талшықтарының жиырылуы арқасында жүреді. Жалпақ құрттардың бәрі де - қуыссыз, паренхималы жануарлар: ішкі мүшелері арасындағы кеңістікті мезодермадан пайда болған дәнекер тканьдер немесе көптеген клеткалары бар паренхима толтырып тұрады. Осыған сай, оларды паренхиматозды құрттар деп те атайды. Паренхима мүшелер аралығындағы барлық кеңістікті алып тұрады. Ол тірек қызметін атқарады. Оның зат алмасудағы рөлі зор және қорек заттар жиналатын орны боп саналады. Ас қорыту жүйесі эктодермальды алдыңғы ішектен немесе жұтқыншақтан және тұйық бітетін энтодермальды ортаңғы ішектен тұрады. Артқы ішегі және ерекше аналь тесігі жоқ. Кейбір паразиттік түрлерінде ас қорыту жүйесі толығымен жойылған. Протонефридия деп аталатын алғашқы зәр шығару мүшесі пайда болады. Олардың тарамдалған түтікшелері паренхимада кірпікше шоғы бар жұлдыз тәрізді клеткалармен аяқталады. Сыртқы ортамен протонефридиялар экскреторлы /зәр шығарушы/ саңылаулармен байланысады. Қан айналу және тыныс алу жүйесі жоқ. Нерв жүйесі бас нерв түйінінен және одан денесінің артқы жағына қарай жүретін, өзара сақина тәріздес өсінділермен байланысатын нерв бағаналарынан тұрады. Ерекше дамыған бүйірлік және құрсақтық екі ұзына бойы бағаналары бар. Жыныс жүйесі гермафродитті және өте күрделі. Іштей ұрықтануды қамтамасыз ететін мүшелер пайда болады. Жалпақ құрттар типіне 5 класс жатады: кірпікшелі құрттар (Turbellaria), дигенетикалық сорғыштар немесе трематодтар (Trematoda), моногенетикалық сорғыштар (Monogenoidea), таспа құрттар (Cestoda) және цестодатәрізділер (Cestodaria). Соңғы 4 класс өкілдері - нағыз паразиттер. КІРПІКШЕЛІ ҚҰРТТАР КЛАСЫ - TURBELLARIA Ішексіз турбелляриялар отряды - Acoela Макростомидтер отряды - Macrostomida Гнатостомулидалар отряды - Gnathostomulida Көп тармақты ішекті турбелляриялар отряды - Polycladida Үш тармақты ішекті турбелляриялар отряды - Tricladida Тік ішектілер отряды - Rhabdocoela Темноцефалида отряды - Themnocephalida Удонеллидтер отряды - Udonellida СОРҒЫШТАР КЛАСЫ - TREMATODA Дигенетикалық сорғыштар класс тармағы - Digenea Аспидогастерлер класс тармағы - Aspidogastraea МОНОГЕНЕТИКАЛЫҚ СОРҒЫШТАР КЛАСЫ - MONOGENOIDEA Төменгі сатыдағы моногенейлер класс тармағы - Polyonchoinea Жоғарғы сатыдағы моногенейлер класс тармағы - Olygonchoinea ТАСПА ҚҰРТТАР КЛАСЫ - CESTODA Солитерлер немесе цепеньдер отряды - Cyclophyllidea Таспа құрттар отряды - Pseudophyllidea Кариофилидеа отряды - Caryophyllidea Тетрафилидеа отряды - TetraphyUidea Төрт тұмсықты цестодалар отряды - Tetrarhynchidea ЦЕСТОДАТӘРІЗДІЛЕР КЛАСЫ - CESTODARIA Гирокотилида отряды - Gyrocotylidea Амфилинида отряды - Amphilinidea жүктеу/скачать 2,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|