Комплексті қосылыстар
жүктеу/скачать 55,31 Kb.
|
1 2
|
КОМПЛЕКСТІ ҚОСЫЛЫСТАР Комплексті қосылыстардың құрылысын координациялық химия негізінде қарастырады. Комплексті қосылыстар молекулалары ішкі және сыртқы сферадан тұрады. Ішкі сферада комплекс түзуші ион немесе орталық атом және оны қоршаған топтар – лигандалар орналасады. NH3 F | | [H3N - Cu – NH3]SO4 ; K[ F- В –F] | | NH3 F Орталық атом ролін көбінесе, өтпелі d – элементтері атқарады. Ал лигандалар қышқыл қалдықтары, бейтарап су, аммиак немесе басқа да молекулалар тобы т.б. бола алады. К3[Fe(CN)6] Координациялық саны – 6-ға тең; Лиганда ретінде цианид ионы – CN-; Комплекс түзуші ион – Ғе; Калий сыртқы сфераны құрайды; Орталық атоммен байланған лигандалардың жалпы санын координациялық сан деп атайды. Кесте 1
Комплекс түзу бастапқы заттардың қасиеттерін қатты өзгертеді. Мысалы, әлсіз негіз мыс гидроксиді аммиакпен әрекеттесіп, күшті комплекс негіз [Cu(NH3)4](OH)2 түзеді: Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4](OH)2 Күші орташа балқытқыш қышқыл бор фторидімен әрекеттесіп, күшті комплексті қышқыл Н[BF4] түзеді: BF3 + HF → H[BF4] Комплекс түзу кезіндегі орталық атом мен лигандалардың қасиеттерінің өзгеруі олардың өзара әсеріне байланысты. Комплексті қосылыстар сатылып диссоциацияланады: алдымен сыртқы және ішкі сфераға, сосын ішкі сфера өз ішінде комплекс түзуші ион мен лигандаларға: Мысалы: K3[Fe(CN)6] ↔ 3K+ + [Fe(CN)6]3- [Fe(CN)6]3- ↔ Fe3+ + 6CN-. Комплексті иондарды сипаттайтын шаманы тұрақсыздық константасы деп атайды: Ктұрақсыздық = Тұрақсыздық константасының мәні неғұрлым үлкен болса, комплекс соғұрлым тұрақсыздық. Комплекстердің бір-біріне ауысуы ерітіндіде, әлсіз электролит болатын, тұрақтырақ комплексті ион түзілгенде ғана мүмкін болады. Мысалы, КCN ерітіндісін [Ag(NH3)2]Cl ерітіндісіне қосқанда, соңғысы бұзылып, [Ag(CN)2]- комплексті ионы бар жаңа қосылыс түзіледі, өйткені ол [Ag(NH3)2]+ ионынан тұрақтырақ (Ктұрақсыздық ([Ag(CN)2]-)=1*10-21 < Kтұрақсыздық([Ag(NH3)2]+) = 6,8*10-8). Реакция төмендегі теңдеу бойынша жүреді: [Ag(NH3)2]Cl + 2KCN → K[Ag(CN)2] + KCl + 2NH3 Комплексті тұздарға қос тұздар жатады, мысалы: калий алюминий ашудасы КAl(SO4)2 * 12H2O немесе K[Al(SO4)2]*12H2O. Оларды өте тұрақсыз комплексті қосылыстар ретінде қарастыру дұрыстырақ болады. Комплексті қосылыстарға көптеген изомерия түрлері тән. Олардың ішінде негізгілерінің бірі-гидраттық изомерия. Гидраттық изомерияға құрамы CrCl3*6H2O қосылысы мысал бола алады. Күлгін түсті тұз молекуласында барлық алты молекулалары ішкі сферада орналасқан [Cr(OH2)6]Cl3. Қыздыру кезінде су молекулалары біртіңдеп ішкі сфераны босатып, хлорид-иондарына орын босатады. Нәтижесінде келесідей комплексті иондар түзіледі: [Cr(OH2)5Cl]Cl2 * H2O – ашық-жасыл түсті, [Cr(OH2)4Cl2]Cl*2H2O – қою-қоңыр түсті. Орталық атом мен лиганда арасында донорлы-акцепторлы механизммен түзілетін ковалентті байланыс болады. Мысалы, [Ag(NH3)2]+ комплексті ионында Ag+ ионы екі NH3 молекуласын донорлы-акцепторлы механизммен түзілетін екі σ-байланыс арқылы координациялайды. (NH3 молекулалары жұбының доноры, ал Ag+ акцептор). 4р Ag 4s
4p
Ag+ 4s σ – байланысының түзілуі күміс атомындағы sp – гибридизация нәтижесінде жүреді, ондағы валенттік бұрыш 1800. Кесте 18
Координациялық сан орталық атом мен лигандалар арасындағы σ- байланыстар санымен белгіленеді. жүктеу/скачать 55,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2