Коммуникация
жүктеу/скачать 11,31 Mb. Pdf көрінісі
|
1 тер-минасова
- Бұл бет үшін навигация:
- «Тұлға - тіл мен мәдениет өнімі»
| §1. Мәселенің қойылуы
Тіл мен адам ажырамас бірлікте. Әлемде адамзаттан тыс тіл бол- майтыны секілді, адам да тілсіз өмір сүре алмайды. Адамды тілсіз зерттеп білуге болмайтыны сияқты, тілді де адамсыз меңгеру мүмкін емес. Тіл адамның қоршаған ортасын, сол ортада қалыптасқан мәде- ниетті бейнелейді, мәдениетті сақтап, ұрпақтан-үрпаққа, әкеден ба- лаға жеткізеді. Тіл -таным қүралы, адам оның көмегімен әлемді, мә- дениетті танып, біледі. Сондай-ақ тіл - мәдениет қуралы, ол адамды түлға ретінде қалыптастырады, оның іс-әрекетін, өмір салтын, дүние- танымын, үлттық мінезін, ділін, идеология- сын анықтайды. Тіл - айнымас қатал ұстаз, ол өзінде қалыптасқан идеяларды, пікір- лерді, мәдени қабылдау модельдері мен іс-әрекеттерді таңудан танбайды. Белгілі бір тұрғыдан алғанда, адам - өз ана тілінің құлы, нәресте шағынан ата- анасы сөйлейтін тілдің ықпалына түсіп, өз еркінен, қалауынан тыс түскен ұжымның тілімен бірге мәдениетін де бойына сіңірү- ге мәжбүр болады. Ұлттық мәдениет пен түлғаның арақа- тынасы жайында әртүрлі ғылым саласы өкілдерінің, атап айтқанда, психологтердің, мәдениеттанушылардың, әлеуметтанушы- лардың жазған еңбектері жетерлік. Солар- дың ішінде шет тілін оқытатын оқытушылар Шб үшін классикаға айналған Е.М. Верещагин мен В.Г. Костомаровтың «Тіл мен мәдениет» кітабында: «Адам орыс, неміс, жапон және т.б. болып тумайды, тек белгілі бір үлт қауымында өмір сүру барысында сол ұлт өкілі болып қалыптасады. Баланы қоршаған ортаның ұлттық мәдениеті оныңтәрбиесіне де ықпал етеді»,1- делінген. Алайда адам тәрбиесінде, оның тұлға ретінде қалыптасуында мәдениетпен ажырамас бірліктегі тілдің айырыңша рөл атқараты- нын ұмытпайық. Е.М. Верещагин мен В.Г. Костомаров келтірген кеңестік кезеңнің танымал психологі Б.Г. Ананьевтің «Тұлға - мә- дениет өнімі» деген белгілі афоризмін «Тұлға - тіл мен мәдениет өнімі» деп толықтыра кеткенді жөн көрдік. Адам шыр етіп дүние есігін ашқан алғашқы сәттен-ақ болашақана тіліндегі дыбыстарды естиді. Тіл оны қоршаған ортамен таныстырып, оған дейін-ақ, онсыз да «салынып қойған» көріністерді, бейнелерді таңа бастайды. Тілді меңгерумен қатар, ол енді қоршаған орта, өз мү- шесі болып саналатын қоғам, ондағы мәдениет, құндылықтар жүйесі, мораль, іс-әрекет және т.б. жайындағы ақпаратқа қанығады. жүктеу/скачать 11,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|