Сократ (б.з.д. 470 - 399) — ежелгі грек философы. Платон

Платон
• Платон
әрқашан
адамның
рухани дүниесіне көп назар
аударды.
Оның
дене
жанның
пікірінше
«көлеңкесі»
ғана.
Нағыз
ақиқат
–
эйдостар, идеялар дүниесі.
Сондықтан
ол
катарсисті
өнердің бір түрімен ғана
емес, жалпы өнердің өзімен
байланыстырды.
Оның
айтуынша,
катарсис
жан
нәпсілік,
ағзалық
дүниені
ниеттен
арылту
деген
мағынаға
ие.
Платон
эстетикалық және моральдық
бірліктің
маңыздылығына
назар аудара келе, ақсүйектік
мемлекеттің
өнер
туындысының
моральдық
негіздерін ғана қабылдады.
Платон (б.з.д. 427 — 347) —
ежелгі грек философы, математик.

Аристотельдің өнер философиясы
• Аристотель де катарсисті өнердің
эстетикалық
пәрменді
әсері
деп
танып, әсіресе трагедия жанрының
адамның
қорқыныш
пен қайғыға
ортақтасу
сияқты
қасиеттерінің
нәтижесінде жанды бейқамдықтан,
бойкүйездіктен арылтады деп қарады.
Аристотель өнер адамға әсер ете
алатынын,
моральдық
және
эстетикалық әсер ету адамның мінезі
мен сезімін қалыптастыруға үлес
қосатындығын айтты.
• «Өнер
нақты
бір
нәрселерге
еліктемейді; ол әмбебап идеалдар мен
құндылықтарды
айқындайды.
Ол
сондай-ақ бізді эротикалық және
агрессивті
құмарлықтан
(катарис)
тазартады» Аристотель.
Аристотель (б.з.д. 384-322) - ежелгі
грек философы, логиканың негізін
қалаушы, бүкі грек ғылымын
жүйеге келтіруші.

Араб-мұсылмандық эстетика
• Орта ғасыр эстетикасында діни, құдайшылық сарындар жетекші орын алды.
Ислам философтары құдайға қандай да бір келбет беруге қарсы болды.
Олардың ойынша, “құдайда дене де, рухта, түр де, субстанция да жоқ. Ол
бөлінбейді”.
• Араб-мұсылман эстетикасына тән негізгі ұғымдардың бірі — адаб. Ол антик.
білімділік принципімен қоса кейінгі гуманизм идеясын да өз бойына сіңіреді.
Жалпы алғанда, адабтың эстетикалық мазмұны айқын — ол жоғары
құндылықты білдіреді. Әдемілік пен әсемдік — кемел адамды тәрбиелеу
қасиеттер пендешілік пен
құштарлық арқылы мінсіз
мақсатымен тікелей байланысты. Бұл жоғары
пайдакүнемдіктен арылуға себін тигізеді және
жетілуге әкеледі.
• Араб-мұсылман эстетикасының өкілдері формалар мен әуендер сұлулығынан
ләззат алу — сол формалар мен әуендердің адам табиғатына жақындығынан деп
түсіндіреді. Бұл ағымның көрнекті өкілдері — ибн Хазм (994 — 1064) және ибн
әл-Хайсам (965 — 1039).
• Философтар, ақындар әлем сұлулығы мен үйлесімділігі туралы жазды (әл-
Фараби, ибн Сина, Омар һайям, ибн Рушд).
• Сұлулық кейде Пифагор рухында түсіндіріліп, ғарыштың, пластикалық
формалардың, түстердің және дыбыстардың жарасымдылығы тұрғысынан
қаралды. “Риясыз ағайындылар” энциклопедиясының авторлары, сопылық
бағыттағы ойшылдар мен ақындар (ибн әл-Араби, 1165 — 1240, Руми, 1207 —
73) болмысқа ұқсатылып жаратылған бүкіл әсемдік пен көркем құбылыстардың
ұштастырылуын эстетикалық тұрғыдан баға беру өлшеміне айналдырды. Олар
зиялылық пен имандылықты біріктіре білген сұлулықты дәріптеді.

Әбу Насыр Әл-Фараби
.
Әбу Насыр Әл-Фараби (араб.:
محمد
نصر
أبو
ابي
ر
اف
لا
(Әбу
Насыр
Мұхаммад
ибн
Мұхаммад Тархан ибн Узлағ әл-Фараби ат-
Турки (870 - 950 ж. ш.) - әлемге әйгілі
ойшыл, философ, социолог,
математик,
физик, астроном, ботаник, лингвист, логика,
музыка зерттеушісі.
Негізгі еңбектері:
Қайырымды
қала
тұрғындарының
көзқарасы
Ғылымдардың шығуы 
Музыканың Үлкен кітабы
Бақытқа жол сілтеу және тб.

жүктеу/скачать 2,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: